Beroemdste schilderijen van Francisco Goya
Francisco Goya
Francisco José De Goya y Lucientes
(Fuendetodos, 30 maart 1746 – Bordeaux, 16 april 1828)
Het werk van Francisco Goya behoort qua stijl bij de Romantiek, maar hij is tevens beïnvloed door het Verlichtingsdenken.
In een toespraak voor de Real Academia de Bellas Artes de San Fernando in 1792 suggereert hij dat studenten hun kunstenaarstalent vrij moesten kunnen ontwikkelen. Ze moeten inspiratie kunnen zoeken bij meesters van hun eigen voorkeur, eerder dan de doctrines van het neoclassicisme te moeten aanhangen. Zelf vertelt hij dat zijn meesters Velázquez, Rembrandt en de natuur zijn.
De invloed van Goya op latere kunst is van belang omdat zijn kunst de tradities van destijds ondermijnt. Zowel qua gedachtegoed als qua techniek wijst hij de weg naar het realisme en het impressionisme. Een traditie die door Gustave Courbet, Édouard Manet, Vincent van Gogh, Paul Cézanne en Pierre-Auguste Renoir tot grote hoogte zal uitgroeien.
Hij loopt vooruit richting het expressionisme en het surrealisme. Bovendien schildert hij subjectief. Zijn nadruk op een scherpe voorgrond en een vagere achtergrond loopt vooruit op de kunst van Manet. Door de werken uit zijn latere periode wordt Goya gezien als een voorloper van de moderne kunst.
Lees hier ->>> meer over kunst en hier ->>> meer over Spanje op deze website.
Hier ->>> vind je 100 beroemdste schilders aller tijden op deze website…
Zie hier ->>> ook de de 100 beroemdste schilderijen aller tijden op deze website…
Beroemdste schilderijen van Francisco Goya
De derde mei in Madrid / De executies / El 3 de mayo en Madrid / Los fusilamientos (1814) – Francisco Goya
Afmetingen: 268 x 347 cm
Te vinden in: Museo del Prado
Dit schilderij toont de executie van Spaanse burgers na de Madrileense opstand van 2 mei 1808 tegen de troepen van Napoleon Bonaparte. Madrid is op 23 maart 1808 ingenomen door de Franse troepen van Napoleon. Koning Karel IV van Spanje werd gedwongen af te treden en werd verbannen naar de Franse stad Bayonne.
Een poging van de Franse generaal Joachim Murat om ook de jongste dochter en de jongste zoon van Karel IV naar Bayonne te verplaatsen, leidt in Madrid tot een opstand. De volkswoede wordt daarbij versterkt doordat Napoleon net zijn broer Jozef Bonaparte tot koning van Spanje had uitgeroepen.
Op 2 mei verzamelt zich een grote menigte op het plein voor het Koninklijk Paleis. De menigte bestormt het paleis om de verbanning van Francisco de Paula te voorkomen. Als de Franse soldaten het vuur openen op de menigte, werkt dit in eerste instantie averechts en de opstand verspreidt zich met grote snelheid over de rest van de stad.
Overal vinden straatgevechten plaats, waarbij de slecht bewapende inwoners van Madrid en restanten van de Spaanse troepen de Fransen te lijf gaan. Murat stuurt echter snel extra troepen naar de stad en weet uiteindelijk de opstand neer te slaan.
Dezelfde avond nog volgt de repressie. Murat stelt een militaire commissie in onder leiding van Emmanuel de Grouchy, die een vrijbrief kreeg om gearresteerde opstandelingen zonder pardon de doodstraf op te leggen. Honderden gevangenen die waren gemaakt zijn de volgende dag geëxecuteerd.
Goya en zijn schilderij van de executie
Kort na de opstand in Madrid begint Goya aan twee grote schilderijen van de gebeurtenis, die hij rond 1814 voltooit. El 3 de mayo en Madrid beeldt de tweede dag uit, als veel burgers tijdens de nasleep door de Fransen worden geëxecuteerd. De realistische stijl heeft de barokke elementen die doen denken aan Caravaggio.
Goya laat een groep Spanjaarden zien die in paniek en wanhoop bij elkaar kruipt in het aangezicht het vuurpeloton. Ze worden niet als oorlogshelden afgebeeld, maar als gewone, bange mensen die om hun leven smeken, angstig, vol ongeloof, oog in oog met de dood.
De aandacht wordt door Goya via een aantal kunstgrepen sterk gericht op de centrale knielende figuur in het witte hemd, die met gespreide armen, vanuit een soort verdwaasde moed, de dood tegemoet treedt. Hij valt direct op omdat hij relatief groter is geschilderd dan de soldaten uit het vuurpeloton, maar vooral door het licht van een lantaarn die vanuit het donker in een felle gloed weerkaatst vanaf zijn krijtwitte hemd.
Zijn rechterhand vertoont een stigmata, hetgeen een verwijzing is naar de figuur van de gekruisigde Christus. Het versterkt het iconisch karakter van het schilderij, als het ware verwijzend naar een religieus martelaarschap.
Roemloos heldendom
De wijze waarop Goya het tafereel uitbeeldt was nieuw voor die tijd. De weergave van de executie als een mechanische moordpartij, met een roemloos heldendom voor de weerloze slachtoffers, was zonder precedent. Zo wijkt het bijvoorbeeld sterk af van de heroïsche stijl in de toenmalige neoclassicistische historische werken.
Goya kiest er bewust voor om het lijden van het gewone volk uit te beelden, en niet de dood van de leiders van de opstand, zoals Pedro Velarde y Santillán. Nog steeds is zijn El 3 de mayo en Madrid één van de meest indrukwekkende aanklachten tegen militair geweld uit de westerse kunstgeschiedenis.
Saturnus die zijn zoon verslindt / Saturno devorando a su hijo (1820-1823) – Francisco Goya
Afmeting: 143,5 x 81,4 cm
Te vinden in: Museo del Prado
Saturnus die zijn zoon verslindt is één van Goya’s 14 zwarte schilderijen, die hij op de muren van zijn huis schilderde. Dit deed hij ergens tussen 1819 en 1823, toen hij halverwege de 70 was. Goya alleen woonde en leed aan acute mentale en fysieke problemen. De schilderijen zijn in olieverf aangebracht op de pleistermuren van zijn huis, de Quinta del Sordo. Hij was niet van plan de schilderijen voor het publiek tentoon te stellen en ze werden pas 50 jaar nadat Goya was vertrokken uit het huis verwijderd.
La maja desnuda / De naakte maja (ci. 1797–1800) – Francisco Goya
Afmeting: 98 x 191 cm
Te vinden in: Museo del Prado
Goya creëerde een pendant van dezelfde vrouw, identiek gesteld, maar dan gekleed, tegenwoordig bekend als La maja vestida, De geklede Maja, die zich ook in het Prado bevindt. Beide schilderijen worden meestal naast elkaar gehangen en tentoongesteld.
Het is ook één van de vroegste westerse kunstwerken waarbij het schaamhaar van een naakte vrouw te zien is. Dit zonder duidelijke negatieve connotaties, zoals in afbeeldingen van prostituees.
Het schilderij duikt voor het eerst op in het bezit van Manuel de Godoy, hertog van Alcúdia in 1800 toen het is opgehangen in een privéruimte gereserveerd voor naaktschilderijen. In 1808 is het schilderij ontdekt door onderzoekers van de Spaanse inquisitie, samen met andere ’twijfelachtige afbeeldingen’. Godoy en de curator van zijn collectie, Don Francisco de Garivay, werden voor het gerecht gebracht en gedwongen om de kunstenaars achter de geconfisqueerde kunstwerken te onthullen. Dit omdat de schilderijen ‘zo onfatsoenlijk en schadelijk voor het algemeen belang’ waren.
De grillen / Los Caprichos (1797-1798) – Francisco Goya
Los Caprichos is de benaming van een reeks van 80 aquatint-etsen, gemaakt door Goya in 1797 en 1798. De etsen zijn in 1799 samen uitgebracht als een album.
Los Caprichos was bedoeld als een artistiek experiment waarmee Goya de universele dwaasheden van de Spaanse gemeenschap waarin hij leefde wilde uitbeelden. Zo zijn de schetsen gericht tegen de overheersing van bijgeloof, de onwetendheid en onkunde van verschillende leden van de regerende klassen, pedagogische tekortkomingen, mislukte huwelijken en de neergang van de rationaliteit. Sommige van de schetsen behandelen ook het antiklerikalisme.
Het werk wordt gerekend tot de verlichting van het 18e-eeuwse Spanje. Goya maakte voor elke ets uit de reeks een korte omschrijving waarin de vaak cryptische betekenis van het werk wordt uitgelegd. Deze omschrijvingen worden tegenwoordig bewaard in het Museo del Prado.
Ongelukkige moeder / Madre Infeliz! (1812-1814) – Francisco Goya
Afmeting: 157 x 206 mm
Te vinden in: Museo del Prado
Een latere serie Goya etsen, De verschikkingen van de oorlog, bestaat uit 80 prenten gemaakt tussen 1810 en 1820. Goya laat zo de barbaarsheid van de oorlog zien. Hij begon met het maken van de serie kort na de gebeurtenissen van 3 mei 1808, zoals afgebeeld in zijn beroemde schilderij van hierboven.
De ‘Ongelukkige moeder!’ laat een klein meisje zien dat veel verdriet heeft terwijl het lijk van haar moeder wordt weggenomen. Het is één van de krachtigste beelden van de serie.
De hertogin van Alba / La duquesa de Alba (1797) – Francisco Goya
Afmeting: 210,2 x 149,2 cm
Te vinden in: The Hispanic Society of America
Tijdens het laatste deel van de 18e eeuw was Goya een productief hofschilder en de favoriete kunstenaar van de Spaanse royalty en aristocratie. Een van zijn beroemdste koninklijke portretten is de hertogin van Alba. Geschilderd in 1797, kort nadat het onderwerp María Cayetana de Silva weduwe was geworden. De hertogin is gekleed in zwarte rouwkleding en gestileerd als een ‘maja’, een referentie naar de Spaanse lagere klassen. De bedoeling is om haar uit te beelden als een ‘vrouw van het volk’.
De hond / Perro semihundido (1820-1823) – Francisco Goya
Afmeting: 131 x 79 cm
Te vinden in: Museo del Prado
Dit schilderij toont de kop van een hond die naar boven staart. De hond zelf is bijna verdwaald in de uitgestrektheid van de rest van de afbeelding, die leeg is. Dit afgezien van een donker hellend gebied onderaan de afbeelding: een niet-identificeerbare massa die het lichaam van het dier verbergt. De hond verkeert nadrukkelijk, hij lijkt te verdrinken. De hond is ook weer één van Goya’s 14 zwarte schilderijen, die hij op de muren van zijn huis schilderde.
Carlos IV en zijn familie / La familia de Carlos IV (1800) – Francisco Goya
Afmeting: 280 x 336 cm
Te vinden in: Museo del Prado
Het portret toont levensgrote afbeeldingen van Karel IV van Spanje en zijn familie, opzichtig gekleed in mooie kostuums en sieraden. De belangrijkste op het schilderij zijn Karel IV en zijn vrouw, Maria Luisa van Parma, die worden omringd door hun kinderen en familieleden. De familie is gekleed in de hoogte van eigentijdse modieuze kleding en rijkelijk versierd met sieraden en de sjerpen van de orde van Charles III.
Heksen sabbat (de grote bok) / El aquelarre (1823) – Francisco Goya
Afmeting: 140,5 x 435,7 cm
Te vinden in: Museo del Prado
Dit schilderij onderzoekt thema’s van geweld, intimidatie, veroudering en dood. Satan verschijnt, in de vorm van een geit, als maanverlicht silhouet, bij een samenkomst van doodsbange heksen. Goya was toen ongeveer 75 jaar oud, woonde alleen en leed aan acute mentale en fysieke problemen. Het is ook één van de eerder genoemde veertien zwarte schilderijen die Goya.
Goya a su médico Arrieta / Zelfprotret met Dr. Arrieta Francisco Goya (1820) – Francisco Goya
Afmeting: 114,62 x 76,52 cm
Te vinden in: Minneapolis Institute of Art
Goya zit duidelijk zwak door zijn ziekte op zijn bed. Hij grijpt zijn laken vast alsof hij zich aan het leven vastklampt en wordt ondersteund om achterover te vallen door de arm van Arrieta. De dokter moedigt zijn patiënt zachtjes aan om het medicijn in te nemen.
