Beroemdste schilderijen van James McNeill Whistler
James Abbott McNeill Whistler
(10 juli 1834 – Londen, 17 juli 1903)
Whistler was een Amerikaans kunstschilder, etser, lithograaf en schrijver. Hij heeft het grootste deel van zijn leven in het Verenigd Koninkrijk heeft gewoond.
Zijn schilderij ‘Het witte meisje’ uit 1862 zorgde voor ophef tijdens een tentoonstelling in Londen en op de ‘Salon des Refusés’ in Parijs. Het werk is een typisch voorbeeld van zijn theorie dat de kunst zich vooral moest bezighouden met schoonheid in kleur en vormgeving (L’art pour l’art). Kunst is er niet om de exacte weergave van mensen en zaken, zoals aanbevolen door de criticus John Ruskin. In 1878 deed Whistler Ruskin een proces aan wegens smaad. Dit nadat die zijn Nocturne in zwart en goud – de vallende raket ‘een pot met verf’ en hemzelf ‘een verwaande kwast’ had genoemd. Hij kreeg een minimale schadevergoeding, maar de zaak kostte hem een kapitaal.
Lees hier ->>> meer over kunst op deze website…
Hier ->>> vind je 100 beroemdste schilders aller tijden op deze website…
Zie hier ->>> ook de de 100 beroemdste schilderijen aller tijden op deze website…
Whistler en Nederland
Hierna vertrok hij voor enkele jaren naar Venetië, waar hij vooral etsen maakte. Mooier nog vond hij Amsterdam. Tegen de kunstcriticus Jan Veth zei hij: ‘Jullie Hollandsche schilders weet niet wat gij verzuimt door niets van uw wóndervolle Amsterdam te maken, dat ik mooier vind dan Venetië.’ Ook in Amsterdam voer hij door grachten en grachtjes en schilderde de huizen, liefst de huurkazernes, en liefst aan de achterzijde. Hij ging er om met Willem Witsen en George Breitner, op wie hij grote invloed uitoefende.
Hij was bevriend met verschillende Franse kunstenaars, waaronder Édouard Manet en Antonio de La Gandara. Ook was hij een prominent figuur in de esthetische beweging, samen met zijn vriend Oscar Wilde. Maar ook maakte hij in zijn leven veel vijanden. Hij cultiveerde die vijandschappen onder meer door het voeren van vele processen. Hij schreef er in 1890 een boekje over: The gentle art of making enemies.
Beroemdste schilderijen van James McNeill Whistler
Arrangement in Gray and Black, No. 1 of Arrangement in Grey and Black: The Artist’s Mother (1871) – James McNeill Whistler
Olie op doek, 144,3 × 162,4 cm
Museum Musée d’Orsay in Parijs
Het schilderij laat Whistlers moeder zien. Zij ontvlucht tijdens de Amerikaanse Burgeroorlog haar land om bij haar zoon in Londen te gaan wonen. Het schilderij toont Anna’s bescheidenheid, strengheid en vroomheid. Anna was een puriteinse vrouw. Daarnaast symboliseert het schilderij traditionele familiewaarden, affectie voor ouders en het moederschap.
Het schilderij is in de Verenigde Staten inmiddels een nationaal icoon. Tijdens deze tentoonstellingen is het werk ook gezien door de moeder van Franklin D. Roosevelt. Het schilderij is als symbool voor alle moeders op een Amerikaanse postzegel afgebeeld in 1934.
Nocturne: Blue and Silver – Chelsea (Ci. 1871) – James McNeill Whistler
Olie op paneel, 50,2 cm x 60,8 cm
Tate Britain in Londen
Dit is het de eerste van de Londonse Nocturnes van James McNeill Whistler. Het schilderij is gemaakt op dezelfde augustusavond als Variations in Violet and Green. De twee schilderijen werden samen tentoongesteld in de Dudley Gallery. Nocturne: Blue and Silver – Chelsea is de eerste van tweeëndertig [2] nachtlandschappen die Whistler op aanraden van Frederick Richards Leyland nocturnes begon te noemen.
Het werk geeft een voorbeeld van het oriëntalisme, met name het japonisme. Dit japonisme heeft in deze periode een belangrijke invloed op Whistler en vele andere impressionisten zoals Van Gogh.
Symphony in White, No. 1: The White Girl (1861-62) – James McNeill Whistler
Olieverfschilderij, Afmetingen 213 × 107,9 cm
Museum National Gallery of Art, Harris Whittemore Collection in Washington D.C.
Het werk, Symphony in White, No. 1: The White Girl, is grotendeels in verschillende tinten wit is uitgevoerd. Het is een portret van Joanna Hiffernan, model en maîtresse van de schilder. Het is tentoongesteld op de Salon des Refusés in 1863 waar het veel aandacht kreeg.
Whistler werkte aan dit schilderij in de winter van 1861-62. Even daarvoor had hij het Ierse model Joanna Hiffernan ontmoet in Londen, waar hij in 1859 neergestreken was. Hiffernan is geportretteerd staand op een wolvenhuid met een witte lelie in haar hand. Op de grond zijn nog enige andere bloemen te zien. In een brief aan George du Maurier beschreef de schilder zijn werk als volgt:
… a woman in a beautiful white cambric dress, standing against a window which filters the light through a transparent white muslin curtain – but the figure receives a strong light from the right and therefore the picture, barring the red hair, is one gorgeous mass of brilliant white.
Harmony in Blue and Silver: Trouville (1865) – James McNeill Whistler
Het werk is geschilderd in 1865 als Whistler samenwerkte met de Franse kunstenaar Gustave Courbet. Het lijkt ook op Courbets schilderij ‘Les bords de la mer à Palavas’ uit 1854.
en de figuur van Courbet zelf toont – vertegenwoordigt keerpunt in zijn oeuvre, een tijd waarin hij zich meer in de richting van zijn puur esthetische werken en een karakteristiek spaarzaam kleurgebruik bewoog. Het schilderij hangt momenteel in het Isabella Stewart Gardner Museum in Boston.
Whistler, blijkbaar nogal gehecht aan het schilderij, aarzelt om het werk af te staan aan mevrouw Gardner. Uiteindelijk dringt ze aan: ‘That’s my picture… you’ve said many times I could have it, Mr. Whistler, and now I’m going to take it.’
Nocturne in Black and Gold: The Falling Rocket (Ci. 1875) – James McNeill Whistler
Olieverf op paneel, Afmetingen 60,3 × 46,7 cm
Museum Detroit Institute of Arts
Nocturne in zwart en goud verbeeldt een door de kunstenaar vanuit zijn huis aan de rivier waargenomen nachtelijk vuurwerk. Dit vuurwerk is afgestoken in het stadspark ‘Cremorne Gardens’, nabij de Londense Battersea Bridge. Het werk is opgezet in strak gearrangeerde vlakken met harmoniërende tinten en flonkerende kleurstippen. De vonkenregen doet denken aan een verzameling sterren aan de nachtelijke hemel. Het is weergegeven in expressief maar weloverwogen geplaatste stippen. Zo slaagt Whistler erin het vluchtige moment in beeld te brengen waarop de vuurwerkraket in de lucht ontploft en als een vonkenregen neerstort.
Harmony in Blue and Gold: The Peacock Room (1877) – James McNeill Whistler
De rijke industrieel uit Liverpool en beschermheer van Whistler, Frederick Richards Leyland, geeft de schilder de opdracht om de eetkamer van zijn huis in Londen te versieren. Dit resulterende ‘Harmony in Blue and Gold: The Peacock Room’. Het leidt ook tot het einde van de relatie tussen Whistler en Leyland. Whistler gaat in zijn enthousiasme te ver. Hij schildert over het kostbare en antieke Nederlands leer heen.
Het geheel is ontmanteld in 1904. Hierna is het verhuisd naar het huis van de Amerikaanse industrieel en kunstverzamelaar Charles Lang Freer in Detroit. Het op door het Japans geïnspireerde interieur van Whistler is vandaag de dag te zien in de Freer Gallery of Art van het Smithsonian Institution in Washington DC.
The Princess from the Land of Porcelain (1865) – James McNeill Whistler
Olieverf op canvas, 201,5 cm × 116,1 cm
Freer Gallery of Art, Washington, D.C.
Oorspronkelijk kreeg dit schilderij een ereplaats boven de open haard van de eerder genoemde Britse scheepsmagnaat Frederick Richards Leyland. ‘The Princess from the Land of Porcelain’ hangt tegenwoordig in een getrouwe reproductie van The Peacock Room in de Freer Gallery of Art in Washington DC.
We zien Christine Spartali, een bekende Anglo-Griekse schoonheid uit de jaren 1860. De compositie van het schilderij, een westerse vrouw in Japanse kledij en omringd door oosterse rekwisieten, getuigt van de invloed van zowel Japanse kunst als Chinoiserie.
Nocturne: Blue and Gold – Old Battersea Bridge (Ci. 1872–1875) – James McNeill Whistler
Olie op canvas, 68,3 cm × 51,2 cm
Tate Britain in London
Dit is ander controversieel schilderij van Whistler, ‘Nocturne: Blue and Gold – Old Battersea Bridge’. Het is, naast ‘Nocturne in Black and Gold: The Falling Rocket’, één van de werken die als bewijs zijn geproduceerd tijdens het beruchte proces tegen smaad in Whistler – Ruskin uit 1878.
Tijdens het proces vraagt de voorzittende rechter, Baron Huddleston, aan Whistler: ‘Welk deel van de foto is de brug?’ Tot grote vreugde van de rechtbank. De Ierse schrijver Oscar Wilde veroordeelt het werk tijdens de tentoonstelling in 1877 als ‘het bekijken waard. Dit zolang men naar een echte raket kijkt, dat wil zeggen iets minder dan een kwart minuut’.
At the Piano (1858-1859) – James McNeill Whistler
Dit schilderij, ‘At the Piano’, is gemaakt tussen 1858 en 1859. Het is het eerste grote olieverfschilderij van Whistler en wordt algemeen beschouwd als het eerste meesterwerk van de kunstenaar. Het werk is voor het eerst tentoongesteld in 1860 aan de Royal Academy of Arts in Londen. Het toont Whistlers halfzus, Deborah Delano Haden die piano speelt en haar dochter, Annie Harriet Haden, luistert.
Het schilderij vond een koper in de Schotse kunstenaar John Phillip. Het maakt tegenwoordig deel uit van de permanente collectie in Cincinnati, het Taft Museum of Arts in Ohio.
Symphony in White, No. 2: The Little White Girl (1864) – James McNeill Whistler
Olieverf op doek, 76,5 × 51,1 cm
Museum Tate Gallery in Londen
Het is een portret van Joanna Hiffernan, de maîtresse van de kunstenaar, geschilderd in een estheticistische stijl. Whistler zou drie schilderijen van Hiffernan maken met de titel Symphony in White. In haar rechterhand houdt ze een Japanse, beschilderde waaier vast.
Dromerig kijkt ze schuin naar achteren, richting de Oosterse blauw-wit porseleinen vaas op de schoorsteenmantel. Dit zonder zichzelf waar te nemen in de spiegel. Ze oogt droevig en vermoeid, waarbij de beschouwer geneigd is een of andere link te leggen naar de trouwring die prominent zichtbaar is aan haar linkerhand. Opvallend is de stand van haar vingers, die bijna strelend contact lijken te zoeken met de Chinese vaas. Achter haar pols staat een bloedrood potje. Takken met roze en witte bloemen steken diagonaal in het beeld.
