Beroemdste schilderijen van Caspar David Friedrich – Een top 10

Beroemdste schilderijen van Caspar David Friedrich

Caspar David Friedrich
(Greifswald, 5 september 1774 – Dresden, 7 mei 1840)

Caspar David Friedrich was een Duits schilder en tekenaar uit de periode van de romantiek. In 1798 ging hij naar Dresden en daar verbleef hij zijn hele leven. Hij was bevriend met Goethe en Novalis.

De werken van Caspar David Friedrich veranderden het gezicht van landschapsschilderijen. Dit deed hij door zijn intense en emotionele focus op de natuur. Hij is daarom ook een belangrijk lid van de romantische beweging. Zijn werken zijn gemakkelijk herkenbaar en worden vaak geciteerd door de populaire cultuur. In dergelijke schilderijen kunnen de stemming en de liefde voor de natuur van de kunstenaar niet onopgemerkt blijven.

Voor Friedrich was de natuur niet alleen een decor om de ruimte achter portretten te vullen, voor hem stond de natuur zelf centraal. Hij zocht de spiritualiteit door de contemplatie van de natuur, waarbij hij de grenzen van bomen, bergen, heuvels en beukende golven verlegde tot voorbij alleen een prachtig uitzicht. Ze krijgen door hem een significante spirituele betekenis.

---

Top 10 – Beroemdste schilderijen van Caspar David Friedrich

---

10. Zwei Männer in Betrachtung des Mondes / Twee mannen kijken naar de maan (ca. 1825–30) – Caspar David Friedrich

Afmetingen: 115 × 110,5 cm
Te zien in: Metropolitan Museum of Art

De figuren hier zijn geïdentificeerd als Friedrich en zijn vriend en leerling August Heinrich. Dit is één van de drie versies van een van Friedrichs beroemdste composities. De eerste is geschilderd tijdens Heinrichs leven (1819; Gemäldegalerie, Dresden) en de tweede kort na zijn dood (ca. 1824; Alte Nationalgalerie, Berlijn).

---

9. Abtei im Eichwald / Abdij in het eikenbos (1808 – 1810) – Caspar David Friedrich

Afmetingen: 110 × 171 cm
Te zien in: Alte Nationalgalerie, Berlijn

Een processie van monniken, van wie sommigen een kist dragen, gaat naar de poort van een verwoeste gotische kerk in het midden van het schilderij. Slechts twee kaarsen lichten hun weg. Een pas gegraven graf gaapt op uit de sneeuw op de voorgrond, waarvandaan verschillende kruisen vaag te onderscheiden zijn.

Het onderste deel van de afbeelding ligt in duisternis, alleen het hoogste deel van de ruïnes en de toppen van de bladloze eiken worden verlicht door de ondergaande zon. De wassende wassende maan verschijnt aan de hemel.

---

8. Spaziergang in der Abenddämmerung (Mann in Betrachtung eines Hühnengrabes) / Wandeling in de schemering (1830 – 1835) – Caspar David Friedrich

Afmetingen: 33 x 43 cm
Te vinden in: J. Paul Getty Museum, Los Angeles, Californië

Wandeling in de schemering behoorde tot een kleine groep werken die Friedrich voltooide voordat hij in 1835 een slopende beroerte kreeg. Het schilderij belichaamt zowel de melancholie die hij tijdens deze periode ervoer als de troost die hij vond in het christelijk geloof.

---

7. Winterlandschaft mit Kirche / Winterlandschap met kerk (1811) – Caspar David Friedrich

Afmetingen: 33 x 45 cm
Te zien in: National Gallery, Londen

Op de voorgrond heeft een kreupele man zijn krukken achter zich gelaten en zit tegen een rots met zijn handen in gebed voor een kruisbeeld. De rotsen en groenblijvende bomen kunnen worden geïnterpreteerd als symbolen van het geloof. De visionaire gotische kathedraal die uit de mist tevoorschijn komt, roept de belofte van leven na de dood op.

---

6. Der Mönch am Meer / De monnik bij de zee (1808 / 1810) – Caspar David Friedrich

Afmetingen: 110 × 171,5 cm
Te zien in: Alte Nationalgalerie Berlin

Dit is de meest radicale compositie van alle werken van Friedrich. De kunstenaar nam niet de moeite om de illusie van diepte te creëren, wat wel een traditioneel aspect van landschapsschilderkunst is. De uitgestrekte zee en lucht benadrukken de magere gestalte van de monnik, staande voor de uitgestrektheid van de natuur en de aanwezigheid van God.

---

Top 5 – Beroemdste schilderijen van Caspar David Friedrich

---

5. Frau am Fenster / Vrouw aan het raam (1822) – Caspar David Friedrich

Afmetingen: 44 × 37 cm
Te zien in: Neue Nationalgalerie, Berlijn

De jonge vrouw die voor het raam staat, is Caroline, de vrouw van de schilder. Ze kijkt uit over de rivier de Elbe naar de overkant. Het kale interieur van de studio lijkt levenloos en onbeleefd. In dit werk gerbuikt Friedrich een favoriet thema van de romantiek, waarbij het raamwerk van een raam nabijheid en afstand verbindt en een verlangen naar het onbekende oproept.

---

4. Mondaufgang am Meer / Maanopkomst bij de zee (1821) – Caspar David Friedrich

Afmetingen: 55 × 71 cm
Te zien in: Alte Nationalgalerie, Berlijn

De wolken komen op en de ronde vorm van de volle maan is half verborgen achter de de horizon. Dit betekent dat het maanlicht niet gelijkmatig valt, maar uit een poort in de wolken lijkt te breken, waardoor een magisch lichtspel ontstaat. Drie mensen zitten op ronde rotsen bij de kust, twee zeilschepen varen een spookachtige koers over het water. Dit zijn de onderwerpen die typerend zijn voor Friedrichs werken.

---

Top 3 – Beroemdste schilderijen van Caspar David Friedrich

---

3. Kreidefelsen auf Rügen / Krijtrotsen op Rügen (1818 – 1819) – Caspar David Friedrich

Afmetingen: 90,5 cm × 71 cm
Te zien in: Stiftung Oskar Reinhart, Winterthur, Zwitserland

Met zijn opvallende witte krijtrotsen was en is Rügen een populaire Noord-Duitse toeristenbestemming. Het schilderij is gemaakt tijdens een korte periode van hoop, zowel in het persoonlijke leven van Friedrich als in het politieke leven van de Duitse natie. In de zomer van 1818 was Friedrich op huwelijksreis.

De vrouw in de rode jurk is vrijwel zeker zijn bruid, Caroline. Friedrich zelf is de figuur in het midden. De man is gekleed in de oude Duitse klederdracht van de studentenverenigingen. Deze zijn opgericht in de nasleep van het Congres van Wenen. Ze vertegenwoordigen de liberale nationalisten die zich destijds nog vasthielden aan de belofte van Frederik Willem III om constitutionele en democratische hervormingen door te voeren.

---

2. Tetschener Altar / Das Kreuz im Gebirge / Het kruis in de bergen (1808) – Caspar David Friedrich

Afmetingen: 115 × 110,5 cm
Te zien in: Gemaldegalerie, Dresden, Duitsland

Dit is een van Caspar David Friedrichs vroegste en meest controversiële schilderijen. De lijst is door de kunstenaar zelf gemaakt, het is ook een belangrijk onderdeel van dit meesterwerk. Het geheel is ontworpen om te dienen met als het middelpunteen altaar.

Het was voor het eerst in de kunstgeschiedenis dat het christelijke altaarstuk zich presenteerde als een puur landschap. Het kruis, schuin van achteren bekeken, is een onbeduidend element in de compositie. Belangrijker zijn de dominante stralen van de avondzon, die volgens de kunstenaar de ondergang van de oude, voorchristelijke wereld weergaven. De berg symboliseert een onwankelbaar geloof, terwijl de sparren een allegorie van hoop zijn. Dit alles is pure romantiek.

---

1. Der Wanderer über dem Nebelmeer / De wandelaar boven de nevelen (1817 – 1818) – Caspar David Friedrich

Afmetingen: 94,8 × 74,8 cm
Te zien in: Kunsthalle, Hamburg, Duitsland

Romantiek? De wandelaar boven de nevelen is een metafoor voor de onbekende toekomst. Het is een geweldig monument voor menselijke individualiteit. Sommigen geloven dat dit een zelfportret is van Friedrich. Hoewel Friedrich dit tafereel in zijn atelier schilderde, schetste hij het op de plaats van inspiratie, Elbsandsteingebirge, in Saksen en Bohemen.

---