Alle schilderijen van Vincent van Gogh 5: Saint-Rémy

In het zonnige zuiden van Frankrijk, vlak bij het stadje St.-Rémy-de-Provence, staat het eeuwenoude romaans klooster Monastère Saint-Paul de Mausole. Ooit, in de 11e eeuw, gesticht door Benedictijnen, later een klooster van de Franciscanen, en sinds de 17e eeuw een psychiatrisch gesticht. Nog altijd wonen er patiënten, al merken bezoekers daar niets van. Wie hier binnenkomt, loopt door stille gangen rond een vredige binnenhof, waar de tijd lijkt stil te staan. Zie ook: www.saintpauldemausole.fr.

In mei 1889 arriveert Vincent van Gogh hier vrijwillig, uitgeput na een heftige psychische crisis in Arles. Daar heeft hij, in een opwelling van verwarring en pijn, een deel van zijn oor afgesneden na een ruzie met Paul Gauguin. Zijn droom om in Arles een kunstenaarskolonie te stichten is uiteengespat.

Het ziekenhuis is maar halfvol, en Van Gogh krijgt zowel een eenvoudige slaapkamer als een ruimte om te schilderen. Door het raam van zijn kamer ziet hij cipressen, olijfbomen, en in de verte de bergen van de Alpilles. Hij zet wat hij ziet om in krachtige penseelstreken en felle kleuren. Hier ontstaan meesterwerken als De Sterrennacht, Cypressen en Irissen.

Hoewel hij vier zware terugvallen heeft, werkt hij onvermoeibaar door. In een jaar tijd maakt hij meer dan 150 schilderijen en tekeningen. Zijn broer Theo stuurt verf, doeken en penselen, en regelt dat zijn werk wordt getoond in Brussel en Parijs. Voor het eerst krijgt Van Gogh lovende woorden in de pers en zelfs een koper voor een van zijn schilderijen. In mei 1890 vertrekt hij naar Auvers-sur-Oise, dicht bij Parijs.

Seringen – Vincent van Gogh, mei 1889

Te zien in: Hermitage Museum, Sint Petersburg
Geschilderd tijdens Van Gogh’s verblijf in Saint-Rémy
Materiaal: olieverf op canvas
Afmetingen: 73 x 92 cm

Seringen – Vincent van Gogh, mei 1889

De Seringenstruik is gemaakt tijdens zijn verblijf in Saint-Rémy. Vincent begint met schilderen bijna zodra hij in het psychiatrisch ziekenhuis van Saint-Paul de Mausole in Saint-Rémy is aangekomen. Één van zijn eerste onderwerpen zijn de irissen en seringenstruik in de tuin van het ziekenhuis.

Genoemd in een brief die hij enkele dagen na zijn aankomst aan zijn broer Theo en Theo’s vrouw Johanna schrijft hij: ‘Ik heb nog twee andere [schilderijen] te sturen – paarse irissen en een lila struik. Twee onderwerpen uit de tuin.’

Lilac Bush – Vincent van Gogh, May 1889

Irissen – Vincent van Gogh, mei 1889

Te zien in: J. Paul Getty Museum, Los Angeles
Geschilderd tijdens Van Gogh’s verblijf in Saint-Rémy
Afmetingen: 71 x 93 cm

Irissen – Vincent van Gogh, mei 1889

Een week na zijn aankomst in de inrichting van Saint-Paul-de-Mausole in Saint-Rémy schildert Vincent van Gogh dit frieze-achtige close-up van levensgrote irissen. In een brief aan zijn broer Theo, half mei 1889, schrijft hij dat hij bezig is met twee doeken: “enkele paarse irissen en een sering, twee onderwerpen uit de tuin.” Die eerste schilderijen zijn te herkennen als deze Irissen en Seringen, nu in Leningrad, waar pollen irissen groeien naast de dominante seringenstruiken.

Aan het einde van de tweede week werkt hij al aan twee nieuwe doeken. Ook die halen hun motief uit het grote tuingebied ten zuiden van het mannenverblijf, de enige plek waar Vincent in zijn eerste maand mag schilderen. Het zijn formaat 30-doeken, twee liggend en twee staand, elk gewijd aan één overheersende bloem of plant: iris, sering, klimop of roos.

In dit geconcentreerde groepsportret van violetblauwe irissen valt één enkele witte bloem op, als een vlinder die boven de rest uitkomt. Roodbruine aarde en oranje goudsbloemen zorgen voor een scherp kleurcontrast. Elk bloemblaadje, elke speerachtige bladnerf is met een intensiteit vastgelegd die bijna obsessief aandoet, een spiegel van Van Goghs eigen opsluiting. Toch lezen noch Vincent noch Theo de Irissen als verontrustend of psychologisch beladen. Voor Theo tonen ze juist Vincents wens om de natuur te observeren zonder er krampachtig betekenis in te zoeken.

In juli stuurt Vincent het doek naar zijn broer. Hij noemt het een studie, “meer een natuurstudie dan een schilderij.” Theo maakt zich daar niet druk om en zendt het in bij de Salon des Indépendants. In de catalogus verschijnt het per vergissing als Étude d’oies (Studie van ganzen). Criticus Félix Fénéon schrijft erover dat de irissen hun bloemblaadjes “gewelddadig in stukken slaan op zwaardvormige bladeren.” En na afloop vertelt Theo zijn broer dat velen het werk hebben gezien en erover spraken.

In 1892 koopt schrijver en criticus Octave Mirbeau het doek van kunsthandelaar Julien Tanguy. Critici trekken parallellen met Japanse houtsneden van Hokusai, maar ook met een verloren schilderij van Gauguin. De Irissen hebben de tastbare aanwezigheid van Courbet, maar wijzen tegelijk vooruit naar de sierlijke lijnvoering van de art nouveau. Binnen Van Goghs oeuvre staan ze tussen de monumentale zonnebloemen van 1887 en de kastanjebladeren die hij in Auvers in 1890 schildert.

Nog vaker keren de irissen terug. In een tekening van de hospitaaltuin, in een doek in Ottawa, en in twee stillevens met Provençaalse potten die hij vlak voor zijn vertrek uit Saint-Rémy maakt. Een enkel bloembed in de tuin groeit zo uit tot een sleutelmotief, een draad die Vincents werk en gemoedstoestand onzichtbaar met elkaar verbindt.

Irises – Vincent van Gogh, May 1889

Bloeiende rozenstruiken in de tuin van de inrichting – Vincent van Gogh, mei 1889

Te zien in: Kröller-Müller Museum, Otterlo
Geschilderd tijdens Van Gogh’s verblijf in Saint-Rémy

Bloeiende struiken – Vincent van Gogh, mei 1889

Van Gogh schildert een serene tuin vol weelderige rozenstruiken. De bloemen zijn geschilderd in een zacht palet van roze, wit en crème, terwijl het groen van de bladeren de compositie een levendige basis geeft. Het werk straalt een delicate schoonheid uit en lijkt haast een momentopname van de fragiele maar overvloedige natuur.

Het schilderij toont een groep bloeiende rozenstruiken, met een losse, bijna dromerige penseelvoering. De achtergrond is vaag en ongedefinieerd, waardoor de bloemen zelf naar voren komen als de belangrijkste focus van het werk.

Dit schilderij weerspiegelt Van Goghs post-impressionistische stijl, met dynamische, vloeiende penseelstreken en een intens gevoel van beweging en leven. Dit werk wordt vaak gezien als een uiting van Van Goghs voortdurende bewondering voor de natuur en zijn verlangen om schoonheid te vinden, zelfs in een moeilijke tijd.

Flowering Shrubs – Vincent van Gogh, May 1889

De tuin van het Saint-Paul-ziekenhuis – Vincent van Gogh, mei 1889

Te zien in: Kröller-Müller Museum, Otterlo
Geschilderd tijdens Van Gogh’s verblijf in Saint-Rémy
Afmetingen: 95 x 75,5 cm

De tuin van het Saint-Paul-ziekenhuis – Vincent van Gogh, mei 1889

The Garden of Saint-Paul Hospital – Vincent van Gogh, May 1889

De Iris – Vincent van Gogh, mei 1889

Te zien in: National Gallery of Canada, Ottawa
Geschilderd tijdens Van Gogh’s verblijf in Saint-Rémy
Afmetingen: 62,2 x 48,3 cm
Olieverf op karton op doek geplakt
JH 1699, F 601

De Iris – Vincent van Gogh, mei 1889

In mei 1889 laat Vincent van Gogh zich vrijwillig opnemen in het psychiatrisch ziekenhuis Saint-Paul de Mausole in Saint-Rémy-de-Provence. Na de psychische ineenstorting in Arles hoopt hij hier rust en structuur te vinden. Al op 9 mei schrijft hij aan zijn broer Theo:

“Ik ga meteen aan het werk.”

Brief 776, Saint-Rémy, 9 mei 1889

Tijdens zijn zelfopgelegde verblijf waagt Van Gogh zich op het terrein van het ziekenhuis, met name in de overwoekerde tuin. Die plek wordt een bron van troost en inspiratie. Door zich bewust met de natuur te verbinden, probeert hij mentaal evenwicht te bewaren en stappen te zetten richting herstel.

Tussen de irissen die weelderig bloeien, kiest hij er één om van dichtbij te bestuderen. Dat wordt het onderwerp van zijn schilderij Iris, een intiem werk dat vandaag te zien is in de National Gallery of Canada. In tegenstelling tot het uitbundige Irises (Getty Museum), is dit een sobere, persoonlijke compositie: één enkele bloem, centraal in beeld, met zwaardachtige bladeren en een uitgewerkte steel, zorgvuldig omlijnd met een vloeiende borstel. De gele stippen op de achtergrond stellen wilde bloemen voor, en zijn met grote precisie geplaatst — alsof Van Gogh elk sprankje leven wil vangen. Toch blijft het doek vol beweging en levendigheid.

Liefde voor een grasspriet

Van Gogh beschouwt dit werk als een studie in kleur en vorm, niet als een groots meesterwerk. Maar in zijn eenvoud toont Iris een diepere laag: de drang van de kunstenaar om zelfs in zijn donkerste momenten schoonheid te vinden in het kleine. Zijn verlangen om ‘één grassprietje’ te schilderen, zoals hij in meerdere brieven uitdrukt, komt voort uit een levenslange waardering voor de natuur.

Het schilderij is vermoedelijk geschilderd tussen 9 en 20 mei 1889, in de korte, kalme periode voor zijn eerste zware aanval in Saint-Rémy. Hij schildert met geconcentreerde aandacht, alsof elk blad en elke schaduw hem helpt grip te krijgen op zijn innerlijke storm.

In 1954 komt dit werk terecht in de collectie van de National Gallery of Canada. In 1999 wordt het voor het eerst samengebracht met het grote Irises uit Los Angeles: een unieke gelegenheid om twee gezichten van Van Goghs bloemenkunst naast elkaar te zien: de verstilde blik en de explosie van kleur.

The Iris – Vincent van Gogh, May 1889

Een hoekje in de tuin van Saint-Paul de Mausole psychiatrisch ziekenhuis – Vincent van Gogh, mei 1889

Te zien in: Onbekend
Geschilderd tijdens Van Gogh’s verblijf in Saint-Rémy
Afmetingen: 92 x 72 cm

Een hoekje in de tuin van Saint-Paul de Mausole psychiatrisch ziekenhuis

A Corner in the Garden of Saint-Paul Hospital – Vincent van Gogh, May 1889

Bomen en struiken – Vincent van Gogh, mei 1889

Te zien in: Van Gogh Museum, Amsterdam
Geschilderd tijdens Van Gogh’s verblijf in Saint-Rémy

Bomen en struiken – Vincent van Gogh, mei 1889

Stenen trappen in de tuin van de intrichting – Vincent van Gogh, mei 1889

Te zien in: Van Gogh Museum, Amsterdam
Geschilderd tijdens Van Gogh’s verblijf in Saint-Rémy
Materiaal: verdunde olieverf op karton
Afmetingen: 63,1 x 45,6 cm

Stenen trappen in de tuin van het gesticht – Vincent van Gogh, mei 1889

Vincent had waarschijnlijk nog maar een klein beetje verf over toen hij dit in Saint-Rémy maakte. Hij had ook geen canvas meer.

Daarom gebruikte hij verdunde olieverf op karton voor dit uitzicht op de tuin van het gesticht. Hij was nog maar net aangekomen en mocht nog niet buiten de tuinmuren werken. Later mocht hij ook buiten het complex tekenen en schilderen.

Hier gebruikte hij niet alleen verf, maar ook gekleurde inkt, die tot bruin vervaagd is. De verf is ook van kleur veranderd. Dit is vooral duidelijk in de stappen, waar de paarse tint erg vaag is geworden.

Stone Steps in the Garden of the Asylum- Vincent van Gogh, May 1889

Dennenbomen in de tuin van de inrichting – Vincent van Gogh, mei 1889

Te zien in: Van Gogh Museum, Amsterdam
Geschilderd tijdens Van Gogh’s verblijf in Saint-Rémy
Afmetingen: 47,2 cm x 61,5 cm

Dennenbomen in de tuin van de inrichting – Vincent van Gogh, mei 1889

Pine Trees in the Garden of the Asylum – Vincent van Gogh, May 1889

Stenen bankje in de tuin van de inrichting – Vincent van Gogh, mei 1889

Te zien in: Van Gogh Museum, Amsterdam

Geschilderd tijdens Van Gogh’s verblijf in Saint-Rémy

Stenen bankje in de tuin van de inrichting – Vincent van Gogh, mei 1889

Stone Bench in the Garden of the Asylum – Vincent van Gogh, May 1889

Grote nachtpauwoog – Vincent van Gogh, mei 1889

Te zien in: Van Gogh Museum, Amsterdam
Geschilderd tijdens Van Gogh’s verblijf in Saint-Rémy
Afmetingen: 33,5 x 24,5 cm

Grote nachtpauwoog – Vincent van Gogh, mei 1889

Great Peacock Moth – Vincent van Gogh, May 1889

Veld van lentetarwe bij zonsopgang – Vincent van Gogh, mei-juni 1889

Te zien in: Kröller-Müller Museum, Otterlo
Geschilderd tijdens Van Gogh’s verblijf in Saint-Rémy
Afmetingen: 72 x 95 cm
JH 1728, F 720

Veld van lentetarwe bij zonsopgang – Vincent van Gogh, mei-juni 1889

Field of Spring Wheat at Sunrise – Vincent van Gogh, May / June 1889

Bloeiende struiken in de tuin van de inrichting- Vincent van Gogh, mei / juni 1889

Privé collectie
Geschilderd tijdens Van Gogh’s verblijf in Saint-Rémy
Afmetingen: 46,9 cm x 61,9 cm

Bloeiende struiken – Vincent van Gogh, mei 1889

Flowering Shrubs in the Garden of the Asylum – Vincent van Gogh, May / June 1889

Tarweveld met maaier en zon – Vincent van Gogh, juni 1889

Te zien in: Kröller-Müller Museum, Otterlo
Geschilderd tijdens Van Gogh’s verblijf in Saint-Rémy
Afmetingen: 72 x 92 cm

Tarweveld met maaier en zon – Vincent van Gogh, juni 1889

Wheat Field with Reaper and Sun – Vincent van Gogh, June 1889

Olijfgaard – Vincent van Gogh, juni 1889

Te zien in: Kröller-Müller Museum, Otterlo
Geschilderd tijdens Van Gogh’s verblijf in Saint-Rémy
Afmetingen: 72 x 92 cm

Olijfgaard – Vincent van Gogh, juni 1889

Olive Grove – Vincent van Gogh, June 1889

Cipressen met twee vrouwenfiguren – Vincent van Gogh, juni 1889

Te zien in: Kröller-Müller Museum, Otterlo
Geschilderd tijdens Van Gogh’s verblijf in Saint-Rémy
Afmetingen: 92 x 73 cm

Cipressen met twee vrouwenfiguren – Vincent van Gogh, juni 1889

Cypresses with Two Female Figures – Vincent van Gogh, June 1889

Veld met klaprozen – Vincent van Gogh, juni 1889

Te zien in: Kunsthalle Bremen
Geschilderd tijdens Van Gogh’s verblijf in Saint-Rémy
Afmetingen: 71 x 91 cm

eld met klaprozen – Vincent van Gogh, juni 1889

Field with Poppies – Vincent van Gogh, June 1889

Groen tarweveld – Vincent van Gogh, juni 1889

Te zien in: Kunsthaus Zürich
Geschilderd tijdens Van Gogh’s verblijf in Saint-Rémy
Afmetingen: 73 x 92 cm

Groen tarweveld – Vincent van Gogh, juni 1889

Green Wheat Field – Vincent van Gogh, June 1889

Tarweveld met cipressen in de Haute Galline bij Eygalieres – Vincent van Gogh, juni 1889

Te zien in: Metropolitan Museum of Art, New York
Geschilderd tijdens Van Gogh’s verblijf in Saint-Rémy
Afmetingen: 73 x 93,5 cm
JH 1756, F 717

Tarweveld met cipressen in de Haute Galline bij Eygalieres – Vincent van Gogh, juni 1889

Wheat Field with Cypresses at the Haute Galline Near Eygalieres – Vincent van Gogh, June 1889

Cipressen – Vincent van Gogh, juni 1889

Te zien in: Metropolitan Museum of Art, New York
Geschilderd tijdens Van Gogh’s verblijf in Saint-Rémy
Afemtingen: 93,3 x 74 cm
JH 1746, F 613

Cipressen – Vincent van Gogh, juni 1889

Cypresses – Vincent van Gogh, June 1889

Olijfbomen met de Alpilles op de achtergrond – Vincent van Gogh, juni 1889

Te zien in: Museum of Modern Art, New York
Geschilderd tijdens Van Gogh’s verblijf in Saint-Rémy
Afmetingen: 72,5 x 92 cm

Olijfbomen met de Alpilles op de achtergrond – Vincent van Gogh, juni 1889

Olive Trees with the Alpilles in the Background – Vincent van Gogh, June 1889

De sterrennacht – Vincent van Gogh, juni 1889

Te zien in: Museum of Modern Art, New York
Geschilderd tijdens Van Gogh’s verblijf in Saint-Rémy
Afmetingen: 73 x 92 cm

De sterrennacht – Vincent van Gogh, juni 1889

Sterrennacht is waarschijnlijk het beroemdste schilderij van Vincent van Gogh. Onmiddellijk herkenbaar vanwege zijn unieke stijl, dit werk is het onderwerp geweest van poëzie, fictie en het bekende lied ‘Vincent’ of ‘Starry, Starry Night’ van Don McLean.

Hoewel de populariteit van De sterrennacht niet te ontkennen valt, is het ook interessant om op te merken dat er heel weinig bekend is over Vincents eigen gevoelens voor zijn werk.

Dat komt vooral doordat hij het in zijn brieven aan Theo maar twee keer vermeldt (Brieven 595 en 607), en dan nog maar terloops.

In zijn correspondentie met zijn broer besprak Vincent vaak specifieke werken tot in detail, maar niet in het geval van Sterrennacht. Waarom? Het is moeilijk te zeggen.

Sterrennacht is geschilderd terwijl Vincent in het psychiatrische ziekenhuis in Saint-Rémy zat en zijn gedrag was toen erg grillig vanwege de hevigheid van de aanvallen.

In tegenstelling tot de meeste werken van Van Gogh, is Sterrennacht uit zijn geheugen geschilderd en niet buitenshuis, zoals Vincents voorkeur had.

Dit kan voor een deel verklaren waarom de emotionele impact van het werk zo veel krachtiger is dan veel van Van Goghs andere werken uit dezelfde periode.

Sommige mensen hebben stilistische vergelijkingen gemaakt met Vincents andere bekende en even turbulente werk Korenveld met kraaien. Weerspiegelt de tumultueuze stijl van deze werken een gekwelde geest?

Of is er iets meer dat we kunnen lezen in de kransen van Vincents razende nachtelijke hemel? Dit maakt Sterrennacht niet alleen Vincents beroemdste werk, maar ook één van de meest geïnterpreteerde werken in termen van betekenis en belang.

Sommige mensen hebben gespeculeerd over de elf sterren op het schilderij. Hoewel het waar is dat Vincent in 1889, toen hij het werk schilderde, niet dezelfde religieuze vurigheid had als in zijn vroegere jaren, bestaat de mogelijkheid dat het verhaal van Jozef in het Oude Testament invloed heeft gehad op de samenstelling van het werk.

‘Kijk, ik heb weer een droom gehad’ zei hij, ‘ik dacht dat ik de zon, de maan en elf sterren voor me zag buigen.’

Genesis 37:9

The Starry Night – Vincent van Gogh, June 1889

Groen tarweveld met cipres – Vincent van Gogh, juni 1889

Te zien in: National Gallery in Prague
Geschilderd tijdens Van Gogh’s verblijf in Saint-Rémy
Afmetingen: 73,5 x 92,5 cm

Groen tarweveld met cipres – Vincent van Gogh, juni 1889

Green Wheat Field with Cypress – Vincent van Gogh, June 1889

Olijfboomgaard – Vincent van Gogh, juni 1889

Te zien in: Nelson-Atkins Museum of Art, Kansas
Geschilderd tijdens Van Gogh’s verblijf in Saint-Rémy
Afmetingen: 73 x 93 cm
JH 1759, F 715

Olijfboomgaard – Vincent van Gogh, juni 1889

Olive Orchard – Vincent van Gogh, June 1889

Bergachtig landschap achter het Saint-Paul-ziekenhuis – Vincent van Gogh, juni 1889

Te zien in: Ny Carlsberg Glyptotek, Copenhagen
Geschilderd tijdens Van Gogh’s verblijf in Saint-Rémy
Afmetingen: 70,5 x 88,5 cm

Bergachtig landschap achter het Saint-Paul-ziekenhuis – Vincent van Gogh, juni 1889

Mountainous Landscape Behind Saint-Paul Hospital – Vincent van Gogh, June 1889

Le Mont Gaussier met de Mas de Saint-Paul – Vincent van Gogh, juni 1889

Privé collectie
Geschilderd tijdens Van Gogh’s verblijf in Saint-Rémy
Afmetingen: 53 x 70 cm

Le Mont Gaussier met de Mas de Saint-Paul – Vincent van Gogh, juni 1889

Le Mont Gaussier with the Mas de Saint-Paul – Vincent van Gogh, June 1889

Olijfgaard: Heldere Blauwe Hemel – Vincent van Gogh, juni 1889

Te zien in: Van Gogh Museum, Amsterdam
Geschilderd tijdens Van Gogh’s verblijf in Saint-Rémy
Afmetingen: 45,5 x 59,5 cm

Olijfgaard: Heldere Blauwe Hemel – Vincent van Gogh, juni 1889

Olive Grove: Bright Blue Sky – Vincent van Gogh, June 1889

Aan de Voet van de Bergen – Vincent van Gogh, juni 1889

Te zien in: Van Gogh Museum, Amsterdam
Geschilderd tijdens Van Gogh’s verblijf in Saint-Rémy
Afmetingen: 72 x 95 cm

Aan de Voet van de Bergen – Vincent van Gogh, juni 1889

At the Foot of the Mountains – Vincent van Gogh, June 1889

Boomstammen met klimop – Vincent van Gogh, juli 1889

Te zien in: Kröller-Müller Museum, Otterlo
Geschilderd tijdens Van Gogh’s verblijf in Saint-Rémy

Boomstammen met klimop – Vincent van Gogh, juli 1889

Tree Trunks with Ivy – Vincent van Gogh, July 1889

Avondlandschap met opkomende maan – Vincent van Gogh, juli 1889

Te zien in: Kröller-Müller Museum, Otterlo
Geschilderd tijdens Van Gogh’s verblijf in Saint-Rémy
Afmetingen: 72 x 92,5 cm

Avondlandschap met opkomende maan – Vincent van Gogh, juli 1889

Evening Landscape with Rising Moon – Vincent van Gogh, July 1889

Bergen bij Saint-Rémy met donkere hut – Vincent van Gogh, juli 1889

Te zien in: Solomon R. Guggenheim Museum, New York
Geschilderd tijdens Van Gogh’s verblijf in Saint-Rémy
Afmetingen: 71,8 x 90,8 cm

Bergen bij Saint-Rémy met donkere hut – Vincent van Gogh, juli 1889

In juli 1889 schildert Vincent van Gogh het indrukwekkende werk Bergen bij Saint-Rémy met donkere hut, geïnspireerd door het ruige landschap rondom de inrichting Saint-Paul de Mausole, waar hij vrijwillig verblijft.

In dit schilderij domineert een massieve bergformatie het beeld, waarin twee ovale gaten opvallen – dit is Le Rocher des Deux Trous, een echte rotsformatie in de Alpilles die zichtbaar is vanaf het terrein van de inrichting. Van Gogh noemt deze markante rots in zijn brieven aan zijn broer Theo de “berg met twee vensters” en verwerkt het motief meerdere keren in zijn werk.

Le Rocher des Deux Trous

De donkere hut, klein en bijna verloren onder de overweldigende natuur, lijkt symbool te staan voor Van Goghs eenzaamheid en kwetsbaarheid. De berg daarentegen straalt kracht en onverzettelijkheid uit, met de twee mysterieuze openingen als ogen of poorten naar een andere werkelijkheid. In de expressieve penseelstreken en het levendige kleurgebruik weerspiegelt Van Gogh zijn innerlijke strijd en verwondering over de natuur.

Dit schilderij is daarmee niet slechts een weergave van een landschap, maar een geladen en persoonlijke blik op de wereld om hem heen — een wereld waarin de natuur troost, overweldigt en betekenis krijgt.

Vragen aan ChatGPT

Mountains at Saint-Rémy with Dark Cottage – Vincent van Gogh, July 1889

Ondergrond met klimop – Vincent van Gogh, juli 1889

Te zien in: Van Gogh Museum, Amsterdam
Geschilderd tijdens Van Gogh’s verblijf in Saint-Rémy
Afmetingen: 49 x 65 cm

Ondergrond met klimop – Vincent van Gogh, juli 1889

Underground with Ivy – Vincent van Gogh, July 1889

Ingang van een steengroeve – Vincent van Gogh, juli 1889

Te zien in: Van Gogh Museum, Amsterdam
Geschilderd tijdens Van Gogh’s verblijf in Saint-Rémy
Afmetingen: 60 x 73,5 cm

Ingang van een steengroeve – Vincent van Gogh, juli 1889

Entrance to a Quarry – Vincent van Gogh, July 1889

Boomstammen met klimop – Vincent van Gogh, juli 1889

Te zien in: Van Gogh Museum, Amsterdam
Geschilderd tijdens Van Gogh’s verblijf in Saint-Rémy
Afmetingen: 73 x 92,5 cm

Boomstammen met klimop – Vincent van Gogh, juli 188

Tree Trunks with Ivy – Vincent van Gogh, July 1889

Zelfportret – Vincent van Gogh, augustus 1889

Te zien in: National Gallery of Art, Washington D.C.
Geschilderd tijdens Van Gogh’s verblijf in Saint-Rémy
Afmetingen: 57 x 43,5 cm

Zelfportret – Vincent van Gogh, augustus 1889

Self-Portrait – Vincent van Gogh, August 1889

Omgesloten veld met ploeger – Vincent van Gogh, augustus 1889

Privé collectie
Geschilderd tijdens Van Gogh’s verblijf in Saint-Rémy
Afmetingen: 49 x 62 cm

Omgesloten veld met ploeger – Vincent van Gogh, augustus 1889

Enclosed Field with Ploughman – Vincent van Gogh, August 1889

Slaapkamer in Arles – Vincent van Gogh, september 1889

Te zien in: Art Institute of Chicago
Geschilderd tijdens Van Gogh’s verblijf in Saint-Rémy
Afmetingen: 73,6 x 92,3 cm
JH 1771, F 484

Slaapkamer in Arles – Vincent van Gogh, september 1889

Aan zijn broer Theo schrijft Vincent: ‘Het amuseerde me enorm om dit kale interieur te doen. Met een eenvoud à la Seurat. In vlakke tinten, maar grof geborsteld in volle impasto, de muren bleek lila, de vloer in een gebroken en vervaagd rood, de stoelen en het bed chroomgeel, de kussens en het laken heel bleek citroengroen, de sprei bloedrood, de kaptafel oranje, de wastafel blauw, het raam groen. Met al deze zeer verschillende tonen had ik uiterste rust willen uitdrukken.’

Bedroom in Arles – Vincent van Gogh, September 1889

Pietà, naar Delacroix – Vincent van Gogh, september 1889

Te zien in: Collection of Modern Religious Art, Vatican City
Geschilderd tijdens Van Gogh’s verblijf in Saint-Rémy
Afmetingen: 42 x 34 cm

Pietà, naar Delacroix – Vincent van Gogh, september 1889

Pietà, after Delacroix – Vincent van Gogh, September 1889

Portret van een jonge boer – Vincent van Gogh, september 1889

Te zien in: Galleria Nazionale d’Arte Moderna, Rome
Geschilderd tijdens Van Gogh’s verblijf in Saint-Rémy
Afmetingen: 61 x 50 cm

Portret van een jonge boer – Vincent van Gogh, september 1889

Portrait of a Young Peasant – Vincent van Gogh, September 1889

Portret van Madame Trabuc / Portrait de Madame Trabuc – Vincent van Gogh, september 1889

Te zien in: Hermitage Museum, Sint Petersburg
Geschilderd tijdens Van Gogh’s verblijf in Saint-Rémy
Afmetingen: 64 x 49 cm

Portret van Madame Trabuc / Portrait de Madame Trabuc – Vincent van Gogh, september 1889

Portrait of Madame Trabuc / Portrait de Madame Trabuc – Vincent van Gogh, September 1889

Portret van Trabuc, een verzorger in het Saint-Paul-ziekenhuis – Vincent van Gogh, september 1889

Te zien in: Kunstmuseum Solothurn
Geschilderd tijdens Van Gogh’s verblijf in Saint-Rémy
Afmetingen: 61 x 46 cm

Portret van Trabuc, een verzorger in het Saint-Paul-ziekenhuis – Vincent van Gogh, september 1889

Portrait of Trabuc, an Attendant at Saint-Paul Hospital – Vincent van Gogh, september 1889

Gang van het Saint-Paul ziekenhuis in Saint-Rémy – Vincent van Gogh, september 1889

Te zien in: Metropolitan Museum of Art, New York
Geschilderd tijdens Van Gogh’s verblijf in Saint-Rémy
Afmetingen: 65,1 x 49,1cm

Gang van Saint-Paul ziekenhuis in Saint-Rémy - Vincent van Gogh, september 1889

Gang van het Saint-Paul ziekenhuis in Saint-Rémy – Vincent van Gogh, september 1889

Gang van het Saint-Paul ziekenhuis in Saint-Rémy

Corridor of Saint-Paul Asylum in Saint-Rémy – Vincent van Gogh, September 1889

Slaapkamer in Arles – Vincent van Gogh, september 1889

Te zien in: Musée d’Orsay, Paris
Geschilderd tijdens Van Gogh’s verblijf in Saint-Rémy
Afmetingen: 56,5 x 74 cm

Slaapkamer in Arles – Vincent van Gogh, september 1889

Bedroom in Arles – Vincent van Gogh, September 1889

Zelfportret – Vincent van Gogh, september 1889

Te zien in: Musée d’Orsay, Paris
Geschilderd tijdens Van Gogh’s verblijf in Saint-Rémy
Afmetingen: 65 x 54 cm

Zelfportret – Vincent van Gogh, september 1889

Self-Portrait – Vincent van Gogh, September 1889

Korenveld achter het Saint-Paul-ziekenhuis met een maaier – Vincent van Gogh, september 1889

Te zien in: Museum Folkwang, Essen
Geschilderd tijdens Van Gogh’s verblijf in Saint-Rémy
Afmetingen: 59,5 x 72,5 cm

Korenveld achter het Saint-Paul-ziekenhuis met een maaier – Vincent van Gogh, september 1889

Wheat Field Behind Saint-Paul Hospital with a Reaper – Vincent van Gogh, September 1889

Tarweveld met cipressen – Vincent van Gogh, september 1889

Te zien in: National Gallery, London
Geschilderd tijdens Van Gogh’s verblijf in Saint-Rémy
Afmetingen: 72,5 x 91,5 cm

Tarweveld met cipressen – Vincent van Gogh, september 1889

Wheat Field with Cypresses – Vincent van Gogh, September 1889

Boerin met een hark, naar Millet – Vincent van Gogh, september 1889

Privé collectie
Geschilderd tijdens Van Gogh’s verblijf in Saint-Rémy
Afmetingen: 39 x 24 cm

Boerin met een hark, naar Millet – Vincent van Gogh, september 1889

Peasant Woman with a Rake, after Millet – Vincent van Gogh, September 1889

De spinner, naar Millet – Vincent van Gogh, september 1889

Privé collectie
Geschilderd tijdens Van Gogh’s verblijf in Saint-Rémy
Afmetingen: 40 x 25,5 cm

De Spinner, naar Millet – Vincent van Gogh, september 1889

The Spinner, after Millet – Vincent van Gogh, September 1889

Zelfportret zonder baard – Vincent van Gogh, september 1889

Privé collectie
Geschilderd tijdens Van Gogh’s verblijf in Saint-Rémy
Afmetingen: 40 x 31 cm

Zelfportret zonder baard – Vincent van Gogh, september 1889

Self-portrait without beard – Vincent van Gogh, September 1889

De maaier, naar Millet – Vincent van Gogh, september 1889

Privé collectie
Geschilderd tijdens Van Gogh’s verblijf in Saint-Rémy
Afmetingen: 43,5 x 25 cm

De maaier, naar Millet – Vincent van Gogh, september 1889

The Reaper, after Millet – Vincent van Gogh, September 1889

Tarweveld met cipressen – Vincent van Gogh, september 1889

Te zien in: Kunsthaus Zurich, bruikleen uit Collection Niarchos
Geschilderd tijdens Van Gogh’s verblijf in Saint-Rémy
Afmetingen: 51,5 x 65 cm

Tarweveld met cipressen – Vincent van Gogh, september 1889

Wheat Field with Cypresses – Vincent van Gogh, September 1889

Olijfbomen – Vincent van Gogh, september 1889

Privé collectie
Geschilderd tijdens Van Gogh’s verblijf in Saint-Rémy
Afmetingen: 53,5 x 64,5 cm

Olijfbomen – Vincent van Gogh, september 1889

Olive Trees – Vincent van Gogh, September 1889

Halve figuur van een engel, naar Rembrandt – Vincent van Gogh, september 1889

Privé collectie
Geschilderd tijdens Van Gogh’s verblijf in Saint-Rémy
Afmetingen: 54 x 64 cm

Halve figuur van een engel, naar Rembrandt – Vincent van Gogh, september 1889

Half Figure of an Angel, after Rembrandt – Vincent van Gogh, September 1889

Boerin die stro snijdt, naar Millet – Vincent van Gogh, september 1889

Te zien in: Van Gogh Museum, Amsterdam
Geschilderd tijdens Van Gogh’s verblijf in Saint-Rémy
Afmetingen: 40,5 x 26,5 cm

Boerin die stro snijdt, naar Millet – Vincent van Gogh, september 1889

Peasant Woman Cutting Straw, after Millet – Vincent van Gogh, September 1889

Boeren bindt schoven, naar Millet – Vincent van Gogh, september 1889

Te zien in: Van Gogh Museum, Amsterdam
Geschilderd tijdens Van Gogh’s verblijf in Saint-Rémy
Afmetingen: 43 x 33 cm

Boeren bindt schoven, naar Millet – Vincent van Gogh, september 1889

Peasant Woman Binding Sheaves, after Millet – Vincent van Gogh, September 1889

De schaapscheerders, naar Millet – Vincent van Gogh, september 1889

Te zien in: Van Gogh Museum, Amsterdam
Geschilderd tijdens Van Gogh’s verblijf in Saint-Rémy
Afmetingen: 43,5 x 29,5 cm

De schaapscheerders, naar Millet – Vincent van Gogh, september 1889

The Sheap-Shearers, after Millet – Vincent van Gogh, September 1889

De dorser, naar Millet – Vincent van Gogh, september 1889

Te zien in: Van Gogh Museum, Amsterdam
Geschilderd tijdens Van Gogh’s verblijf in Saint-Rémy
Afmetingen: 44 cm x 27,5 cm

De dorser, naar Millet – Vincent van Gogh, september 1889

The Thresher, after Millet – Vincent van Gogh, September 1889

De maaier met sikkel, naar Millet – Vincent van Gogh, september 1889

Te zien in: Van Gogh Museum, Amsterdam
Geschilderd tijdens Van Gogh’s verblijf in Saint-Rémy
Afmetingen: 44 x 33 cm

De maaier met sikkel, naar Millet – Vincent van Gogh, september 1889

Reaper with Sickle, after Millet – Vincent van Gogh, September 1889

De schoofbinder, naar Millet – Vincent van Gogh, september 1889

Te zien in: Van Gogh Museum, Amsterdam
Geschilderd tijdens Van Gogh’s verblijf in Saint-Rémy
Afmetingen: 44,5 x 32 cm

De schoofbinder, naar Millet – Vincent van Gogh, september 1889

The Sheaf-Binder, after Millet – Vincent van Gogh, September 1889

Pietà, naar Delacroix – Vincent van Gogh, september 1889

Te zien in: Van Gogh Museum, Amsterdam
Geschilderd tijdens Van Gogh’s verblijf in Saint-Rémy
Afmetingen: 73 x 60,5 cm

Pietà, naar Delacroix – Vincent van Gogh, september 1889

Pietà, after Delacroix – Vincent van Gogh, September 1889

Tarwevelden met maaier bij zonsopgang – Vincent van Gogh, september 1889

Te zien in: Van Gogh Museum, Amsterdam
Geschilderd tijdens Van Gogh’s verblijf in Saint-Rémy
Afmetingen: 73 x 92 cm

Tarwevelden met maaier bij zonsopgang – Vincent van Gogh, september 1889

Wheat Fields with Reaper at Sunrise – Vincent van Gogh, September 1889

Twee populieren op een weg door de heuvels – Vincent van Gogh, oktober 1889

Te zien in: Cleveland Museum of Art
Geschilderd tijdens Van Gogh’s verblijf in Saint-Rémy
Afmetingen: 61,6 x 45,7 cm

Twee populieren op een weg door de heuvels – Vincent van Gogh, oktober 1889

Two Poplars on a Road Through the Hills – Vincent van Gogh, oktober 1889

Bomen in de tuin van het Saint-Paul-ziekenhuis – Vincent van Gogh, oktober 1889

Te zien in: Hammer Museum, Los Angeles
Geschilderd tijdens Van Gogh’s verblijf in Saint-Rémy
Afmetingen: 90,2 x 73,3 cm

Bomen in de tuin van het Saint-Paul-ziekenhuis – Vincent van Gogh

Trees in the Garden of Saint-Paul Hospital – Vincent van Gogh, October 1889

Bomen in de tuin van het Saint-Paul-ziekenhuis – Vincent van Gogh, oktober 1889

Te zien in: privécollectie
Geschilderd tijdens Van Gogh’s verblijf in Saint-Rémy
Afmetingen: 42 x 32 cm
F 731 JH, 1801

Bomen in de tuin van het Saint-Paul-ziekenhuis – Vincent van Gogh, oktober 1889

Trees in the Garden of Saint-Paul Hospital – Vincent van Gogh, October 1889

Bomen in de tuin van het Saint-Paul-ziekenhuis – Vincent van Gogh, oktober 1889

Te zien in: Zwitserland, Privé collectie
Geschilderd tijdens Van Gogh’s verblijf in Saint-Rémy
Afmetingen: 73 x 60 cm

Bomen in de tuin van het Saint-Paul-ziekenhuis – Vincent van Gogh, oktober 1889

Trees in the Garden of Saint-Paul Hospital

Vallei met ploeger van bovenaf gezien – Vincent van Gogh, december 1889

Te zien in: Hermitage Museum, Sint Petersburg
Geschilderd tijdens Van Gogh’s verblijf in Saint-Rémy
Afmetingen: 33 x 41 cm

Vallei met ploeger van bovenaf gezien – Vincent van Gogh, december 1889

Is de jaren 1920 zat het schilderij het in de collectie van Otto Krebs (1873-1941), een Duitse industrieel, maar werd als verloren beschouwd tot 1995.

Dit toen het verscheen in een tentoonstelling van 74 kunstwerken die aan het einde van de Tweede Wereldoorlog door de Sovjet-Unie waren geplunderd, waaronder ook drie andere van Goghs, zes Monets, zeven Cezannes, twee Gauguins en andere werken van Degas, Toulouse-Lautrec en Picasso, allemaal uit vooroorlogse Duitse privécollecties, voornamelijk die van Krebs.

Het werk is sindsdien te zien in de Hermitage, die sinds 1996 is begonnen met het regelmatig publiceren van materiaal over geroofde werken die zich nog in zijn collecties bevinden.

Valley with Ploughman Seen from Above – Vincent van Gogh, December 1889

Omsloten veld met boer – Vincent van Gogh, oktober 1889

Te zien in: Indianapolis Museum of Art
Geschilderd tijdens Van Gogh’s verblijf in Saint-Rémy
Afmetingen: 73,5 x 92 cm

Omsloten veld met boer – Vincent van Gogh, oktober 1889

Enclosed Field with Peasant – Vincent van Gogh, December 1889

Een weg bij Saint-Remy met vrouwelijke figuur – Vincent van Gogh, december 1889

Te zien in: Kasama Nichidō Museum of Art, Kasama
Geschilderd tijdens Van Gogh’s verblijf in Saint-Rémy
Afmetingen: 32,2 x 40,5 cm

Een weg bij Saint-Remy met vrouwelijke figuur – Vincent van Gogh, december 1889

A Road at Saint-Remy with Female Figure – Vincent van Gogh, December 1889

Les Peiroulets Ravijn – Vincent van Gogh, december 1889

Te zien in: Kröller-Müller Museum, Otterlo
Geschilderd tijdens Van Gogh’s verblijf in Saint-Rémy
Afmetingen: 72 x 92 cm

Les Peiroulets Ravijn – Vincent van Gogh, december 1889

Les Peiroulets Ravine – Vincent van Gogh, December 1889

Een weiland in de bergen: Le Mas de Saint-Paul – Vincent van Gogh, december 1889

Te zien in: Kröller-Müller Museum, Otterlo
Geschilderd tijdens Van Gogh’s verblijf in Saint-Rémy
Afmetingen: 73 x 91,5 cm

Een weiland in de bergen: Le Mas de Saint-Paul – Vincent van Gogh, december 1889

Wanneer Van Gogh zich buiten de muren van het gesticht begeeft, schildert hij de korenvelden, olijfgaarden en cipressen van het omliggende landschap – elementen die hij ziet als kenmerkend voor de Provence. In de loop van het jaar maakt hij ongeveer 150 schilderijen.

Op 3 januari 1890 stuurt Van Gogh het schilderij naar zijn broer Theo, samen met een brief waarin hij het werk De Velden noemt.

A Meadow in the Mountains: Le Mas de Saint-Paul – Vincent van Gogh, December 1889

Olijfgaard met mensen die plukken – Vincent van Gogh, december 1889

Te zien in: Kröller-Müller Museum, Otterlo
Geschilderd tijdens Van Gogh’s verblijf in Saint-Rémy
Afemtingen: 73 x 92 cm
JH 1853, F 587

Olijfgaard met mensen die plukken – Vincent van Gogh, december 1889

Olive Grove with Picking Figures – Vincent van Gogh, December 1889

De zaaier, naar Millet – Vincent van Gogh, oktober-november 1889

Te zien in: Kröller-Müller Museum, Otterlo
Geschilderd tijdens Van Gogh’s verblijf in Saint-Rémy
Ademtingen: 64 x 55 cm
JH 1836, F 689

De zaaier, naar Millet – Vincent van Gogh, oktober-november 1889

The Sower, after Millet – Vincent van Gogh, October / November 1889

Olijven plukken – Vincent van Gogh, december 1889

Te zien in: Metropolitan Museum of Art, New York
Geschilderd tijdens Van Gogh’s verblijf in Saint-Rémy
Afmetingen: 72,4 x 89,9 cm
F 655 JH 1869

Olijven plukken – Vincent van Gogh, december 1889

Olive Picking – Vincent van Gogh, December 1889

Veld met ploeger en molen – Vincent van Gogh, oktober 1889

Te zien in: Museum of Fine Arts, Boston
Geschilderd tijdens Van Gogh’s verblijf in Saint-Rémy
Afmetingen: 54 x 67 cm
JH 1794, F 706

Veld met ploeger en molen – Vincent van Gogh, oktober 1889

Dit landschap maakt deel uit van een reeks schilderijen die gebaseerd zijn op het uitzicht vanuit Van Goghs raam tijdens zijn verblijf in het gesticht van Saint-Rémy.

De scène komt grotendeels overeen met hoe de kunstenaar het beschrijft in een brief aan zijn broer Theo: “Ik ben weer een beetje begonnen met werken… een veld met gele stoppels dat geploegd wordt, de tegenstelling tussen de paarsachtige geploegde aarde en de stroken gele stoppels, met op de achtergrond heuvels.” De windmolens in de verte zijn een toevoeging uit de verbeelding van de kunstenaar.

Field with Ploughman and Mill – Vincent van Gogh, October 1889

Les Peiroulets Ravijn – Vincent van Gogh, oktober 1889

Te zien in: Museum of Fine Arts, Boston
Geschilderd tijdens Van Gogh’s verblijf in Saint-Rémy
Afmetingen: 73 x 92 cm

Les Peiroulets Ravijn – Vincent van Gogh, oktober 1889

Vincent schildert het in de late herfst en schrijft aan zijn vriend Émile Bernard: “Zulke onderwerpen hebben zeker iets moois melancholieks, maar het is ook heerlijk om te werken op wat ruigere plekken, waar je je ezel tussen de stenen moet vastzetten zodat de wind niet de hele boel omver blaast.”

In het voorjaar daarop stuurt Van Gogh het werk naar Parijs, waar Paul Gauguin het bewondert en schrijft: “Wat onderwerpen uit de natuur betreft, ben jij de enige die echt nadenkt. Ik heb het er met je broer over gehad, en er is er één die ik graag met je zou willen ruilen, in ruil voor een van mijn werken naar jouw keuze. Het gaat om een berglandschap. Twee reizigers, heel klein, lijken daar te klimmen op zoek naar het onbekende… Hier en daar rode accenten als lichtjes, en alles in een violette toon. Het is prachtig en groots.”

Later wordt ontdekt dat zich onder het schilderij een ander werk van Van Gogh bevindt – Wilde Vegetatie – dat hij heeft overschilderd.

Les Peiroulets Ravine – Vincent van Gogh, October 1889

Olijven plukken – Vincent van Gogh, december 1889

Te zien in: National Gallery of Art, Washington D.C.
Geschilderd tijdens Van Gogh’s verblijf in Saint-Rémy
Afemtingen: 73 x 92 cm

Olijven plukken – Vincent van Gogh, december 1889

Eind 1889 schildert Van Gogh drie versies van dit tafereel van vrouwen die olijven plukken. De eerste beschrijft hij als een studie ter plaatse, “in diepere tonen naar de natuur” (privécollectie), terwijl hij de tweede aanduidt als een atelierversie in een “zeer ingetogen kleurenschema” (National Gallery of Art, Washington D.C.).

Dit werk, de meest uitgewerkte en gestileerde van de drie, is bedoeld voor zijn moeder en zus. Aan hen schrijft Van Gogh: “Ik hoop dat het schilderij van de vrouwen in de olijfboomgaard jullie een beetje zal bevallen—ik heb er een tekening van naar Gauguin gestuurd, … en hij vindt het goed…”

Olive Picking – Vincent van Gogh, December 1889

De Moerbeiboom – Vincent van Gogh, oktober 1889

Te zien in: Norton Simon Museum, Pasadena
Geschilderd tijdens Van Gogh’s verblijf in Saint-Rémy
Afmetingen: 54 x 65 cm
F 637 JH 1796

De Moerbeiboom – Vincent van Gogh, oktober 1889

De Moerbeiboom is een krachtig en levendig schilderij dat Vincent van Gogh in de herfst van 1889 maakt tijdens zijn verblijf in het gesticht van Saint-Rémy-de-Provence. Centraal op het doek staat een solitaire moerbeiboom, met felgele en oranje bladeren die oplichten tegen een intens blauwe lucht. De boom lijkt bijna te dansen in de wind – een effect dat Van Gogh bereikt met zijn kenmerkende dikke verfstreken en expressieve penseelvoering. Door het gebruik van de impasto-techniek krijgt het schilderij een bijna tastbare, driedimensionale uitstraling.

Van Gogh schildert dit werk op een moment van relatieve rust en inspiratie. In de briefwisseling met zijn broer Theo schrijft hij enthousiast over de prachtige herfstdagen en de kleuren van het landschap. Hij noemt De Moerbeiboom zelf een van zijn beste herfststudies. Ook aan zijn zus Willemien beschrijft hij hoe de gouden bladeren schitteren tegen het blauwe van de lucht en het witte, zonnige veld erachter.

Het schilderij laat zien hoe Van Gogh zich verbonden voelt met bomen en hun expressieve kracht. Hij ziet ze bijna als menselijke figuren, met een eigen karakter en dramatiek. In zijn brieven schrijft hij dat hij bomen tekent alsof het mensen zijn, vol beweging en emotie.

De Moerbeiboom is een treffend voorbeeld van Van Goghs vermogen om schoonheid, kracht en persoonlijke beleving samen te brengen in één beeld. Het weerspiegelt niet alleen zijn technische meesterschap, maar ook zijn diepe gevoeligheid voor de natuur als bron van troost en inspiratie.

The Mulberry Tree – Vincent van Gogh, October 1889

Landschap in de buurt van Saint-Rémy – Vincent van Gogh, december 1889

Te zien in: Onbekend, gestolen in 1989
Geschilderd tijdens Van Gogh’s verblijf in Saint-Rémy
Afmetingen: 33 x 41 cm

Landschap in de buurt van Saint-Rémy – Vincent van Gogh, december 1889

Landscape in the Neighbourhood of Saint-Rémy – Vincent van Gogh, December 1889

Landschap met olijfboom en bergen op de achtergrond – Vincent van Gogh, december 1889

Privé collectie
Geschilderd tijdens Van Gogh’s verblijf in Saint-Rémy
Afmetingen: 45 x 55 cm
F 663 JH 1866

Landschap met olijfboom en bergen op de achtergrond – Vincent van Gogh, december 1889

Landscape with Olive Tree and Mountains in the Background – Vincent van Gogh, December 1889

Houten Schuren – Vincent van Gogh, december 1889

Privé collectie
Geschilderd tijdens Van Gogh’s verblijf in Saint-Rémy
Afmetingen: 45,5 x 60 cm
JH 1873, F 623

Houten Schuren – Vincent van Gogh, december 1889

Wooden Sheds – Vincent van Gogh, December 1889

Het witte huisje tussen de olijfbomen – Vincent van Gogh, december 1889

Privé collectie
Geschilderd tijdens Van Gogh’s verblijf in Saint-Rémy
Afmetingen: 70 x 60 cm
F 664 JH 1865

Het witte huisje tussen de olijfbomen – Vincent van Gogh, december 1889

The White Cottage Among the Olive Trees – Vincent van Gogh, December 1889

Ingesloten veld met rijzende zon – Vincent van Gogh, december 1889

Privé collectie
Geschilderd tijdens Van Gogh’s verblijf in Saint-Rémy
Afmetingen: 71 x 90,5 cm

Ingesloten veld met rijzende zon – Vincent van Gogh, december 1889

J. Robert Oppenheimer, de vader van de atoombom, had een interessante start met de kunst, opgroeiend in een ruim appartement versierd met talloze grote schilderijen, waaronder die van Rembrandt, Picasso en Cézanne, onder andere meesters.

Oppenheimer voor zijn favoriete schilderij

Één van deze schilderijen, Ingesloten veld met rijzende zon of Paysage au Soleil Levant, dat Oppenheimer van zijn vader erfde, vestigde zelfs een toenmalig veilingrecord voor Vincent van Gogh in 1985 toen het voor maar liefst $ 9,9 miljoen werd verkocht bij Sotheby’s New York.

Enclosed Field with Rising Sun – Vincent van Gogh, December 1889

Bomen in de tuin van het Saint-Paul-ziekenhuis – Vincent van Gogh, oktober 1889

Privé collectie
Geschilderd tijdens Van Gogh’s verblijf in Saint-Rémy
Afmetingen: 73 x 60 cm
JH 1798, F 642

Bomen in de tuin van het Saint-Paul-ziekenhuis – Vincent van Gogh, oktober 1889

Trees in the Garden of Saint-Paul Hospital – Vincent van Gogh, October 1889

Gezicht op het ziekenhuis en de kapel van Saint-Rémy – Vincent van Gogh, oktober 1889

Privé collectie
Geschilderd tijdens Van Gogh’s verblijf in Saint-Rémy
Afmetingen: 44,5 x 60 cm

Gezicht op het ziekenhuis en de kapel van Saint-Rémy – Vincent van Gogh, oktober 1889

View of the Asylum and Chapel of Saint-Rémy – Vincent van Gogh, October 1889

De tuin van het Saint-Paul-ziekenhuis – Vincent van Gogh, oktober 1889

Privé collectie
Geschilderd tijdens Van Gogh’s verblijf in Saint-Rémy
Afmetingen: 65 x 49 cm
JH 1800 F 640

De tuin van het Saint-Paul-ziekenhuis – Vincent van Gogh, oktober 1889

The Garden of Saint-Paul Hospital – Vincent van Gogh, October 1889

Toegang tot een steengroeve in de buurt van Saint-Rémy – Vincent van Gogh, oktober 1889

Privé collectie
Geschilderd tijdens Van Gogh’s verblijf in Saint-Rémy
Afmetingen: 52 x 64 cm
F 803 JH 2124

Toegang tot een steengroeve in de buurt van Saint-Rémy – Vincent van Gogh, oktober 1889

Entrance to a Quarry near Saint-Rémy – Vincent van Gogh, October 1889

De tuin van het Saint-Paul-ziekenhuis – Vincent van Gogh, oktober 1889

Privé collectie
Geschilderd tijdens Van Gogh’s verblijf in Saint-Rémy
Afmetingen: 50 x 63 cm
JH 1841, F 730

De tuin van het Saint-Paul-ziekenhuis – Vincent van Gogh, oktober 1889

The Garden of Saint-Paul Hospital – Vincent van Gogh, October 1889

De man is op zee, naar Virginie Demont-Breton – Vincent van Gogh, oktober 1889

Privé collectie
Geschilderd tijdens Van Gogh’s verblijf in Saint-Rémy
F 644, JH 1805

De man is op zee, naar Virginie Demont-Breton – Vincent van Gogh, oktober 1889

The Man is at Sea, after Virginie Demont-Breton – Vincent van Gogh, October 1889

Bomen in de tuin van het Saint-Paul-ziekenhuis – Vincent van Gogh, oktober 1889

Privé collectie
Geschilderd tijdens Van Gogh’s verblijf in Saint-Rémy
Afmetingen: 42 x 32 cm
JH 1801, F 731

Bomen in de tuin van het Saint-Paul-ziekenhuis – Vincent van Gogh, oktober 1889

Trees in the Garden of Saint-Paul Hospital – Vincent van Gogh, October 1889

De zaaier, naar Millet – Vincent van Gogh, oktober 1889

Privé collectie, Collection Niarchos
Geschilderd tijdens Van Gogh’s verblijf in Saint-Rémy
Afmetingen: 80,8 x 66 cm
JH 1837, F 690

De zaaier, naar Millet – Vincent van Gogh, oktober 1889

The Sower, after Millet – Vincent van Gogh, October 1889

Twee gravende boeren, naar Millet – Vincent van Gogh, oktober 1889

Te zien in: Stedelijk Museum, Amsterdam
Geschilderd tijdens Van Gogh’s verblijf in Saint-Rémy
Afmetingen: 72 x 92 cm

Twee gravende boeren, naar Millet – Vincent van Gogh, oktober 1889

Two Peasants Digging – Vincent van Gogh, October 1889

Raam van Vincent’s Atelier in het ziekenhuis – Vincent van Gogh, oktober 1889

Te zien in: Van Gogh Museum, Amsterdam
Geschilderd tijdens Van Gogh’s verblijf in Saint-Rémy
Materiaal: waterverf
Afmetingen: 62 x 47,6 cm
JH 1807, F 1528

Raam van Vincent’s Atelier in het ziekenhuis – Vincent van Gogh, oktober 1889

Window of Vincent’s Studio at the Asylum – Vincent van Gogh, October 1889

De entree van Saint-Paul Asylum in Saint-Rémy – Vincent van Gogh, oktober 1889

Te zien in: Van Gogh Museum, Amsterdam
Geschilderd tijdens Van Gogh’s verblijf in Saint-Rémy
Afmetingen: 61,6 cm x 47,1 cm
F 1530 JH 1806

De inkomhal van Saint-Paul Asylum in Saint-Rémy – Vincent van Gogh, oktober 1889

The Entrance Hall of Saint-Paul Asylum in Saint-Rémy – Vincent van Gogh, oktober 1889

Olijven plukken – Vincent van Gogh, december 1889

Privé collectie
Geschilderd tijdens Van Gogh’s verblijf in Saint-Rémy
Afmetingen: 73 x 92 cm
F 654 JH 1868

Olijven plukken – Vincent van Gogh, december 1889

Olive Picking – Vincent van Gogh, December 1889

Veld met twee konijnen – Vincent van Gogh, december 1889

Te zien in: Van Gogh Museum, Amsterdam
Geschilderd tijdens Van Gogh’s verblijf in Saint-Rémy
Afmetingen: 32,5 x 40,5 cm

Veld met twee konijnen – Vincent van Gogh, december 1889

Field with Two Rabbits – Vincent van Gogh, December 1889

De tuin van het Saint-Paul-ziekenhuis – Vincent van Gogh, december 1889

Te zien in: Van Gogh Museum, Amsterdam
Geschilderd tijdens Van Gogh’s verblijf in Saint-Rémy
Afmetingen: 71,5 x 90,5 cm
JH 1850, F 659

De tuin van het Saint-Paul-ziekenhuis – Vincent van Gogh, december 1889

The Garden of Saint-Paul Hospital – Vincent van Gogh, December 1889

Het ravijn van de Peyroulets – Vincent van Gogh, oktober 1889

Te zien in: Van Gogh Museum, Amsterdam
Geschilderd tijdens Van Gogh’s verblijf in Saint-Rémy
Afmetingen: 32 x 41 cm
F 645 JH 1803

Het ravijn van de Peyroulets – Vincent van Gogh, oktober 1889

The Ravine of the Peyroulets, October 1889

Portret van een patiënt in het Saint-Paul-ziekenhuis – Vincent van Gogh, oktober 1889

Te zien in: Van Gogh Museum, Amsterdam
Geschilderd tijdens Van Gogh’s verblijf in Saint-Rémy
Afmetingen: 32,5 x 23,5 cm
F 703 JH 1832

Portret van een patiënt in het Saint-Paul-ziekenhuis – Vincent van Gogh, oktober 1889

Portrait of a Patient in Saint-Paul Hospital – Vincent van Gogh, October 1889

De wandeling: vallende bladeren – Vincent van Gogh, oktober 1889

Te zien in: Van Gogh Museum, Amsterdam
Geschilderd tijdens Van Gogh’s verblijf in Saint-Rémy
Afmetingen: 73,5 x 60,5 cm
F 651 JH 1844

De wandeling: vallende bladeren – Vincent van Gogh, oktober 1889

The Walk: Falling Leaves – Vincent van Gogh, October 1889

Avond: de wake, naar Millet – Vincent van Gogh, oktober 1889

Te zien in: Van Gogh Museum, Amsterdam
Geschilderd tijdens Van Gogh’s verblijf in Saint-Rémy
Afmetingen: 74,5 x 93,5 cm

Avond: de wake, naar Millet – Vincent van Gogh, oktober 1889

Evening: The Watch, after Millet – Vincent van Gogh, October 1889

Landschap met bomen en figuren – Vincent van Gogh, november 1889

Te zien in: Baltimore Museum of Art
Geschilderd tijdens Van Gogh’s verblijf in Saint-Rémy
Afmetingen: 49,9 x 65,4 cm

Landschap met bomen en figuren – Vincent van Gogh, november 1889

Landscape with Trees and Figures – Vincent van Gogh, november 1889

De Grote Platanen – Vincent van Gogh, november 1889

Te zien in: Cleveland Museum of Art
Geschilderd tijdens Van Gogh’s verblijf in Saint-Rémy
Afmetingen: 73,4 x 91,8 cm

De Grote Platanen – Vincent van Gogh, november 1889

The Large Plane Trees – Vincent van Gogh, November 1889

Twee gravers tussen bomen – Vincent van Gogh, november / december 1889

Te zien in: Detroit Institute of Arts
Geschilderd tijdens Van Gogh’s verblijf in Saint-Rémy
Afmetingen: 65,1 x 50,2 cm
JH 1847, F 701

Twee gravers tussen bomen – Vincent van Gogh, november-december 1889

Two Diggers Among Trees – Vincent van Gogh, November / December 1889

Olijfgaard: Oranje Hemel – Vincent van Gogh, november 1889

Te zien in: Gothenburg Museum of Art
Geschilderd tijdens Van Gogh’s verblijf in Saint-Rémy
Afmetingen: 74 x 93 cm

lijfgaard: Oranje Hemel – Vincent van Gogh, november 1889

Olive Grove: Orange Sky – Vincent van Gogh, November 1889

Studie van pijnbomen – Vincent van Gogh, november 1889

Te zien in: Kröller-Müller Museum, Otterlo
Geschilderd tijdens Van Gogh’s verblijf in Saint-Rémy
Afmetingen: 46 x 51 cm

Studie van pijnbomen – Vincent van Gogh, november 1889

Study of Pine Trees – Vincent van Gogh, November 1889

De tuin van het Saint-Paul-ziekenhuis met figuur – Vincent van Gogh, november 1889

Te zien in: Kröller-Müller Museum, Otterlo
Geschilderd tijdens Van Gogh’s verblijf in Saint-Rémy
Afmetingen: 61 x 50 cm

De tuin van het Saint-Paul-ziekenhuis met figuur – Vincent van Gogh, november 1889

The Garden of Saint-Paul Hospital with Figure- Vincent van Gogh, November 1889

Pijnbomen tegen een rode lucht met ondergaande zon – Vincent van Gogh, november 1889

Te zien in: Kröller-Müller Museum, Otterlo
Geschilderd tijdens Van Gogh’s verblijf in Saint-Rémy
Afmetingen: 92 x 73 cm
JH 1843, F 652

Pijnbomen tegen een rode lucht met ondergaande zon – Vincent van Gogh, november 1889

Pine Trees against a Red Sky with Setting Sun – Vincent van Gogh, November 1889

Avond: het einde van de dag, naar Millet – Vincent van Gogh, november 1889

Te zien in: Menard Art Museum, Komaki
Geschilderd tijdens Van Gogh’s verblijf in Saint-Rémy
Afmetingen: 72 x 94 cm
JH 1835, F 649

Avond: het einde van de dag, naar Millet – Vincent van Gogh, november 1889

Evening: The End of the Day, after Millet – Vincent van Gogh, November 1889

Olijfbomen: lichtblauwe lucht – Vincent van Gogh, november 1889

Te zien in: Metropolitan Museum of Art, New York
Geschilderd tijdens Van Gogh’s verblijf in Saint-Rémy
Afmetingen: 73,7 x 92,7 cm
JH 1856, F 710

Olijfbomen: lichtblauwe lucht – Vincent van Gogh, november 1889

Olive Trees with Yellow Sky and Sun – Vincent van Gogh, November 1889

Olijfbomen met gele lucht en zon – Vincent van Gogh, november 1889

Te zien in: Minneapolis Institute of Art
Geschilderd tijdens Van Gogh’s verblijf in Saint-Rémy
Afmetingen: 73,7 x 92,7 cm
JH 1856, F 710

Olijfbomen met gele lucht en zon – Vincent van Gogh, november 1889

Olive Trees with Yellow Sky and Sun – Vincent van Gogh, November 1889

Dennenbomen met figuur in de tuin van het Saint-Paul-ziekenhuis – Vincent van Gogh, november 1889

Te zien in: Musée d’Orsay, Paris
Geschilderd tijdens Van Gogh’s verblijf in Saint-Rémy
Afmetingen: 58 x 45 cm
JH 1840 F 653

Dennenbomen met figuur in de tuin van het Saint-Paul-ziekenhuis – Vincent van Gogh, november 1889

Pine Trees with Figure in the Garden of Saint-Paul Hospital – Vincent van Gogh, November 1889

De tuin van het Saint-Paul-ziekenhuis – Vincent van Gogh, november 1889

Te zien in: Museum Folkwang, Essen
Geschilderd tijdens Van Gogh’s verblijf in Saint-Rémy
Afmetingen: 73,1 x 92,6 cm
JH 1849, F 660

De tuin van het Saint-Paul-ziekenhuis – Vincent van Gogh, november 1889

The Garden of Saint-Paul Hospital – Vincent van Gogh, November 1889

Tarweveld in regen – Vincent van Gogh, november 1889

Te zien in: Philadelphia Museum of Art
Geschilderd tijdens Van Gogh’s verblijf in Saint-Rémy
Afemtingen: 74,3 x 93,1 cm
JH 1839, F 650

Tarweveld in regen – Vincent van Gogh, november 1889

Wheat Field in Rain – Vincent van Gogh, November 1889

Stenen bankje in de tuin van het Saint-Paul-ziekenhuis – Vincent van Gogh, november 1889

Te zien in: São Paulo Museum of Art
Geschilderd tijdens Van Gogh’s verblijf in Saint-Rémy
Afmetingen: 39,5 x 47,5 cm

Stenen bankje in de tuin van het Saint-Paul-ziekenhuis – Vincent van Gogh, november 1889

Stone Bench in the Garden of Saint-Paul Hospital – Vincent van Gogh, November 1889

Tarweveld achter het Saint-Paul-ziekenhuis – Vincent van Gogh, november – december 1889

Te zien in: Virginia Museum of Fine Arts, Richmond
Geschilderd tijdens Van Gogh’s verblijf in Saint-Rémy
Afmetingen: 24 x 33,7 cm
JH 1872 F 722

Tarweveld achter het Saint-Paul-ziekenhuis – Vincent van Gogh, november – december 1889

Wheat Field Behind Saint-Paul Hospital – Vincent van Gogh, November / December 1889

Olijfbomen: Heldere Blauwe Hemel – Vincent van Gogh, november 1889

Te zien in: Scottish National Gallery, Edinburgh
Geschilderd tijdens Van Gogh’s verblijf in Saint-Rémy
Afmetingen: 49 x 63 cm

Olijfbomen: Heldere Blauwe Hemel – Vincent van Gogh, november 1889

Olive Trees: Bright Blue Sky – Vincent van Gogh, November 1889

De herderin, naar Millet – Vincent van Gogh, november 1889

Te zien in: Tel Aviv Museum of Art
Geschilderd tijdens Van Gogh’s verblijf in Saint-Rémy
Afmetingen: 52,7 x 40,7 cm

>De herderin, naar Millet – Vincent van Gogh, november 1889

The Shepherdess, after Millet – Vincent van Gogh, November 1889

De stratenmakers – Vincent van Gogh, november 1889

Te zien in: The Phillips Collection, Washington D.C.
Geschilderd tijdens Van Gogh’s verblijf in Saint-Rémy
Afmetingen: 71 x 93 cm

De stratenmakers – Vincent van Gogh, november 1889

The Road Menders – Vincent van Gogh, November 1889

Olijfbomen tegen een helling van een heuvel – Vincent van Gogh, november – december 1889

Te zien in: Van Gogh Museum, Amsterdam
Geschilderd tijdens Van Gogh’s verblijf in Saint-Rémy
Afmetingen: 33,5 x 40 cm
JH 1878, F 716

Olijfbomen tegen een helling van een heuvel – Vincent van Gogh, november – december 1889

Olive Trees against a Slope of a Hill – Vincent van Gogh, November / December 1889

Olijfgaard – Vincent van Gogh, november – december 1889

Te zien in: Van Gogh Museum, Amsterdam
Geschilderd tijdens Van Gogh’s verblijf in Saint-Rémy
Afmetingen: 73 x 92 cm
JH 1857, F 707

Olijfgaard – Vincent van Gogh, november – december 1889

Olive Grove – Vincent van Gogh, November / December 1889

Vincent van Gogh – Schilderijen Januari 1890

Ochtend: Boerenpaar gaat werken, na Millet – Vincent van Gogh, januari 1890

Te zien in: Hermitage Museum, Saint Petersburg
Geschilderd tijdens Van Gogh’s verblijf in Saint-Rémy
Afmetingen: 73 x 92 cm

Ochtend: Boerenpaar gaat werken, na Millet – Vincent van Gogh, januari 1890

Morning: Peasant Couple Going to Work, after Millet – Vincent van Gogh, January 1890

Eerste stappen, naar Millet – Vincent van Gogh, januari 1890

Te zien in: Metropolitan Museum of Art, New York
Geschilderd tijdens Van Gogh’s verblijf in Saint-Rémy
Afmetingen: 72,4 x 91,2 cm
JH 1883 F 668

Eerste stappen, naar Millet – Vincent van Gogh, januari 1890

Nadat Van Gogh zich in 1889 vrijwillig had laten opnemen in het ziekenhuis Saint-Paul de Mausole in Saint-Rémy, Frankrijk, zou hij sporadisch blijven werken, afhankelijk van de toestand van zijn fysieke en mentale welzijn. Eind 1889 richtte Van Gogh zijn aandacht op kopieën van verschillende werken van Millet, deels vanwege zijn gebrek aan modellen tijdens zijn opsluiting.

In oktober 1889 schreef Van Gogh aan zijn broer over zijn bewondering voor één specifieke tekening van Millet:

Ah, nu ben je zeker zelf diep in de natuur, aangezien je zegt dat Jo haar kind al voelt bewegen – het is zelfs veel interessanter dan landschappen, en ik ben erg blij dat de dingen zo voor je zijn veranderd.
Wat is die Millet mooi, “De eerste stapjes van een kind”!

Brief 611
Saint-Rémy
c. 25 oktober 1889

Dus terwijl Van Gogh een serie kopieën van Millet’s werken voor ogen had, is het aannemelijk dat First Steps destijds een speciale betekenis voor Vincent had vanwege de aanstaande geboorte van zijn neef van zijn broer Theo en schoonzus Johanna.

First Steps, after Millet – Vincent van Gogh, January 1890

Vincent van Gogh – Schilderijen Februari 1890

De siesta, naar Millet – Vincent van Gogh, januari 1890

Te zien in: Musée d’Orsay, Parijs
Geschilderd tijdens Van Gogh’s verblijf in Saint-Rémy

Middagrust (naar Millet) – Vincent van Gogh, januari 1890

De ploeg en de eg, naar Millet – Vincent van Gogh, januari 1890

Te zien in: Van Gogh Museum, Amsterdam
Geschilderd tijdens Van Gogh’s verblijf in Saint-Rémy
Afmetingen: 72 x 92 cm
JH 1882, F 632

De ploeg en de eg, naar Millet – Vincent van Gogh, januari 1890

The Plough and the Harrow, after Millet – Vincent van Gogh, January 1890

Vincent van Gogh – Schilderijen Februari 1890

De Drinkers, naar Daumier – Vincent van Gogh, februari 1890

Te zien in: Art Institute of Chicago
Geschilderd tijdens Van Gogh’s verblijf in Saint-Rémy
Afmetingen: 59,4 x 73,4 cm

De Drinkers, naar Daumier – Vincent van Gogh, februari 1890

The Drinkers, after Daumier – Vincent van Gogh, February 1890

Huisjes met rieten daken in de zon: herinnering aan het noorden – Vincent van Gogh, februari 1890

Te zien in: Barnes Foundation, Philadelphia
Geschilderd tijdens Van Gogh’s verblijf in Saint-Rémy
Afmetingen: 50 x 39 cm

Huisjes met rieten daken in de zon: herinnering aan het noorden – Vincent van Gogh, februari 1890

Thatched Cottages in the Sunshine: Reminiscence of the North – Vincent van Gogh, February 1890

L’Arlésienne (Madame Ginoux) – Vincent van Gogh, februari 1890

Te zien in: Galleria Nazionale d’Arte Moderna, Rome
Geschilderd tijdens Van Gogh’s verblijf in Saint-Rémy
Afmetingen: 60 x 50 cm

L’Arlésienne (Madame Ginoux) – Vincent van Gogh, februari 1890

Marie en Joseph Ginoux waren de eigenaren van Café de la Gare in Arles, waar Vincent van Gogh tijdens zijn verblijf in Arles gedurende een periode (mei tot september 1888) een kamer huurde.

Hij raakte al snel bevriend met de gastheren, en Marie Ginoux (1848–1911), een jonge vrouw met depressieve neigingen, was de persoon die hij het leukst vond onder zijn vrienden in Arles.

Begin november poseerde Marie Ginoux, gekleed in klederdracht, voor van Gogh en Gauguin. Van Gogh was opgewonden om eindelijk De Arlesiaanse vrouw te schilderen.

Hij maakte in allerijl de eerste versie van het portret, op een dik jutedoek dat Gauguin had meegebracht naar Arles.

Vervolgens corrigeerde hij het beeld door het oppervlak van de tafel te versieren met twee accessoires die geschikt waren voor de Harlesian-vrouw: een paraplu en handschoenen. Deze gegevens zijn waarschijnlijk in december 1888 of januari 1889 toegevoegd.

Van Gogh maakte vervolgens een tweede, treffender portret van haar vriend, dit keer met boeken.

Om het karakter van het model te benadrukken gebruikte hij meer verzadigde kleuren. Na voltooiing van het werk schonk hij Marie Ginoux haar portret.

Over het geschilderde portret van Marie informeerde Ginoux begin november 1888 aan broeder Theo: ‘Dus eindelijk heb ik de Arlesiaan, een figuur (op canvas maat 30) voltooid in een uur, achtergrond – licht citroengeel, gezicht – grijs, kleding zwart, zwart, zwart, als onvermengd Pruisisch blauw. Ze leunt tegen een groene tafel, zittend op een oranje houten stoel.’

L’Arlésienne (Madame Ginoux) – Vincent van Gogh, February 1890

L’Arlésienne (Madame Ginoux) – Vincent van Gogh, februari 1890

Te zien in: Kröller-Müller Museum, Otterlo
Geschilderd tijdens Van Gogh’s verblijf in Saint-Rémy
Afmetingen: 65 x 49 cm
JH 1893, F 541

L’Arlésienne (Madame Ginoux) – Vincent van Gogh, februari 1890

L’Arlésienne (Madame Ginoux) – Vincent van Gogh, February 1890

L’Arlésienne (Madame Ginoux) – Vincent van Gogh, februari 1890

Privé collectie
Geschilderd tijdens Van Gogh’s verblijf in Saint-Rémy
Afmetingen: 66 x 54 cm
JH 1895 F 543

L’Arlésienne (Madame Ginoux) – Vincent van Gogh, februari 1890

L’Arlésienne (Madame Ginoux) – Vincent van Gogh, February 1890

De gevangenisbinnenplaats, naar Doré – Vincent van Gogh, februari 1890

Te zien in: Pushkin Museum, Moscowé
Geschilderd tijdens Van Gogh’s verblijf in Saint-Rémy
Afmetingen: 80 x 64 cm
JH 1885, F 669

De gevangenisbinnenplaats, naar Doré – Vincent van Gogh, februari 1890

Prisoners’ Round, after Doré – Vincent van Gogh, February 1890

L’Arlésienne (Madame Ginoux) – Vincent van Gogh, februari 1890

Te zien in: São Paulo Museum of Art
Geschilderd tijdens Van Gogh’s verblijf in Saint-Rémy
Afmetingen: 65 x 54 cm
JH 1894 F 542

L’Arlésienne (Madame Ginoux) – Vincent van Gogh, februari 1890

L’Arlésienne (Madame Ginoux) – Vincent van Gogh, February 1890

De houthakker, naar Millet – Vincent van Gogh, februari 1890

Te zien in: Van Gogh Museum, Amsterdam
Geschilderd tijdens Van Gogh’s verblijf in Saint-Rémy
Afmetingen: 43,5 x 25 cm
JH 1886, F 670

De houthakker, naar Millet – Vincent van Gogh, februari 1890

The Woodcutter, after Millet – Vincent van Gogh, February 1890

Cipressen en twee vrouwen – Vincent van Gogh, februari 1890

Te zien in: Van Gogh Museum, Amsterdam
Geschilderd tijdens Van Gogh’s verblijf in Saint-Rémy
Afmetingen: 43,5 x 27 cm
JH 1888 F 621

Cipressen en twee vrouwen – Vincent van Gogh, februari 1890

Cypresses and Two Women – Vincent van Gogh, February 1890

Amandel Bloesems – Vincent van Gogh, februari 1890

Te zien in: Van Gogh Museum, Amsterdam
Geschilderd tijdens Van Gogh’s verblijf in Saint-Rémy
Afmetingen: 73,5 x 92 cm
JH 1891, F 671

Amandel Bloesems – Vincent van Gogh, februari 1890

De bloeiende amandelboom is één van de bekendste schilderijen van Vincent van Gogh en het is opmerkelijk dat zowel Van Gogh als zijn naaste familie het werk hoog in het vaandel hadden staan.

Dit schilderij is een van de weinige die Van Gogh maakte met een bepaalde persoon in gedachten, in dit geval de pasgeboren baby van zijn broer en schoonzus.

Van Gogh was diep ontroerd toen Theo en Johanna ervoor kozen om het kind Vincent te noemen en hij koesterde altijd veel genegenheid voor het kind.

Hij schilderde de bloeiende amandelboom ter ere van zijn naamgenoot en het blijft een hoogstandje, zowel het product van Vincents voorliefde voor zijn neef als de Japanse kunst die hij zo bewonderde.

Japanse invloeden

Vincent van Gogh noemt Japan meer dan honderd keer in tientallen van zijn brieven aan vrienden en familie. Interesse in Japanse kunst en cultuur was in de tweede helft van de negentiende eeuw vrij populair in Europa.

Edmond de Goncourt en Emile Zola, twee schrijvers die Van Gogh enorm bewonderde, schreven veel over Japan. Vincent, een liefhebber van zowel literatuur als kunst, zou via beide media een diepe bewondering voor de Japanse cultuur ontwikkelen.

Vincent was ook een groot bewonderaar van het werk van een andere schrijver, Pierre Loti, wiens boek Madame Chrysanthème van grote invloed was op het aanwakkeren van Van Goghs verbeelding voor Japanse tradities.

In de loop van zijn carrière zou Vincent drie Japanse schilderijen kopiëren en verschillende andere werden sterk beïnvloed door zijn bewondering voor Japanse kunst.

In 1888 schrijft Vincent aan Theo: ‘Over dat in het Zuiden blijven, ook al is het duurder, bedenk: we houden van de Japanse schilderkunst, we hebben de invloed ervan gevoeld, dat hebben alle impressionisten gemeen; waarom dan niet naar Japan gaan, dat wil zeggen tot het equivalent van Japan, het Zuiden?’ (Brief 500).

Almond Blossoms – Vincent van Gogh, February 1890

Vincent van Gogh – Schilderijen Maart 1890

Twee boerenvrouwen graven in velden met sneeuw – Vincent van Gogh, maart-april 1890

Te zien in: Foundation E.G. Bührle, Zürich
Geschilderd tijdens Van Gogh’s verblijf in Saint-Rémy
Afmetingen: 50 x 64 cm

Twee boerenvrouwen graven in velden met sneeuw – Vincent van Gogh, maart-april 1890

Two Peasant Women Digging in Field with Snow – Vincent van Gogh, March / April 1890

Cottages en cipressen: herinnering aan het noorden – Vincent van Gogh, maart – april 1890

Te zien in: Van Gogh Museum, Amsterdam
Geschilderd tijdens Van Gogh’s verblijf in Saint-Rémy
Afmetingen: 29 x 36,5 cm
JH 1921, F 675

Cottages en cipressen: herinnering aan het noorden – Vincent van Gogh, maart – april 1890

Cottages and Cypresses: Reminiscence of the North – Vincent van Gogh, March / April 1890

Cottages: herinnering aan het noorden – Vincent van Gogh, maart – april 1890

Privé collectie
Geschilderd tijdens Van Gogh’s verblijf in Saint-Rémy
Afmetingen: 45,5 x 43 cm
JH 1919, F 673

Cottages: herinnering aan het noorden – Vincent van Gogh, maart – april 1890

Cottages: Reminiscence of the North – Vincent van Gogh, March / April 1890

Vincent van Gogh – Schilderijen April 1890

Pijnbomen en paardebloemen in de tuin van het Saint-Paul-ziekenhuis – Vincent van Gogh, april – mei 1890

Te zien in: Kröller-Müller Museum, Otterlo
Geschilderd tijdens Van Gogh’s verblijf in Saint-Rémy
Afmetingen: 72 x 90 cm
JH 1970, F 676

Pijnbomen en paardebloemen in de tuin van het Saint-Paul-ziekenhuis – Vincent van Gogh, april – mei 1890

Pine Trees and Dandelions in the Garden of Saint-Paul Hospital – Vincent van Gogh, April / May 1890

Oude man heeft verdriet (op de drempel van de eeuwigheid) – Vincent van Gogh, april – mei 1890

Te zien in: Kröller-Müller Museum, Otterlo
Geschilderd tijdens Van Gogh’s verblijf in Saint-Rémy
Afmetingen: 81 x 65 cm
JH 1967, F 702

Oude man heeft verdriet (op de drempel van de eeuwigheid) – Vincent van Gogh, april – mei 1890

Old Man in Sorrow (On the Threshold of Eternity) – Vincent van Gogh, April / May 1890

Wilde rozen – Vincent van Gogh, april – mei 1890

Te zien in: Van Gogh Museum, Amsterdam
Geschilderd tijdens Van Gogh’s verblijf in Saint-Rémy
Afmetingen: 24,5 x 33 cm
JH 2011, F 597

Wilde rozen – Vincent van Gogh, april – mei 1890

Wild Roses – Vincent van Gogh, April / May 1890

Rozen en kever – Vincent van Gogh, april – mei 1890

Te zien in: Van Gogh Museum, Otterlo
Geschilderd tijdens Van Gogh’s verblijf in Saint-Rémy
Afmetingen: 33,5 x 24,5 cm
JH 2012 F 749

Rozen en kever – Vincent van Gogh, april – mei 1890

Roses and Beetle – Vincent van Gogh, April / May 1890

Vincent van Gogh – Schilderijen Mei 1890

Klaprozen en vlinders – Vincent van Gogh, april – mei 1890

Te zien in: Van Gogh Museum, Otterlo
Geschilderd tijdens Van Gogh’s verblijf in Saint-Rémy
Afmetingen: 34,5 x 25,5 cm
JH 2013, F 748

Klaprozen en vlinders – Vincent van Gogh, april – mei 1890

Poppies and Butterflies – Vincent van Gogh, April / May 1890

De barmhartige Samaritaan, naar Delacroix – Vincent van Gogh, mei 1890

Te zien in: Kröller-Müller Museum, Otterlo
Geschilderd tijdens Van Gogh’s verblijf in Saint-Rémy

De barmharige Samaritaan (naar Delacroix) – Vincent van Gogh, mei 1890

Weg met cipres en ster – Vincent van Gogh, mei 1890

Te zien in: Kröller-Müller Museum, Otterlo
Geschilderd tijdens Van Gogh’s verblijf in Saint-Rémy
Afmetingen: 92 x 73 cm

Weg met cipres en ster – Vincent van Gogh, mei 1890

Road with Cypress and Star – Vincent van Gogh, May 1890

Stilleven: Vaas met Irissen – Vincent van Gogh, mei 1890

Te zien in: Metropolitan Museum of Art, New York
Geschilderd tijdens Van Gogh’s verblijf in Saint-Rémy
Afmetingen: 73,7 x 92,1 cm

Stilleven: Vaas met Irissen – Vincent van Gogh, mei 1890

Still Life: Vase with Irises – Vincent van Gogh, May 1890

Stilleven: roze rozen in een vaas – Vincent van Gogh, mei 1890

Te zien in: Metropolitan Museum of Art, New York
Geschilderd tijdens Van Gogh’s verblijf in Saint-Rémy
Afmetingen: 92,6 x 73,7 cm

Stilleven: roze rozen in een vaas – Vincent van Gogh, mei 189

Still Life: Pink Roses in a Vase – Vincent van Gogh, May 1890

Stilleven: Vaas met roze rozen – Vincent van Gogh, mei 1890

Te zien in: National Gallery of Art, Washington D.C.
Geschilderd tijdens Van Gogh’s verblijf in Saint-Rémy
Afmetingen: 71 x 90 cm
JH 1976, F 681

Stilleven: Vaas met roze rozen – Vincent van Gogh, mei 1890

Still Life: Vase with Pink Roses – Vincent van Gogh, May 1890

Groene Tarwevelden – Vincent van Gogh, mei 1890

Te zien in: National Gallery of Art, Washington D.C.
Geschilderd tijdens Van Gogh’s verblijf in Saint-Rémy
Afmetingen: 73 x 93 cm

Groene Tarwevelden – Vincent van Gogh, mei 1890

Green Wheat Fields – Vincent van Gogh, May 1890

Weiland met vlinders – Vincent van Gogh, mei 1890

Te zien in: National Gallery, London
Geschilderd tijdens Van Gogh’s verblijf in Saint-Rémy
Afmetingen: 64,5 x 81 cm
JH 1975, F 672

Weiland met vlinders – Vincent van Gogh, mei 1890

Hoewel er geen horizon of lucht is, creëert het pad nabij de bovenkant van de foto een effect van diepte. In tegenstelling tot de begrenzing die wordt gevormd door het pad, is de resterende ruimte open en strekt zich mogelijk uit tot voorbij de zijkanten en onderkant van het canvas.

Het gras is geschilderd met verschillende penseelstreken van verschillende lengte, in clusters neergelegd zoals de bosjes die ze beschrijven.

Van Goghs interesse om de natuur gedetailleerd weer te geven, kan zijn aangewakkerd door wat hij had gelezen over de Japanse cultuur en zijn overtuiging dat ‘de wijze Japanner… een enkel grassprietje bestudeert’.

Meadow with Butterflies – Vincent van Gogh, May 1890

Landschap met wandelend stel en wassende maan – Vincent van Gogh, mei 1890

Te zien in: São Paulo Museum of Art
Geschilderd tijdens Van Gogh’s verblijf in Saint-Rémy
Afmetingen: 49,5 x 45,5 cm
JH 1981, F 704

Landschap met wandelend stel en wassende maan – Vincent van Gogh, mei 1890

Landscape with Couple Walking and Crescent Moon – Vincent van Gogh, May 1890

Stilleven: vaas met irissen tegen een gele achtergrond – Vincent van Gogh, mei 1890

Te zien in: Van Gogh Museum, Amsterdam
Geschilderd tijdens Van Gogh’s verblijf in Saint-Rémy
Afmetingen: 92 x 73,5 cm
JH 1977 F 678

Stilleven: vaas met irissen tegen een gele achtergrond – Vincent van Gogh, mei 1890

Het werk, samen met het begeleidende stuk Stilleven: Vaas met irissen, is ongebruikelijk omdat het een van de weinige stillevens is die Van Gogh schilderde tijdens zijn verblijf in het gesticht in Saint-Rémy.

Van Gogh schilderde stillevens gedurende zijn tienjarige carrière als kunstenaar – van de vroegste werken in Etten tot de laatste werken die hij maakte kort voor zijn dood in 1890.

Interessant is dat de enige periode waarin Van Gogh heel weinig stillevens maakte, tijdens zijn verblijf in Saint-Rémy was. Misschien kwam dit omdat het omliggende landschap van Saint-Rémy zo uitnodigend was.

De olijfgaarden en hoge cipressen waren veel interessanter voor Van Gogh, die zo graag buiten schilderde. Misschien anticipeerde Vincent op zijn aanstaande verhuizing van het ziekenhuis, zijn thuis voor meer dan een jaar, naar Auvers-sur-Oise in het noorden

Hier zou hij liefde voor het schilderen van stillevens zou herontdekken.

Over Vaas met irissen tegen een gele achtergrond Van Gogh schreef: ‘Momenteel gaat alles goed, de hele vreselijke aanval is als een donderslag bij heldere hemel verdwenen en ik ben bezig om hier met kalm en gestaag enthousiasme een laatste penseelstreek te geven. Ik maak een canvas van rozen met een lichtgroene achtergrond en twee canvassen die grote trossen violette irissen voorstellen, één lot tegen een roze achtergrond waarin het effect zacht en harmonieus is door de combinatie van groen, roze en viooltjes. Aan de andere kant steekt de andere violette bos (variërend van karmijnrood tot puur Pruisisch blauw) af tegen een verrassende citroenachtige achtergrond, met andere gele tinten in de vaas en de standaard waarop hij staat, dus het is een effect van enorm ongelijksoortige complementen, die elkaar versterken door hun juxtapositie.

Brief 633, Auvers-sur-Oise, 11 of 12 mei 1890

Zoals hierboven vermeld, heeft Van Gogh dit werk mogelijk geschilderd in onbewuste afwachting van zijn vertrek uit het gesticht in Saint-Rémy. Maar dit stilleven heeft ook wortels in Van Goghs eerdere benadering van zijn werken, zowel wat betreft de compositie van het schilderij als zijn levenslange interesse in het effectieve gebruik van contrasterende kleuren.

Ronald Pickvance over Vaas met irissen

In zijn catalogus voor de tentoonstelling Van Gogh in Saint-Rémy en Auvers in 1986 schreef Ronald Pickvance over de stillevens die Van Gogh in deze periode maakte: In deze formalistische kleuroefeningen zag hij af van een geladen penseel en dikke pasta, verspreidde hij de verf discreet en zette hij de vormen zorgvuldig uit.

Op het huidige schilderij, waar het samenspel van geeltinten, de verhouding van de tafel ten opzichte van de achtergrond en de asymmetrische plaatsing van de vaas subtiel een van de Arles Zonnebloemen (F 454) weerkaatst, schilderde hij eigenlijk de bloemen, vaas en tafelblad voordat u de achtergrond in en rond de gevestigde vormen toevoegt.

De compositie van het werk doet inderdaad sterk denken aan de bekende zonnebloemreeks, maar ook hier maakt Van Gogh prachtig gebruik van de contrasterende kleuren die op het doek zijn aangebracht.

Het effectieve samenspel van contrasterende kleuren was een onderwerp dat zowel Vincent als Theo van Gogh gedurende hun hele carrière interesseerde. Eind 1889 schreef Theo aan zijn broer:

Men kan geen idee krijgen van de kracht van de kleuren, die Monticelli als een van de eersten gebruikte, gebruikmakend van een contrast om tot een sterk effect te komen met behoud van harmonie.

Brief T22, Parijs, 22 december 1889

Still Life: Vase with Irises Against a Yellow Background – Vincent van Gogh, May 1890

De opwekking van Lazarus, naar Rembrandt – Vincent van Gogh, mei 1890

Te zien in: Van Gogh Museum, Otterlo
Geschilderd tijdens Van Gogh’s verblijf in Saint-Rémy

De opwekking van Lazarus, naar Rembrandt – Vincent van Gogh, mei 1890

Van Gogh liet zich voor dit schilderij inspireren door een ets van Rembrandt – maar hij nam slechts een fragment over. De centrale figuur, Christus met opgeheven arm, ontbreekt. In plaats daarvan richt Van Gogh alle aandacht op het menselijke lijden. De figuur van Lazarus lijkt een spiegel van zijn eigen innerlijke strijd: bleek, broos, maar met een opvallende rode baard – een detail dat sterk aan Van Gogh zelf doet denken.

De twee vrouwen die bij het graf waken, zijn niet uit de Bijbel overgenomen, maar uit Van Goghs eigen leven. Het zijn bekenden uit Arles: mevrouw Roulin in haar groene jurk en mevrouw Ginoux, gehuld in donkere kleding met levendige strepen. Zo maakt hij van een bijbels tafereel iets intiems en eigens.

Door de jaren heen zijn sommige kleuren vervaagd. Daardoor is het oorspronkelijke kleurenspel – het warme licht op de achtergrond tegenover de koude, bleke Lazarus – minder zichtbaar geworden. Toch blijft de emotionele kracht van het werk onverminderd voelbaar.

The Raising of Lazarus, after Rembrandt – Vincent van Gogh, May 1890