Alle schilderijen van Vincent van Gogh 6: Auvers-sur-Oise

Alle schilderijen van Vincent van Gogh 6: Auvers-sur-Oise

De Schilderijen uit de periode van Vincent in Auvers-sur-Oise zijn nu allen ook zichtbaar. Het is ook de bedoeling om de schilderijen ooit te voorzien van commentaar. Lees meer…

Vincent in Auvers — de laatste zomer

Het is 20 mei 1890 wanneer Vincent van Gogh de trein uitstapt op het kleine station van Auvers-sur-Oise. De lucht is zacht, het graan staat al hoog, en het dorp ligt stil onder een lome voorjaarszon. Hij is net ontslagen uit het gesticht van Saint-Rémy-de-Provence. Een jaar lang leefde hij daar tussen muren en schaduwen, ver weg van de normale wereld. Nu verlangt hij naar lucht, naar werk, naar leven.

station van Auvers-sur-Oise

Aan de rand van het dorp wacht dokter Paul Gachet, een tengere man met een snor, arts en vriend van kunstenaars. Hij zal een oogje in het zeil houden, had broer Theo gezegd. Gachet kent Cézanne en Pissarro, verzamelt prenten en praat over kunst alsof het een vorm van genezing is. “Hij is wat zonderling,” schrijft Vincent later, “maar wel een mens met een hart.”

Het dak boven zijn hoofd

Vincent neemt zijn intrek in Auberge Ravoux, een herberg in het dorpscentrum. Zijn kamer is klein, net groot genoeg voor een bed, een stoel en een schilderkist. Het raam kijkt uit op het dak van de overburen. ’s Nachts hoort hij de regen zacht tikken op de dakpannen, overdag de stemmen van dorpsbewoners beneden in de gelagkamer.

Auberge Ravoux ca. 1890. Van links naar rechts: Arthur Gustave Ravoux, Germaine Ravoux, vermoedelijk Raoul Levert, Adeline Ravoux. Vincent Levert zou een van de drie mannen kunnen zijn die rechts zitten.

Hij betaalt één franc per dag voor kost en inwoning. Overdag dwaalt hij met ezel en verfdozen door het landschap, dat hem betovert door zijn eenvoud: kronkelende paadjes, knotwilgen, blauwe luchten die oneindig lijken. “De stilte van Auvers is die van een klok die stil is blijven staan,” zou hij later schrijven.

De koorts van het werken

Er gebeurt iets wonderlijks in die weken: een soort bevrijding. Alsof hij uit een lange winter ontwaakt. In amper zeventig dagen schildert hij meer dan zeventig doeken – een tempo dat bijna bovenmenselijk is.

Hij schildert het kerkje van Auvers, dat met zijn donkere dak en trillende contouren tegen een blauwe lucht staat. Hij schildert dokter Gachet, ernstig en melancholiek, zittend bij een boek. Hij schildert velden vol koren, waar het geel brandt als vuur. En hij schildert de boomwortels bij een talud buiten het dorp, een wirwar van lijnen, alsof de aarde zelf zijn onrust meedeelt.

Portret van dr. Gachet – Vincent van Gogh, juni 1890

Zijn penseelstreek is breed, de kleuren zijn heftig: blauw, oker, smaragd, bloedrood. Alles leeft, alles beweegt. In zijn brieven aan Theo klinkt het bijna opgetogen:

Ik voel me weer als een mens die werkt.

Maar tussen de regels sluimert iets donkers.

De schaduw van verdriet

Theo is ziek, overwerkt, en twijfelt aan zijn toekomst bij zijn Parijse kunsthandel. Vincent voelt zich schuldig, een last op de schouders van zijn jongere broer. “Wat kan ik doen,” schrijft hij, “als mijn werk niets oplevert en mijn aanwezigheid alleen zorgen brengt?”

Ook de vriendschap met dokter Gachet verliest zijn glans. Hij vindt hem goedhartig, maar ook nerveus, te zwak om hem echt te helpen. “Hij is nog zieker dan ik,” schrijft hij. De dagen blijven productief, maar de brieven worden stiller. De toon zakt, alsof de woorden zelf moe worden.

Het korenveld

Op zondag 27 juli 1890 loopt hij in de namiddag het dorp uit, met zijn schilderkist onder de arm. Niemand weet precies waarheen. Misschien naar het veld achter de heuvels, waar hij vaak werkte. Daar, tussen de wuivende aren, zet hij een stap uit de wereld. Een schot klinkt, dof, ver weg in het koren.

Korenveld met kraaien – Vincent van Gogh, juli 1890

Hij strompelt terug naar de herberg, houdt zijn borst vast. “Het is mij gelukt,” zegt hij rustig tegen de waard. Twee dagen later, op 29 juli, sterft hij in zijn kleine kamer. Theo, haastig uit Parijs gekomen, zit aan zijn bed. De broers spreken weinig. Hun handen raken elkaar, en dat is genoeg.
Zijn laatste woorden:

La tristesse durera toujours.
Het verdriet zal altijd blijven.

De stilte na de storm

Op het kerkhof van Auvers liggen de broers nu naast elkaar, onder een dek van klimop en zomerbloemen. Rondom het dorp liggen nog steeds de velden die hij schilderde, het kerkje dat hij zo vaak zag, het pad dat naar de heuvel loopt.

Graven met grafstenen van Vincent van Gogh (1853-1890) en zijn broer Theo [Theodore] van Gogh (1857-1891) op het kerkhof in Auvers-sur-Oise [Frankrijk]. Foto uit 1927.

Lees hier → meer over Vincent van Gogh op deze website.

Den Haag en Drenthe – Etten, Alle schilderijen van Vincent van Gogh deel 1
Neunen en Antwerpen – Alle schilderijen van Vincent van Gogh deel 2
Parijs – Alle schilderijen van Vincent van Gogh deel 3
Arles – Alle schilderijen van Vincent van Gogh deel 4
Saint-Rémy – Alle schilderijen van Vincent van Gogh deel 5

Alle schilderijen van Vincent van Gogh 6: Auvers-sur-Oise

Huizen met rieten daken – Vincent van Gogh, mei 1890

Maisons aux toits de chaume

Woensdag 21 mei 1890
Locatie: Rue de Gré, Chaponval

Te zien in: Hermitage Museum, Sint Petersburg
Geschilderd tijdens Van Gogh’s verblijf in Auvers-sur-Oise
Afmetingen: 60 x 73 cm
JH 1984 | F 750

Rieten huisjes en huizen – Vincent van Gogh, mei 1890

Dit schilderij toont het meest uitgebreide uitzicht op rieten cottages van alle Auvers-doeken van Van Gogh. Het motief bevindt zich aan de westelijke rand van het dorp, in Valhermeil, voorbij Chaponval, waar in 1890 de meeste overgebleven huizen met rieten daken staan. Van Gogh werkt nooit verder naar het westen dan dit punt. Tegenwoordig is het motief vrijwel onherkenbaar.

Achter de cottages rijst een lappendeken van velden omhoog, “teer geel, teer zachtgroen,” zoals Van Gogh het beschrijft. De lucht blijft vrijwel onaangeroerd. De verste heuvelrij voegt hij waarschijnlijk in een later stadium toe; zeker is dat de groen-zwarte bomen als laatste verschijnen. De vier grote zonnebloemen linksonder wekken de indruk van bedachtzame toevoegingen in het atelier.

Bij het weergeven van de rieten daken gebruikt Van Gogh drie kleuren die ook voorkomen op de voorgrond van Korenveld met kraaien: erwtengroen, rode oker en eigeelgeel. Een datering in juli – gesuggereerd door het geel wordende graan, lijkt het meest waarschijnlijk.

Dit schilderij zou de studie zijn die hij vermeldt in zijn brief van 21 mei 1890 aan zijn broer Theo en vrouw Jo direct na aankomst in Auvers: ‘…toen ik je schreef had ik nog niets gedaan. Nu Ik heb een studie van oude rieten daken met een veld erwten in bloei en wat tarwe op de voorgrond, heuvelachtige achtergrond. Een studie waarvan ik denk dat je die leuk zult vinden.’

Hulsker gelooft dat het schilderij behoort tot een groep van ongeveer twintig werken die Vincent maakte onmiddellijk na zijn aankomst in Auvers, 20 mei, en de rest van de maand: ‘… we zien in dit schilderij meteen de felle kleuren die, over het algemeen gesproken, zijn kenmerkend voor de Auvers-periode en onderscheiden ze enigszins van de schilderijen die in Saint-Rémy zijn gemaakt – hoewel van een echte breuk met het verleden van de ene op de andere week natuurlijk geen sprake is.’

Thatched Cottages and Houses – Vincent van Gogh, May 21, 1890

Kastanjeboom in bloei – Vincent van Gogh, mei 1890

Marronnier en fleurs

Donderdag 22 mei 1890
Locatie: Nabij 25 Rue Générald de Gaulle

Te zien in: Kröller-Müller Museum, Otterlo
Geschilderd tijdens Van Gogh’s verblijf in Auvers-sur-Oise
Afmetingen: 63 x 50,5 cm
JH1991 | F752

Kastanjeboom in bloei – Vincent van Gogh, mei 1890

In Kastanjeboom in bloei experimenteert Van Gogh met diverse penseelstreken. Hij gebruikt platte penseelstreken om het groen van de bomen weer te geven, terwijl hij met korte, rechte, donkerblauwe penseelstreken structuur aan het bladerdek geeft. Op bepaalde witte, taps toelopende randen plaatst hij dikke, donkerblauwe contouren die de bloesems als een soort zadeldak omringen.

Niet geverfd

De lucht schildert hij met overlappende zigzagstreken, een zachtere versie van de scherpe lijnen in de boom. Daarentegen bestaat de struik aan de rechterkant uit gebogen penseelstreken, en de blauwe schaduw op de voorgrond wordt snel aangebracht met losse streken. Het onderste deel van het doek laat hij ongeverfd.

Chestnut Tree in Blossom – Vincent van Gogh, May 22, 1890

Het huis van Père Eloi – Vincent van Gogh, mei 1890

La maison du père Éloi

Vrijdag 23 mei 1890
Locatie: 20 Rue Carnot, huis van de familie Romaru

Privé collectie
Geschilderd tijdens Van Gogh’s verblijf in Auvers-sur-Oise
Afmetingen: 51 x 58 cm
JH 2002 | F 794

Het huis van Père Eloi – Vincent van Gogh, mei 1890

Aan het einde van mei 1890 zet Vincent zijn ezel neer bij een eenvoudige boerderij aan de rue Carnot. Het is het erf van Gualbert Romaru, een plek waar het leven zich afspeelt tussen hout, aarde en stro, zonder opsmuk, maar juist daarom zo rijk aan vormen en kleuren. Op het doek verschijnt een compacte boerderij getransformeerd door Van Goghs penseel tot een levend geheel van blauw, groen en oker.

Later zal men spreken over De boerderij van vader Eloi. Een misverstand, ontstaan toen dokter Gachet de twee boerderijen door elkaar haalde. Later, toen Van Gogh allang niet meer leefde, vertelde dokter Paul Gachet dat het om de boerderij van père Éloi ging. Het klonk overtuigend, want Gachet kende het dorp tot in de kleinste kronkels. En zo kwam het in de catalogus van De la Faille terecht: De boerderij van vader Éloi.

Pas veel later, toen anderen met kaarten en oude beschrijvingen in de hand door Auvers zwierven, ontdekte men de vergissing. De boerderij van Éloi bleek elders te staan, en het doek moest worden teruggegeven aan Romaru, de échte eigenaar van dit stille erf. Wie vandaag langs de rue Carnot loopt, kan zich het misverstand bijna voorstellen. Twee boerenerven, niet eens zo ver van elkaar, met dezelfde daken, dezelfde verweerde muren.

Oude wijngaard met boerin

Wie vandaag langs nummer 20 van de rue Carnot loopt, kan zich moeilijk onttrekken aan de gedachte dat Van Gogh hier ooit stond, ogen gericht op de gevel, handen rusteloos zoekend naar de juiste kleur op zijn palet. En wie even doorwandelt, naar de rue Roger op de nummers 1, 2 en 3, treft opnieuw een echo van die dagen: daar schetste Vincent de tekening die bekendstaat als F 1624, Oude wijngaard met boerin.

Aan het begin van zijn verblijf in Auvers, in mei 1890, schrijft Vincent aan Theo en Jo dat hij al meteen schetsen heeft gemaakt. Eén daarvan noemt hij nadrukkelijk: Oude wijngaard met boerin. De plek ligt bij de rue Roger, op een paar passen van de boerderij die hij kort daarna op doek zal zetten.

Oude wijngaard met boerin – Vincent van Gogh, mei 1890 (F1624)

Zo ontvouwt zich in die eerste dagen een patroon: Van Gogh verkent zijn nieuwe omgeving met potlood en penseel, haast gulzig, alsof hij elk erf en elk pad wil vastleggen. Eerst de wijngaard, dan de boerderij van Romaru, fragmenten van een dorp die in zijn brieven en schilderijen tot een levend geheel worden.

The House of Père Eloi – Vincent van Gogh, May 23, 1890

Tot bloei komende kastanjetakken – Vincent van Gogh, mei 1890

Branches de marronnier en fleurs

Exacte datum: Maandag 26 of dinsdag 27 mei 1890
Locatie: buiten, vermoedelijk in de tuin of directe omgeving van het Logement Ravoux aan de Place de la Mairie in Auvers-sur-Oise

Te zien in: Foundation E.G. Bührle, Zürich
Geschilderd tijdens Van Gogh’s verblijf in Auvers-sur-Oise
Afmetingen: 72 x 91 cm
JH 2010 | F 820

Tot bloei komende kastanjetakken – Vincent van Gogh, mei 1890

Het schilderij laat een close-up zien van bloeiende kastanjetakken tegen een felblauwe lucht. Er is geen horizon, geen context, alleen de dansende beweging van bladeren, knoppen en witte bloesems in het zonlicht. De penseelstreken zijn snel, levendig, en tonen Van Goghs typische ritmische handschrift. De compositie is bijna abstract: de natuur als pure kleur en energie. Het lijkt een lofzang op het leven zelf, geschilderd door iemand die intens voelde dat de tijd kort was.

Het schilderij Tot bloei komende kastanjetakken behoort tot de vier werken die spoorloos verdwenen na een brutale roof uit de Fondation E.G. Bührle in Zürich, op een koude winteravond van 10 februari 2008. De diefstal haalde wereldwijd de voorpagina’s: miljoenenkunst, zomaar meegenomen uit een keurige Zwitserse galerie.

Negen dagen later volgt de onverwachte wending. In een geparkeerde auto ergens in Zürich treft de politie het werk aan, samen met een tweede van de gestolen schilderijen. Onbeschadigd, alsof het slechts even was uitgeleend aan de schaduwzijde van de stad.

Blossoming Chestnut Branches – Vincent van Gogh, May 1890

Over dokter Paul Gachet en zijn tuin

Het is voorjaar 1890. Terwijl Vincent nog in het psychiatrische inrichting van Saint-Rémy verblijft, smeden zijn broer Theo en de schilder Camille Pissarro een plan. Vincent moet naar Auvers-sur-Oise, een dorp niet ver van Parijs, waar hij kan herstellen onder toezicht van dokter Paul Gachet, een homeopathisch arts, verzamelaar en beschermheer van kunstenaars. Gachet kent Cézanne en Pissarro, en praat over kunst alsof het een vorm van genezing is.

Theo regelt een aanbevelingsbrief, en wanneer Vincent in mei arriveert, wacht de dokter hem op aan de rand van het dorp. Zijn huis ligt op een helling, met uitzicht over de vallei en een tuin vol bloemen en wilde kruiden. Gachet heeft de nerveuze energie van iemand die te veel nadenkt. Vincent ziet het meteen: deze man is niet alleen arts, maar ook patiënt.

Vincent loopt regelmatig met zijn schilderkist naar Gachets huis, waar ze praten over kleur, melancholie en medicijnplanten. Er ontstaat iets van broederschap. In zijn brief van 20 mei 1890 schrijft Vincent:

Ik heb dokter Gachet gezien. Hij maakt op mij de indruk wat excentriek te zijn, maar zijn ervaring als arts houdt hem in evenwicht, terwijl hij strijdt tegen de zenuwkwaal waaraan hij, naar het mij voorkomt, minstens even ernstig lijdt als ik.

De tuinen

Vincent houdt van tuinen. Altijd al. Van de tuin van zijn vader in Nuenen tot het kleine Londense achterplaatsje dat hij ooit beplantte met klimrozen en kruiden toen hij nog kunsthandelaar was. Waar hij ook woont, overal zoekt hij een stukje aarde om iets te laten groeien.

Nu, in Auvers, herleeft die liefde. Hij schildert de tuin van dokter Gachet, de wilde bloemen achter het huis van Daubigny, de tuinen van het gesticht in Saint-Rémy die nog vers in zijn geheugen liggen. Overal ziet hij vormen en kleuren: het geel van boterbloemen, het paars van irissen, het rood van klaprozen dat gloeit als een wond in het gras.

In zijn brieven aan Theo en zijn zus Willemien schrijft hij over tuinieren alsof het een innerlijk medicijn is. Hij denkt na over kleurharmonieën en het verband tussen bloemen en gemoedstoestand. Wanneer hij somber is, schildert hij spookachtig witte aronskelken, bloemen die bijna verdwijnen in het licht. Als zijn stemming lichter is, kiest hij de roze oleander, vol leven en geur. En in momenten van onrust verschijnen op het doek de donkergroene cipressen die kronkelen als vlammen, en olijfbomen die glinsteren in zilvergroen.

Aan zijn zus Wil schrijft hij dat ze haar eigen tuin moet onderhouden, “zoals Candide bij Voltaire”, om vreugde en betekenis te vinden in de zorg voor iets kleins, iets levends.

De tuin van dokter Gachet in Auvers – Vincent van Gogh, mei 1890

Le Jardin du docteur Gachet à Auvers

Exacte datum:
Locatie: Huis dokter Gachet, 78 Rue du Docteur-Gachet, 95430 Auvers-sur-Oise (toen Rue des Meulières, aan huisnummers deden ze nog niet)

Te zien in: Musée d’Orsay, Paris
Geschilderd tijdens Van Gogh’s verblijf in Auvers-sur-Oise
Afmetingen: 73 x 51,5 cm
JH1999 | F755

De tuin van dokter Gachet in Auvers – Vincent van Gogh, mei 1890

Doctor Gachet’s Garden in Auvers – Vincent van Gogh, May 1890

Huizen in Auvers – Vincent van Gogh, mei 1890

Te zien in: Museum of Fine Arts, Boston
Geschilderd tijdens Van Gogh’s verblijf in Auvers-sur-Oise
Afmetingen: 72 x 60,5 cm

Huizen in Auvers – Vincent van Gogh, mei 1890

Houses in Auvers – Vincent van Gogh, May 1890

Het huis van Père Pilon – Vincent van Gogh, mei 1890

Privé collectie
Geschilderd tijdens Van Gogh’s verblijf in Auvers-sur-Oise
Afmetingen: 49 x 70 cm
JH 1995 | F 791

Het huis van Père Pilon – Vincent van Gogh, mei 1890

The House of Père Pilon – Vincent van Gogh, May 1890

Kastanjeboom in bloei – Vincent van Gogh, mei 1890

Privé collectie
Geschilderd tijdens Van Gogh’s verblijf in Auvers-sur-Oise
Afmetingen: 70 x 58 cm
JH 1992 | F 751

Kastanjeboom in bloei – Vincent van Gogh, mei 1890

Chestnut Tree in Blossom – Vincent van Gogh, May 1890

Dorpsstraat en trappen in Auvers met twee figuren – Vincent van Gogh, mei – juni 1890

Privé collectie
Geschilderd tijdens Van Gogh’s verblijf in Auvers-sur-Oise
Afmetingen: 20,5 x 26 cm
JH 2110 | F 796

Dorpsstraat en trappen in Auvers met twee figuren – Vincent van Gogh, mei – juni 1890

Village Street and Steps in Auvers with Two Figures – Vincent van Gogh, May – June 1890

Dorpsstraat en trappen in Auvers met figuren – Vincent van Gogh, mei 1890

Te zien in: Saint Louis Art Museum, St. Louis
Geschilderd tijdens Van Gogh’s verblijf in Auvers-sur-Oise
Afmetingen: 49,8 x 70,1 cm
JH 2111 | F 795

Dorpsstraat en trappen in Auvers met figuren – Vincent van Gogh, mei 1890

Village Street and Steps in Auvers with Figures – Vincent van Gogh, May 1890

Landschap met brug over de Oise – Vincent van Gogh, mei 1890

Te zien in: Tate, London
Geschilderd tijdens Van Gogh’s verblijf in Auvers-sur-Oise

Landschap met brug over de Oise – Vincent van Gogh, mei 1890

Gezicht op Vessenots nabij Auvers – Vincent van Gogh, mei 1890

Les Vessenots à Auvers

Te zien in: Thyssen-Bornemisza Museum, Madrid
Geschilderd tijdens Van Gogh’s verblijf in Auvers-sur-Oise
Afmetingen: 55 x 65 cm
JH2003 | F797

Gezicht op Vessenots nabij Auvers – Vincent van Gogh, mei 1890

Dit landschap van Les Vessenots, aan de rand van Auvers, toont een groep oude boerenhuisjes net onder een verhoogde horizon. Daaronder strekken de korenvelden zich uit tot aan de onderzijde van het doek, slechts onderbroken door enkele wiegende bomen. Het beperkte kleurengamma, vooral heldere groenen en gelen en de nerveuze, gejaagde penseelstreken in een golvend, repetitief ritme zijn kenmerkend voor Van Goghs werk in zijn laatste periode.

In de weken voor zijn dood schildert Van Gogh een groot aantal landschappen, altijd in de open lucht. Hij wordt heen en weer geslingerd door tegenstrijdige stemmingen: de weidse, vruchtbare akkers geven hem een gevoel van vrijheid, maar versterken tegelijk de melancholie en eenzaamheid die hem uiteindelijk tot zelfmoord drijven.

Hoewel zijn verblijf in Auvers nauwelijks twee maanden duurt, is het buitengewoon productief. In de laatste weken van zijn leven schildert Vincent enkele portretten en talloze landschappen, waaronder Les Vessenots, het deel van Auvers waar dokter Gachet – de eerste eigenaar van het doek – woont.

Zoals in meerdere schilderijen uit deze laatste periode combineert Van Gogh een compositie met een hoge horizon, een groep oude boerenwoningen (soms met rieten daken), uitgestrekte graanvelden en enkele bewegende bomen. Daarbij gebruikt hij een beperkt palet van lichtende groenen en gelen, en past hij nerveuze, onrustige penseelstreken toe in een golvend, herhalend patroon.

Zoals Guillermo Solana opmerkt in zijn studie over Van Goghs laatste periode, onderscheidt juist die hoge horizon de Auvers-landschappen van voorlopers als Daubigny en George Michel, én van de zeventiende-eeuwse Hollandse traditie. Tegelijk vormt het “een algemeen kenmerk van de vooruitstrevende landschapschilderkunst in de tweede helft van de negentiende eeuw.”

Vrijheid, melancholie en eenzaamheid

Hoewel Van Gogh naar de natuur schildert, met het onderwerp recht voor zich, toont hij altijd een volstrekt persoonlijke visie: een verbeelding van zijn indrukken. De vruchtbare weiden rond Auvers roepen bij hem tegenstrijdige gevoelens op. De vrijheid die de wijde velden inboezemen staat in scherp contrast met de melancholie en de eenzaamheid die zij eveneens oproepen.

Het is in een van die korenvelden – die hij meermaals schildert in die laatste weken – dat hij, verteerd door tegenstrijdige emoties en opnieuw overvallen door zijn diepe depressie, op de ochtend van 27 juli 1890 een einde maakt aan zijn leven door zichzelf neer te schieten. Hij sterft, gekweld en eenzaam, al blijft er, zoals blijkt uit de laatste brief aan zijn broer, tot het einde een sprankje hoop in zijn werk: “de waarheid is dat we alleen onze schilderijen kunnen laten spreken.”

View of Vessenots Near Auvers – Vincent van Gogh, May 1890

Oude wijngaard met boerin – Vincent van Gogh, 25 mei 1890

Un vieux vignoble avec une paysanne

Te zien in: Van Gogh Museum, Amsterdam
Geschilderd tijdens Van Gogh’s verblijf in Auvers-sur-Oise
Materiaal: potlood, penseel in olieverf en waterverf, op papier
Afmetingen: 44 × 54 cm
JH1985 | F1624

Oude wijngaard met boerin – Vincent van Gogh, 25 mei 1890

Aankomst in Auvers: hoop en plannen

Op 20 mei 1890 arriveert Vincent van Gogh in Auvers-sur-Oise, een dorp ten noorden van Parijs waar hij de laatste weken van zijn leven zal doorbrengen. Hij verblijft er in Auberge Ravoux en wordt medisch begeleid door dokter Paul Gachet. Al vijf dagen later, op 25 mei, schrijft hij een uitgebreide brief aan zijn broer Theo en diens vrouw Jo.

Auberge Ravoux ca. 1890. Van links naar rechts: Arthur Gustave Ravoux, Germaine Ravoux, vermoedelijk Raoul Levert, Adeline Ravoux. Vincent Levert zou een van de drie mannen kunnen zijn die rechts zitten.

Daarin meldt hij dat hij een tekening van een oude wijngaard met een boerin heeft gemaakt en dat hij van plan is een groot doek op formaat nr. 30 te schilderen: “je le mettrai sur une grande toile”. Van dat schilderij is geen enkel spoor teruggevonden, maar het huis en de tuin uit de tekening keren terug in een ander werk:  Het huis van Père Éloi. In dezelfde brief klinkt zijn ambitie om direct na aankomst in Auvers productief te zijn:

Ik heb al een tekening gemaakt van een oude wijngaard met een boerin die ik op een groot doek zal zetten. Het lijkt me dat ik hier heel wat werk kan doen.

Kleur, contrast en de invloed van Delacroix

De tekening is bijzonder door de techniek: Van Gogh begint in potlood en werkt vervolgens met verdunde olieverf en waterverf. Het resultaat is een rijke schakering in vooral paarse tinten. In een eerdere brief uit mei schrijft hij dat hij sinds zijn terugkeer uit het zuiden “overal viooltjes ziet”, een observatie die direct zijn kleurkeuze beïnvloedt.

Een rood dak vormt een krachtig contrasterend accent. Dat contrast – rood tegen groen of paars – is een kleurtheorie die hij al in Parijs leerde kennen via Eugène Delacroix, en die hij later ook toepaste in enkele stillevens in Saint-Rémy. Het laat zien hoe Van Gogh, zelfs in een snelle tekening, experimenteert met kleurharmonie en expressieve tegenstellingen.

Een zeldzaam uitgewerkte tekening

In de laatste maanden van zijn leven richt Van Gogh zich bijna uitsluitend op schilderen. Toch maakt hij nog enkele grote, uitgewerkte tekeningen, waaronder deze Oude wijngaard met boerin. De voorstelling ademt dezelfde energie als zijn late schilderijen: golvende lijnen geven ritme aan het landschap, alsof de aarde zelf beweegt. De blauwe tinten domineren, terwijl enkele daken rood zijn gekleurd – inmiddels verkleurd tot bruin.

Opvallend is dat hij grote delen van het papier onbedekt laat. Het wit speelt een actieve rol, waardoor licht en lucht rechtstreeks deel uitmaken van de compositie. Het geeft de voorstelling een fris, haast vibrerend karakter.

Tegenstrijdige gevoelens in de wijngaard

De wijngaard van Auvers is meer dan een onderwerp: het is een weerspiegeling van Van Goghs gemoedstoestand. In dezelfde brief van 25 mei schrijft hij over de velden rond het dorp: “De uitgestrektheid van het landschap is prachtig, hier voel ik me werkelijk op mijn gemak, maar tegelijk kan het ook een gevoel van eenzaamheid geven.” Die tegenstrijdige gevoelens keren terug in Oude wijngaard met boerin: de vrijheid van het open landschap staat tegenover de melancholie van de eenzame boerin die tussen de wijnstokken werkt.

Een verloren schilderij, een blijvende tekening

Dat het aangekondigde grote doek van formaat nr. 30 ontbreekt, maakt deze tekening des te belangrijker. Ze documenteert een moment van overgang: Van Gogh arriveert vol plannen en energie, werkt direct buiten in het veld en zet zijn ideeën eerst in een tekening neer, met de bedoeling ze later op groter formaat uit te werken. Hoewel dat schilderij verloren is gegaan, blijft de tekening een tastbaar bewijs van zijn creatieve zoektocht.

Slot: hoop in de laatste weken

Oude wijngaard met boerin behoort tot de zeldzame tekeningen uit Van Goghs laatste maanden. Ze toont hoe hij, ondanks zijn psychische worstelingen, intens blijft experimenteren met kleur, ritme en expressie. In een van zijn laatste brieven schrijft hij: “Het enige wat wij kunnen doen, is onze schilderijen laten spreken.”

Old Vineyard with Peasant Woman – Vincent van Gogh, May, 25th 1890

Landschap met huisjes – Vincent van Gogh, mei 1890

Te zien in: Van Gogh Museum, Amsterdam
Geschilderd tijdens Van Gogh’s verblijf in Auvers-sur-Oise
Afmetingen: 44 x 54,4 cm
JH 1986 | F 1640r

Landschap met huisjes – Vincent van Gogh, mei 1890

Landscape with Cottages Waterverf – Vincent van Gogh, May 1890

Boerderij met twee figuren – Vincent van Gogh, mei – juni 1890

Te zien in: Van Gogh Museum, Amsterdam
Geschilderd tijdens Van Gogh’s verblijf in Auvers-sur-Oise
Afmetingen: 38 x 45 cm
JH 2017 | F 806

Boerderij met twee figuren – Vincent van Gogh, mei – juni 1890

Farmhouse with Two Figures – Vincent van Gogh, May – June 1890

Zicht op Auvers – Vincent van Gogh, mei – juni 1890

Te zien in: Van Gogh Museum, Amsterdam
Geschilderd tijdens Van Gogh’s verblijf in Auvers-sur-Oise
Afmetingen: 50 x 52 cm
JH 2004 | F 799

Zicht op Auvers – Vincent van Gogh, mei – juni 1890

View of Auvers – Vincent van Gogh, May – June 1890

Kreupelhout met twee figuren – Vincent van Gogh, juni 1890

Te zien in: Cincinnati Art Museum
Geschilderd tijdens Van Gogh’s verblijf in Auvers-sur-Oise
Afmetingen: 50 x 100,5 cm
JH 2041, F 773

Kreupelhout met twee figuren – Vincent van Gogh, juni 1890

Undergrowth with Two Figures – Vincent van Gogh, June 189

Portret van Adeline Ravoux – Vincent van Gogh, juni 1890

Te zien in: Cleveland Museum of Art
Geschilderd tijdens Van Gogh’s verblijf in Auvers-sur-Oise
Afmetingen: 52 x 52 cm

Portret van Adeline Ravoux – Vincent van Gogh, juni 1890

De twaalfjarige Adeline Ravoux was de dochter van Arthur-Gustave Ravoux. Van Gogh Logeerde in zijn herberg de herberg in Auvers-sur-Oise. Later schreef ze een memoires over Van Goghs verblijf bij hen. Vincent schildert in Auvers drie portretten van Adeline Ravoux. Twee ontstaan uit zijn verbeelding, één naar het leven. Adeline zelf is er niet gelukkig mee. Ze vindt dat het niet lijkt, dat het meisje op het doek een vreemde is, geen weerspiegeling van haar eigen gezicht.

Adeline is ook getuige van de terugkeer van Van Gogh naar de herberg na het dodelijke incident waarbij hij zichzelf neerschoot: ‘Vincent liep gebogen, zijn buik vasthoudend, opnieuw zijn gewoonte overdrijvend om de ene schouder hoger te houden dan de andere. Moeder vroeg hem: “M. Vincent, we waren angstig, we zijn blij je te zien terugkeren; heb je een probleem gehad?’

Hij antwoordde met pijn in zijn stem: ‘Nee, maar ik heb…’ hij maakte zijn zin niet af, stak de gang over, nam de trap en klom naar zijn slaapkamer. Ik was getuige van deze scène. Vincent maakte op ons zo’n vreemde indruk dat vader opstond en naar de trap ging om te kijken of hij iets kon horen.

Portrait of Adeline Ravoux- Vincent van Gogh, Juni 1890

Witte Huis bij Nacht – Vincent van Gogh, 16 juni 1890

La Maison blanche, la nuit

Te zien in: Hermitage Museum, Sint Petersburg
Geschilderd tijdens Van Gogh’s verblijf in Auvers-sur-Oise
Materiaal: olieverfschilderij op canvas

Witte Huis bij Nacht – Vincent van Gogh, juni 1890

Het is 16 juni 1890 in Auvers-sur-Oise. Zes weken voor zijn dood zet Vincent van Gogh zijn ezel neer en schildert het Witte Huis bij Nacht. Een eenvoudig huis, een gevel in stilte, maar onder zijn penseel krijgt het iets onheilspellends. Het Hermitage Museum zal er later over zeggen dat het doek de “grote psychologische spanning” uitdrukt waaronder hij op dat moment gebukt gaat. Twee ramen, de ogen van het huis, gloeien rood, als waarschuwingssignalen in de nacht. En boven het dak staat een ster, niet zomaar een lichtpunt, maar een teken van het lot, een symbool van Vincents angst.

Astronomen Donald Olson en Russell Doescher, ruim een eeuw later, rekenen uit dat die ster Venus moet zijn, die in juni 1890 helder schittert rond acht uur ’s avonds. Het detail bevestigt dat Van Gogh niet alleen schildert uit gevoel, maar ook de werkelijkheid van de avondhemel vangt. Hetzelfde huis verschijnt al een maand eerder in Bloeiende kastanjebomen, maar daar nog in lentegroen en zonlicht – nu donker en geladen.

Het schilderij krijgt vervolgens een eigen grillig leven. In de jaren twintig reist het langs Zwitserse tentoonstellingen, om daarna te verdwijnen in de privécollectie van de Duitse industrieel Otto Krebs. De nazi-jaren maken Krebs nog voorzichtiger, hij houdt zijn verzameling angstvallig verborgen. Na de Tweede Wereldoorlog lijkt het doek voorgoed verloren. Vijf decennia lang ligt het weggestopt in de depots van de Hermitage, onzichtbaar, stil. Pas in 1995 duikt het weer op, in een tentoonstelling met kunstwerken die de Sovjets na de oorlog buitmaakten. Daar hangt het naast drie andere Van Goghs uit Krebs’ collectie: Landschap met ploeger, Boerenpaar gaat werken, na Millet en het Portret van Madame Trabuc.

De kleine Arlesienne – Vincent van Gogh, juni 1890

La petite Arlésienne

Te zien in: Kröller-Müller Museum, Otterlo
Geschilderd tijdens Van Gogh’s verblijf in Auvers-sur-Oise
Materiaal: olieverf op doek
Afmetingen: 51 x 49 cm
JH2056 | F518

De kleine Arlesienne – Vincent van Gogh, juni 1890

In Auvers-sur-Oise, tussen de velden, de boomgaarden en de stille straatjes zoekt Vincent naar rust, maar hij blijft maar werken. Op een dag neemt hij een schets van Paul Gauguin ter hand, een herinnering aan Arles en vertaalt die met zijn eigen penseel in kleur en lijn.

Voor hem zit La petite Arlésienne, een jong meisje uit de Provence, in gedachten verzonken aan een tafel. Het gezicht zacht, bijna dromerig, de houding ingetogen. Hij legt haar niet vast in de felle kleuren van de Zuid-Franse zon, maar in de breekbare tinten die zijn latere werk kenmerken: paars, blauw, warme accenten van rood en oker. Het is niet zozeer een portret van een individu, maar van een wereld die hij achter zich heeft gelaten.

In de kleine Arlésienne zit ook iets van Van Gogh zelf: de hunkering naar eenvoud, naar een bestaan dat niet door onrust wordt verscheurd. Tegelijkertijd spiegelt het schilderij zijn eenzaamheid. Het meisje kijkt weg, verdiept in haar eigen gedachten, onbereikbaar. Zo wordt het doek méér dan een portret. Het is een echo van vriendschap en verlies, van Gauguin en Arles, van de dromen die hij ooit koesterde.

The Little Arlesienne – Vincent van Gogh, June 1890

Marguerite Gachet aan de piano – Vincent van Gogh, juni 1890

Te zien in: Kunstmuseum Basel
Geschilderd tijdens Van Gogh’s verblijf in Auvers-sur-Oise

Marguerite Gachet aan de piano – Vincent van Gogh, juni 1890

Veld met klaprozen – Vincent van Gogh, juni 1890

Te zien in: Kunstmuseum Den Haag, The Hague
Geschilderd tijdens Van Gogh’s verblijf in Auvers-sur-Oise
Afmetingen: 73 x 91,5 cm
JH 2027 | F 636

Veld met klaprozen – Vincent van Gogh, juni 1889

Field with Poppies – Vincent van Gogh, June 1889

Marguerite Gachet in de tuin – Vincent van Gogh, juni 1890

Te zien in: Musée d’Orsay, Parijs
Geschilderd tijdens Van Gogh’s verblijf in Auvers-sur-Oise
Afmetingen: 46 x 55 cm
JH 2005 | F 756

Marguerite Gachet in de tuin – Vincent van Gogh, juni 1890

Marguerite Gachet in the Garden – Vincent van Gogh, June 1889

Stilleven: Japanse vaas met rozen en anemonen – Vincent van Gogh, juni 1890

Te zien in: Musée d’Orsay, Parijs
Geschilderd tijdens Van Gogh’s verblijf in Auvers-sur-Oise
Afmetingen: 51 x 51 cm
JH 2045 | F 764

Stilleven: Japanse vaas met rozen en anemonen – Vincent van Gogh, juni 1890

Still Life: Japanese Vase with Roses and Anemones – Vincent van Gogh, June 1889

Twee kinderen – Vincent van Gogh, juni 1890

Te zien in: D.C.: Collection Joseph Albritton
Geschilderd tijdens Van Gogh’s verblijf in Auvers-sur-Oise
Afmetingen: 51,5 x 46,5 cm

Twee kinderen – Vincent van Gogh, juni 1890

Two Kids

Twee kinderen – Vincent van Gogh, juni 1890

Te zien in: D.C.: Collection Joseph Albritton
Geschilderd tijdens Van Gogh’s verblijf in Auvers-sur-Oise
Afmetingen: 51,2 x 51 cm

Twee kinderen – Vincent van Gogh, juni 1890

Two Kids – Vincent van Gogh, June 1890

Portret van dr. Gachet – Vincent van Gogh, juni 1890

Te zien in: Musée d’Orsay, Paris
Geschilderd tijdens Van Gogh’s verblijf in Auvers-sur-Oise
Afmetingen: 68 x 57 cm
JH 2014, F 754

Portret van dr. Gachet – Vincent van Gogh, juni 1890

Portrait of Dr. Gachet – Vincent van Gogh, June 1890

Huisjes met rieten daken in Cordeville – Vincent van Gogh, juni 1890

Chaumes de Cordeville à Auvers-sur-Oise

Te zien in: Musée d’Orsay, Paris
Geschilderd tijdens Van Gogh’s verblijf in Auvers-sur-Oise
Afemtingen: 72 x 91 cm
JH 1987 | F 792

Huisjes met rieten daken in Cordeville – Vincent van Gogh, juni 189

Thatched Cottages at Cordeville – Vincent van Gogh, June 1890

De kerk van Auvers – Vincent van Gogh, juni 1890

L’Église d’Auvers-sur-Oise

Te zien in: Musée d’Orsay, Paris
Geschilderd tijdens Van Gogh’s verblijf in Auvers-sur-Oise
Afmetingen: 94 x 74 cm
JH 2006 | F 789

De kerk van Auvers – Vincent van Gogh, juni 1890

Dit schilderij, net als andere werken uit dezelfde periode, laat duidelijk zien hoe Van Gogh’s stijl vooruitloopt op het expressionisme. Hier is de vervorming van de werkelijkheid onmiskenbaar: het ontbreken van een klassieke perspectiefopbouw en de vrije vormen kondigen zowel het fauvisme als het latere expressionisme aan. Van Gogh neemt afstand van het impressionisme en zoekt zijn eigen, intensere weg.

We zien de Notre-Dame-de-l’Assomption in Auvers-sur-Oise, een kerk uit de 13e eeuw met overwegend gotische lijnen, maar ook romaanse elementen zoals een kleine absis. Van Gogh vangt het gebouw in krachtige contrasten, geïnspireerd door Japanse prentkunst: felle kleuren, dikke verfstreken (empâtement) en scherpe overgangen.

Notre-Dame-de-l’Assomption in Auvers-sur-Oise in Van Gogh’s tijd

Drie momenten van de dag komen samen

Het verdwijnpunt is volledig afgesloten door het massieve kerkgebouw. Van onderaf gezien lijkt het imposant en zwaar, terwijl het kleine figuurtje op de voorgrond juist van bovenaf wordt weergegeven. Er zit een vreemd spel van licht in het doek: de lucht heeft de donkere diepte van de nacht, de grond baadt in helder daglicht. De kerk werpt een schaduw als in de late middag, terwijl de vrouw op de voorgrond er helemaal geen heeft. Het lijkt alsof drie momenten van de dag samenkomen: de middag in de voorgrond, de namiddag op de kerk, en de nacht in de hemel.

Van Gogh’s penseel maakt het landschap levendig en bewegelijk. Het figuurtje van de vrouw, snel en schetsmatig geschilderd, staat daarentegen stil en onwrikbaar. De golvende lijnen en vloeiende penseelstreken laten het gebouw bijna dansen; het dak buigt, de muren lijken te ademen. In de lucht draaien hoekige penseelstreken en geven zo een onrustige sfeer. De dikke verflaag versterkt dit gevoel van beweging, in scherp contrast met de sierlijke draaipatronen van de Japanse houtsneden waar Van Gogh zo van houdt.

The Church at Auvers – Vincent van Gogh, June 1890

Meisje in het wit – Vincent van Gogh, juni 1890

La Jeune Fille en blanc / Jeune fille en robe blanche (Jong meisje in een witte jurk)

Te zien in: National Gallery of Art, Washington, D.C.
Geschilderd tijdens Van Gogh’s verblijf in Auvers-sur-Oise
Afmetingen: 66,7 x 45,8 cm
JH 2055 | F 788

Meisje in het wit – Vincent van Gogh, juni 1890

Half juni schrijft Vincent aan Gauguin: ‘Ik probeer tarwestudies te doen… niets anders dan korenaren met groenblauwe stengels, lange bladeren als groene linten doorschoten met roze, oren die net geel worden, omzoomd met het bleekroze van de stoffige bloem – een roze winde aan de onderkant rond een stengel gedraaid. Daaroverheen, tegen een levendige maar rustige achtergrond, zou ik graag wat portretten willen schilderen.’

Sterker nog, twee schilderijen tonen dezelfde jonge vrouw: ‘…een boerin, grote gele hoed met een knoop van hemelsblauwe linten…’

Girl in White – Vincent van Gogh, June 1890

Tot bloei komende Acacia-takken – Vincent van Gogh, juni 1890

Te zien in: Nationalmuseum, Stockholm
Geschilderd tijdens Van Gogh’s verblijf in Auvers-sur-Oise
Afmetingen: 32,5 x 24 cm
JH 2015 | F 821

Tot bloei komende Acacia-takken – Vincent van Gogh, juni 1890

Blossoming Acacia Branches – Vincent van Gogh, June 1890

Roze rozen – Vincent van Gogh, juni 1890

Te zien in: Ny Carlsberg Glyptotek, Kopenhagen
Geschilderd tijdens Van Gogh’s verblijf in Auvers-sur-Oise
Afmetingen: 32 x 40,5 cm
JH 2009, F 595

Roze rozen – Vincent van Gogh, juni 1890

Pink Roses – Vincent van Gogh, June 1890

Tarwevelden bij Auvers – Vincent van Gogh, juni 1890

Te zien in: Österreichische Galerie Belvedere, Vienna
Geschilderd tijdens Van Gogh’s verblijf in Auvers-sur-Oise
Afmetingen: 50 x 101,1 cm
JH 2038 | F 775

Tarwevelden bij Auvers – Vincent van Gogh, juni 1890

Wheat Fields near Auvers – Vincent van Gogh, June 1890

Stilleven: Vaas met bloem en distels – Vincent van Gogh, juni 1890

Te zien in: Pola Museum of Art, Hakone
Geschilderd tijdens Van Gogh’s verblijf in Auvers-sur-Oise
Afemtingen: 41 x 34 cm
JH 2044, F 599

Stilleven: Vaas met bloem en distels – Vincent van Gogh, juni 1890

Still Life: Vase with Flower and Thistles – Vincent van Gogh, June 1890

De kleine stroom – Vincent van Gogh, juni 1890

Privé collectie
Geschilderd tijdens Van Gogh’s verblijf in Auvers-sur-Oise
Afemtingen: 25,5 x 40 cm
JH 2022 | F 740

De kleine stroom – Vincent van Gogh, juni 1890

The Little Stream – Vincent van Gogh, June 1890

Jonge Man met Korenbloem – Vincent van Gogh, juni 1890

Privé collectie
Geschilderd tijdens Van Gogh’s verblijf in Auvers-sur-Oise
Afmetingen: 39 x 30,5 cm
JH 2050 | F 787

Jonge Man met Korenbloem – Vincent van Gogh, juni 1890

Young Man with Cornflower – Vincent van Gogh, June 1890

Stilleven: glas met anjers – Vincent van Gogh, juni 1890

Privé collectie
Geschilderd tijdens Van Gogh’s verblijf in Auvers-sur-Oise
Afmetingen: 41 x 32 cm
JH 2043 | F 598

Stilleven: glas met anjers – Vincent van Gogh, juni 1890

Still Life: Glass with Carnations – Vincent van Gogh, June 1890

Stilleven: glas met wilde bloemen – Vincent van Gogh, juni 1890

Privé collectie
Geschilderd tijdens Van Gogh’s verblijf in Auvers-sur-Oise
Afmetingen: 41 x 34 cm
JH 2033 | F 589

Stilleven: glas met wilde bloemen – Vincent van Gogh, juni 1890

Still Life: Glass with Wild Flowers – Vincent van Gogh, June 1890

Kind met sinaasappel – Vincent van Gogh, juni 1890

Privé collectie
Geschilderd tijdens Van Gogh’s verblijf in Auvers-sur-Oise
Afmetingen: 50 x 51 cm
JH 2057 | F 785

Kind met sinasappl – Vincent van Gogh, juni 1890

Child with Orange – Vincent van Gogh, June 1890

Twee kinderen – Vincent van Gogh, juni 1890

Privé collectie
Geschilderd tijdens Van Gogh’s verblijf in Auvers-sur-Oise

Stilleven: rode klaprozen en madeliefjes – Vincent van Gogh, juni 1890

Privé collectie
Geschilderd tijdens Van Gogh’s verblijf in Auvers-sur-Oise
Afmetingen: 65 x 50 cm
JH 2032 | F 280

Stilleven: rode klaprozen en madeliefjes – Vincent van Gogh, juni 1890

Still Life: Red Poppies and Daisies – Vincent van Gogh, June 1890

Wilde bloemen en distels in een vaas – Vincent van Gogh, juni 1890

Privé collectie
Geschilderd tijdens Van Gogh’s verblijf in Auvers-sur-Oise
Afmetingen: 67 x 47 cm
JH 2030 | F 763

Wilde bloemen en distels in een vaas – Vincent van Gogh, juni 1890

Wild Flowers and Thistles in a Vase – Vincent van Gogh, June 1890

Portret van Adeline Ravoux – Vincent van Gogh, juni 1890

Portrait d’Adeline Ravoux / La jeune fille en bleu (Het meisje in blauw)

Privé collectie
Geschilderd tijdens Van Gogh’s verblijf in Auvers-sur-Oise
Afmetingen: 67 x 55 cm
JH 2035 | F 768

Portret van Adeline Ravoux – Vincent van Gogh, juni 1890

Adeline Ravoux is twaalf jaar oud en haar vader, Arthur-Gustave Ravoux en moeder, geboren Adeline Touilletrunt runnen de herberg waar Vincent zijn intrek neemt. Ze poseert voor hem, samen met haar zusje Germaine. In dagen schenkt Vincent twee schilderijen aan haar vader: het stadhuis op de feestdag van 14 juli, vol slingers en lampions, en een portret van Adeline.

Adeline Ravoux

Na Vincent’s dood blijft het schilderij hangen in de herberg. Het krijgt nauwelijks aandacht, totdat een Amerikaan op doorreis de herberg aandoet en veertig francs biedt voor beide doeken. Voor Arthur-Gustave is het op dat moment een fortuin, maar achteraf blijkt het een koopje.

Portrait of Adeline Ravoux – Vincent van Gogh, June 1890

Portret van dr. Gachet – Vincent van Gogh, juni 1890

Privé collectie
Geschilderd tijdens Van Gogh’s verblijf in Auvers-sur-Oise
Afemtingen: 67 x 56 cm
JH 2007 | F 753

Portret van dr. Gachet – Vincent van Gogh, juni 1890

Portrait of Dr. Gachet – Vincent van Gogh, June 1890

Portret van Adeline Ravoux – Vincent van Gogh, juni 1890

Privé collectie
Geschilderd tijdens Van Gogh’s verblijf in Auvers-sur-Oise
Afmetingen: 73,7 x 54,7 cm
JH 2037 | F 769

Portret van Adeline Ravoux – Vincent van Gogh, juni 1890

Portrait of Adeline Ravoux – Vincent van Gogh, June 1890

Boerin tegen een achtergrond van tarwe – Vincent van Gogh, juni 1890

Privé collectie
Geschilderd tijdens Van Gogh’s verblijf in Auvers-sur-Oise
Afmetingen: 92 x 73 cm
JH 2053 | F 774

Boerin tegen een achtergrond van tarwe – Vincent van Gogh, juni 1890

Peasant Woman Against a Background of Wheat – Vincent van Gogh, June 1890

Tuin in Auvers – Vincent van Gogh, juni – juli 1890

Privé collectie
Geschilderd tijdens Van Gogh’s verblijf in Auvers-sur-Oise
Afmetingen: 64 x 80 cm
JH 2107 | F 814

Tuin in Auvers – Vincent van Gogh, juni – juli 1890

Garden in Auvers – Vincent van Gogh, June – July 1890

Huisjes met rieten daken in Jorgus – Vincent van Gogh, juni 1890

Privé collectie
Geschilderd tijdens Van Gogh’s verblijf in Auvers-sur-Oise
Afmetingen: 33 x 40,5 cm
JH 2016 | F 758

Huisjes met rieten daken in Jorgus – Vincent van Gogh, juni 1890

Thatched Cottages in Jorgus – Vincent van Gogh, June 1890

Landschap met een koets en een trein – Vincent van Gogh, juni 1890

Te zien in: Pushkin Museum, Moscow
Geschilderd tijdens Van Gogh’s verblijf in Auvers-sur-Oise
Afmetingen: 72 x 90 cm
JH 2019 | F 760

Landschap met een koets en een trein – Vincent van Gogh, juni 1890

Landscape with a Carriage and a Train – Vincent van Gogh, June 1890

Wijngaarden met uitzicht op Auvers – Vincent van Gogh, juni 1890

Te zien in: Saint Louis Art Museum, St. Louis
Geschilderd tijdens Van Gogh’s verblijf in Auvers-sur-Oise
Afmetingen: 64,2 x 79,5 cm
JH 2020 | F 762

Wijngaarden met uitzicht op Auvers – Vincent van Gogh, juni 1890

Vineyards with a View of Auvers – Vincent van Gogh, June 1890

Korenveld in Auvers met het Witte Huis – Vincent van Gogh, juni 1890

Te zien in: The Phillips Collection, Washington D.C.
Geschilderd tijdens Van Gogh’s verblijf in Auvers-sur-Oise
Afmetingen: 48,6 x 83,2 cm
JH 2018 | F 804

Korenveld in Auvers met het Witte Huis – Vincent van Gogh, juni 1890

Wheat Field at Auvers with White House – Vincent van Gogh, June 1890

Huizen in Auvers – Vincent van Gogh, juni 1890

Te zien in: Toledo Museum of Art
Geschilderd tijdens Van Gogh’s verblijf in Auvers-sur-Oise
Afmetingen: 60,6 x 73 cm
JH 1988 | F 759

Huizen in Auvers – Vincent van Gogh, juni 1890

Houses at Auvers – Vincent van Gogh, June 1890

Stilleven: Vaas met rozenmallows – Vincent van Gogh, juni 1890

Te zien in: Van Gogh Museum, Amsterdam
Geschilderd tijdens Van Gogh’s verblijf in Auvers-sur-Oise
Afemtingen: 42 x 29 cm
JH 2046 | F 764a

Stilleven: Vaas met rozenmallows – Vincent van Gogh, juni 1890

Still Life: Vase with Rose-Mallows- Vincent van Gogh, June 1890

Landschap met het kasteel van Auvers bij zonsondergang – Vincent van Gogh, juni 1890

Te zien in: Van Gogh Museum, Amsterdam
Geschilderd tijdens Van Gogh’s verblijf in Auvers-sur-Oise
Afmetingen: 50 x 101 cm
JH 2040 | F 770

Landschap met het kasteel van Auvers bij zonsondergang – Vincent van Gogh, juni 1890

Landscape with the Chateau of Auvers at Sunset – Vincent van Gogh, June 1890

Daubigny’s tuin – Vincent van Gogh, juni 1890

Te zien in: Van Gogh Museum, Amsterdam
Geschilderd tijdens Van Gogh’s verblijf in Auvers-sur-Oise

De tuin van Daubigny – Vincent van Gogh, juli 1890

Van Gogh begon met een kleine studie van een gedeelte van de tuin. Vervolgens werkte hij aan twee dubbelvierkante schilderijen van de volledig ommuurde tuin. De schilderijen zijn gemaakt in Auvers tussen mei en juli 1890.

Van Gogh had grote bewondering voor Charles-François Daubigny, een Franse landschapskunstenaar verbonden aan de school van Barbizon die rivier- en kusttaferelen in de open lucht schilderde. Daubigny werd in 1817 in Parijs geboren en verhuisde in 1860 naar Auvers-sur-Oise.

Toen Van Gogh naar Auvers kwam, bewoonde de weduwe van Daubigny nog steeds hun huis. Hij schilderde de tuin van Daubigny drie keer: twee keer met de hele omsloten tuin op dubbel vierkant doek en een eerdere studie van een deel van de tuin.

In het Van Gogh Museum is eerst een gedeelte van de binnentuin onderzocht. Hij maakte er voor Theo een schetsje van, met een beschrijving: “Op de voorgrond groen en roze gras… In het midden een rozenstruik, rechts een poortje… [en] een rij gele linden. Het huis zelf is op de achtergrond roze met een dak van blauwachtige tegels.”

Schoven tarwe – Vincent van Gogh, juni 1890

Te zien in: Van Gogh Museum, Amsterdam
Geschilderd tijdens Van Gogh’s verblijf in Auvers-sur-Oise
Afmetingen: 64,5 x 48,5 cm
JH 2034 | F 767

Schoven tarwe – Vincent van Gogh, juni 1890

Ears of Wheat – Vincent van Gogh, June 1890

Tarwevelden in Auvers onder bewolkte hemel – Vincent van Gogh, juli 1890

Te zien in: Carnegie Museum of Art, Pittsburgh
Geschilderd tijdens Van Gogh’s verblijf in Auvers-sur-Oise
Afmetingen: 73 x 92 cm

Tarwevelden in Auvers onder bewolkte hemel – Vincent van Gogh, juli 1890

Wheat Fields at Auvers under Clouded Sky – Vincent van Gogh, July 1890

Schoven van tarwe – Vincent van Gogh, juli 1890

Te zien in: Dallas Museum of Art
Geschilderd tijdens Van Gogh’s verblijf in Auvers-sur-Oise
Afmetingen: 50,5 x 101 cm
JH 2125 | F 771

Schoven van tarwe – Vincent van Gogh, juli 1890

Sheaves of Wheat – Vincent van Gogh, July 1890

Oever van de Oise in Auvers – Vincent van Gogh, juli 1890

Te zien in: Detroit Institute of Arts
Geschilderd tijdens Van Gogh’s verblijf in Auvers-sur-Oise
Afmetingen: 73,3 x 93,6 cm

Oever van de Oise in Auvers – Vincent van Gogh, juli 1890

Bank of the Oise at Auvers – Vincent van Gogh, July 1890

Hooibergen onder een regenachtige hemel – Vincent van Gogh, juli 1890

Meules de foin sous un ciel pluvieux

Te zien in: Kröller-Müller Museum, Otterlo
Geschilderd tijdens Van Gogh’s verblijf in Auvers-sur-Oise
Materiaal: olieverf op doek
Afmetingen: 64 x 52,5 cm
JH2121 | F563

Hooibergen onder een regenachtige hemel – Vincent van Gogh, juli 1890

De zomer van 1890 in Auvers-sur-Oise is nat en broeierig. Het graan staat hoog, de boeren hebben hun hooibergen opgestapeld, en telkens rolt er een bui over het dal. Voor Vincent van Gogh is dit landschap een onuitputtelijke bron. Hij schrijft aan zijn broer Theo over “uitgestrekte korenvelden na de regen”, een horizon die zo ver reikt als de zee. Het zijn geen woorden van iemand die zomaar wat rondwandelt: hij zuigt de kleuren, de geuren, de luchten in zich op.

In die weken schildert hij Hooibergen onder een regenachtige hemel. Het is een eenvoudig tafereel, haast banaal: een paar hooischelven op een veld. Maar kijk goed, en je ziet de regen. De hemel is zwaar, vol neerstrijkende penseelstreken die als schuine lijnen naar beneden vallen. De hooibergen zelf glanzen nog na, in oker en geel, alsof het vocht er nog op ligt.

In zijn brieven klinkt hoe hij de regen niet alleen schildert, maar ook voelt. Hij schrijft hoe “het lijden soms zo groot is dat het de hele horizon vult alsof het een hopeloze overstroming is.” Toch kijkt hij, steeds opnieuw, naar dat korenveld na de regen. Het is zijn manier om de overmacht van verdriet te bezweren. Waar woorden tekortschieten, daar moet het penseel spreken.

Hooibergen onder een regenachtige hemel is meer dan een landschap. Het is een zelfportret, zonder gezicht. Het veld en de hemel weerspiegelen zijn gemoedstoestand: intens, onrustig, maar ook vol hunkering naar stilte. De boer kan na de bui weer verder met zijn werk, maar de schilder weet dat dit zijn laatste weken zijn. Binnen enkele dagen zal Van Gogh sterven.

Een zijpad – hooibergen en regen in de schilderkunst

Hooibergen hebben altijd een bijzondere plek in de Europese schilderkunst. Voor boeren stonden ze symbool voor overvloed, voor de belofte dat de winter overleefd zou worden. Claude Monet maakte er een hele reeks van, in wisselend licht en onder verschillende seizoenen; bij hem ging het om de dans van kleur en atmosfeer. Bij Van Gogh echter krijgen ze een ander gewicht: de hooiberg wordt een ankerpunt onder een hemel die dreigt uiteen te scheuren.

Ook de regen heeft een dubbele betekenis. In de Japanse prenten die Van Gogh bewonderde, bijvoorbeeld die van Hiroshige, vallen de regenslierten vaak als ritmische lijnen naar beneden, precies zo schildert hij hier de hemel. Maar waar bij Hiroshige regen een natuurlijk ritme is, bijna meditatief, daar wordt het bij Van Gogh geladen met emotie. Regen is een last, maar tegelijk ook een zuivering.

Haystacks under a Rainy Sky – Vincent van Gogh, July 1890

Daubigny’s tuin – Vincent van Gogh, juli 1890

Te zien in: Kunstmuseum Basel
Geschilderd tijdens Van Gogh’s verblijf in Auvers-sur-Oise
Afmetingen: 53 x 103 cm
JH 2104 | F 776

Daubigny’s tuin – Vincent van Gogh, juli 1890

Van Gogh schreef in een brief van 23 juli 1890 aan zijn broer Theo: “Misschien kijk je eens naar deze schets van de tuin van Daubigny – het is een van mijn meest zorgvuldig doordachte doeken.”

In beide dubbele vierkanten is de tuin ingericht als een gezellige buitenleefruimte met een bank, tafel en stoelen. Op dit schilderij brengen een vrouw, een kat en bloeiende bloemen leven in de setting.

In de tweede versie van het schilderij is de kat overschilderd. De aangelegde tuin, het middelpunt, bevat een rozenperk op de voorgrond en is omgeven door bomen. Op de achtergrond staat een groot huis en een kerk met een romaanse toren.

De prachtig verzorgde en aangelegde tuin van Daubignyverhoogde de postume reputatie van Charles-François Daubigny als een succesvolle, beschaafde man uit Auvers.

Het schilderij is gemaakt op “dubbel vierkant” canvas. De eerste studie, in bruikleen gegeven aan het Kunstmuseum Basel door de Rudolf Staechelin Family Foundation, toont links op de voorgrond een zwarte kat.

Daubigny’s Garden – Vincent van Gogh, July 1890

Twee vrouwen die de velden oversteken – Vincent van Gogh, juli 1890

Te zien in: McNay Art Museum, San Antonio
Geschilderd tijdens Van Gogh’s verblijf in Auvers-sur-Oise
Afmetingen: 32 x 64 cm

Twee vrouwen die de velden oversteken – Vincent van Gogh, juli 1890

Wanneer Van Gogh op 26 of 27 juni aan Theo schrijft, bespreekt hij het contrast tussen kunst en natuur, tussen observatie en verbeelding, tussen een schilderij van Puvis de Chavannes en een wandeling door het land. “In kleding zie je combinaties van heel mooie lichte kleuren; als je de mensen die je voorbij ziet lopen zou kunnen laten poseren en hun portretten maken, is het even mooi als welke periode uit het verleden ook, en ik denk zelfs dat er in de natuur vaak net zoveel gratie zit als in een schilderij van Puvis, Tussen Kunst en Natuur. Zo zie ik gisteren twee figuren: de moeder in een jurk van diep karmozijn, de dochter in lichtroze met een gele hoed zonder enige versiering, heel gezonde plattelandsgezichten, gebruind door de frisse lucht, verbrand door de zon; vooral de moeder heeft een heel, heel rood gezicht en zwart haar en twee diamanten in haar oren”.

Inter artes et naturam (1890) – Puvis de Chavannes

Een uitkomst van Van Goghs overwegingen is dit bijzondere, juweelachtige fries. Het is zijn tastbare antwoord op Puvis de Chavannes’ Inter Artes et Naturam, dat Van Goghs verbeelding bezighoudt vanaf het moment dat hij het ziet op de Salon du Champ de Mars, vlak voordat hij Parijs verlaat voor Auvers. Hij schrijft erover aan Wil op 4 juni: “Er hangt een prachtig schilderij van Puvis de Chavannes op de tentoonstelling. De figuren van de personen zijn gekleed in felle kleuren, en men kan niet zeggen of het hedendaagse kostuums zijn of juist kleding uit de oudheid” 

In Van Goghs compositie, waarin hij het landschap van Auvers combineert, met bloeiende aardappelplanten en groene tarwe, met twee vrouwen in moderne kleren van “mooie lichte kleuren,” generaliseert hij de vormen van het landschap en vereenvoudigt hij de modellering van de figuren. De voorste vrouw wordt omsloten door een enkel vlak contour dat doet denken aan het werk van Gauguin en Bernard. Hij verandert de kleuren van de kleding ten opzichte van wat hij in de natuur waarneemt: de voorste vrouw draagt een jurk die identiek is van kleur aan die van de figuur in Boerin met strohoed zittend in de tarwe, oranje stippen op blauw.

Waarschijnlijk schildert Van Gogh Vrouwen die de velden oversteken eind juni, gelijktijdig met de drie portretten van de jonge boerin. Om dit frieze-achtige formaat, bijna een dubbele rechthoek, te bereiken, knipt Van Gogh een standaard vel op volle grootte bij. Het papier verdonkert inmiddels aanzienlijk.

Two Women Crossing the Fields – Vincent van Gogh, July 1890

De Koeien, naar Jordaens – Vincent van Gogh, juli 1890

Te zien in: Palais des Beaux-Arts de Lille
Geschilderd tijdens Van Gogh’s verblijf in Auvers-sur-Oise
Afmetingen: 55 x 65 cm
JH 2095 | F 822

De Koeien, naar Jordaens – Vincent van Gogh, juli 1890

The Cows, after Jordaens – Vincent van Gogh, July 1890

Tarwevelden met Auvers op de achtergrond – Vincent van Gogh, juli 1890

Privé collectie
Geschilderd tijdens Van Gogh’s verblijf in Auvers-sur-Oise
Afmetingen: 43 x 50 cm
JH 2123 | F 801

Tarwevelden met Auvers op de achtergrond – Vincent van Gogh, juli 1890

Wheat Fields with Auvers in the Background – Vincent van Gogh, July 1890

Tarwevelden – Vincent van Gogh, juli 1890

Privé collectie
Geschilderd tijdens Van Gogh’s verblijf in Auvers-sur-Oise
Afmetingen: 50 x 40 cm
JH 2101 | F 812

Tarwevelden – Vincent van Gogh, juli 1890

Wheat Fields – Vincent van Gogh, July 1890

De velden – Vincent van Gogh, juli 1890

Privé collectie
Geschilderd tijdens Van Gogh’s verblijf in Auvers-sur-Oise
Afmetingen: 50 x 65 cm
JH 2120 | F 761

De velden – Vincent van Gogh, juli 1890

The Fields – Vincent van Gogh, July 1890

Tarweveld met Korenbloemen – Vincent van Gogh, juli 1890

Privé collectie
Geschilderd tijdens Van Gogh’s verblijf in Auvers-sur-Oise
Afmetingen: 60 x 81 cm
JH 2118 | F 808

Tarweveld met Korenbloemen – Vincent van Gogh, juli 1890

Wheat Field with Cornflowers – Vincent van Gogh, July 1890

Het stadhuis van Auvers – Vincent van Gogh, juli 1890

La Mairie d’Auvers-sur-Oise

Privé collectie
Geschilderd tijdens Van Gogh’s verblijf in Auvers-sur-Oise
Afmetingen: 72 x 93 cm
JH 2108 | F 790

Op een warme julidag in 1890 neemt Vincent plaats op het terras van de Auberge Ravoux. Het is 14 juli, Quatorze Juillet, de nationale feestdag. Voor hem ligt het gemeentehuis van Auvers-sur-Oise, maar het verdwijnt haast achter de vrolijke versiering: slingers hangen van boom tot boom, lampionnen wiegen in de zomerwind.

Terwijl het dorp feestviert, zet Vincent het tafereel op doek. Met snelle penseelstreken legt hij niet alleen het gebouw vast, maar ook de feestelijke roes van die dag. Later geeft hij het schilderij cadeau aan zijn herbergier, Arthur Gustave Ravoux, alsof hij een stukje van de nationale vreugde in verf achterlaat in het huis waar hij zelf die laatste weken van zijn leven verblijft.

Het stadhuis van Auvers – Vincent van Gogh, juli 1890

Stadhuis van Auvers

The Town Hall at Auvers – Vincent van Gogh, July 1890

Het bosje – Vincent van Gogh, juli 1890

Privé collectie
Geschilderd tijdens Van Gogh’s verblijf in Auvers-sur-Oise
Afmetingen: 73 x 92 cm
JH 1319 | F 817

Het bosje – Vincent van Gogh, juli 1890

The Grove – Vincent van Gogh, July 1890

Gezicht op Auvers met kerk – Vincent van Gogh, juli 1890

Te zien in: Rhode Island School of Design Museum, Providence
Geschilderd tijdens Van Gogh’s verblijf in Auvers-sur-Oise
Afmetingen: 34 x 42 cm
JH 2122 | F 800

Gezicht op Auvers met kerk – Vincent van Gogh, juli 1890

View of Auvers with Church – Vincent van Gogh, July 1890

Tarweveld met schoven en maaier – Vincent van Gogh, juli 1890

Te zien in: Toledo Museum of Art
Geschilderd tijdens Van Gogh’s verblijf in Auvers-sur-Oise
Afmetingen: 73,6 x 93 cm
JH 1479 | F 559

Tarweveld met schoven en maaier – Vincent van Gogh, juli 1890

Wheat Stacks with Reaper – Vincent van Gogh, July 1890

Tarweveld onder bewolkte hemel – Vincent van Gogh, juli 1890

Te zien in: Van Gogh Museum, Amsterdam
Geschilderd tijdens Van Gogh’s verblijf in Auvers-sur-Oise
Afmetingen: 50 x 100,5 cm
JH 2097 | F 778

Tarweveld onder bewolkte hemel – Vincent van Gogh, juli 1890

Wheat Field under Clouded Sky – Vincent van Gogh, July 1890

Veld met tarwestapels – Vincent van Gogh, juli 1890

Te zien in: Van Gogh Museum, Amsterdam
Geschilderd tijdens Van Gogh’s verblijf in Auvers-sur-Oise
Afmetingen: 50 x 100 cm
JH 2125 | F 771

Veld met tarwestapels – Vincent van Gogh, juli 1890

Field with Wheat Stacks – Vincent van Gogh, July 1890

Korenveld met kraaien – Vincent van Gogh, juli 1890

Rond donderdag 10 juli 1890
Te zien in: Van Gogh Museum, Amsterdam
Geschilderd tijdens Van Gogh’s verblijf in Auvers-sur-Oise
Afmetingen: 50,5 x 103 cm
JH 2117 | F 779

Korenveld met kraaien – Vincent van Gogh, juli 1890

Dit schilderij toont een wijds korenveld onder een dreigende, bewolkte hemel, doorkruist door kronkelende paden die in verschillende richtingen lopen. In de lucht vliegen zwarte kraaien, die vaak worden geïnterpreteerd als symbolen van naderend onheil of eenzaamheid.

Het schilderij is een krachtig voorbeeld van Van Gogh’s expressieve stijl, met levendige kleuren en energieke, haastige penseelstreken. Het gouden koren contrasteert sterk met de donkere lucht, wat een gevoel van dramatiek en emotie oproept. De compositie straalt een gevoel van onrust en onzekerheid uit, versterkt door de desoriënterende paden en de laaghangende, dreigende wolken.

Hoewel vaak wordt beweerd dat “Korenveld met kraaien” Van Gogh’s laatste schilderij was, is dit niet met zekerheid te zeggen. Het werk wordt echter vaak gezien als een weerspiegeling van zijn innerlijke strijd in zijn laatste levensweken. Hij schreef rond deze tijd aan zijn broer Theo over de “onmetelijkheid van korenvelden onder een bewolkte lucht” en zijn poging om “triestheid en extreme eenzaamheid” in zijn schilderijen uit te drukken.

Wheatfield with Crows – Vincent van Gogh, July 1890

Landschap bij Auvers in de regen – Vincent van Gogh, juli 1890

Vrijdag 18 juli 1890
Locatie: Tussen Rue Thérèse Lethias en Rue de Pointoise, Mére-sur-Oise in de achtergrond
Te zien in: National Museum Cardiff
Geschilderd tijdens Van Gogh’s verblijf in Auvers-sur-Oise
Afmetingen: 50 x 100 cm
JH 2096 | F 811

Landschap bij Auvers in de regen – Vincent van Gogh, juli 1890

Het is één van de dertien dubbelvierkante doeken van landschappen rond Auvers die Van Gogh tussen 17 juni en 27 juli voltooide. De afbeelding van de regen met donkere, diagonale lijnen wordt verondersteld geïnspireerd te zijn door de Japanse kunst, met name de houtsneden van Hiroshige.

Het toont ook de diepgewortelde relatie tussen natuur en emotie die een handelsmerk is van Van Goghs latere werk, evenals de stilistische innovaties van een verhoogde horizonlijn, expressieve penseelstreken en gedurfde kleuren.

Dit is één van Van Goghs laatste schilderijen vóór zijn dood en wordt geïnterpreteerd als symbool voor de cyclus van menselijk lijden in contrast met een gevoel van hoop.

In zijn laatste brief aan Theo zei hij dat hij ‘opging in de immense vlakte met korenvelden tegen de heuvels’ die hij in Auvers aantrof, een gevoel van ontzag dat hij in zijn schilderijen wilde weergeven.

Landscape at Auvers in the Rain – Vincent van Gogh, July 18, 1890

Vlakte bij Auvers – Vincent van Gogh, 18 juli 1890

Plaine près d’Auvers

Vrijdag 18 juli of dinsdag 25 juli 1890
Locatie: Heuvels bij Auvers, met mogelijk links de weg naar Hérouville
Te zien in: Neue Pinakothek, Munich
Geschilderd tijdens Van Gogh’s verblijf in Auvers-sur-Oise
Afmetingen: 73,3 x 92 cm
JH 2099 | F 782

Vlakte bij Auvers – Vincent van Gogh, juli 1890

Plain near Auvers – Vincent van Gogh, July 18, 1890

Rieten huisjes van zandsteen in Chaponval – Vincent van Gogh, juli 1890

Chaumières en pierre à Chaponval

Tussen zaterdag 19 en woensdag 23 juli 1890
Locatie: Rue de Gré, Chaponval
Te zien in: Kunsthaus Zürich
Geschilderd tijdens Van Gogh’s verblijf in Auvers-sur-Oise
Afmetingen: 65 x 81 cm
JH 2115 | F 780

Rieten huisjes van zandsteen in Chaponval – Vincent van Gogh, juli 189

Dit schilderij behoorde tot de collectie van verloren werken van Van Gogh. Het tafereel is geschilderd in Chaponvol, een afgelegen landelijk gebied in de nabijheid van Auvers, dat verschillende kunstenaars, zoals Paul Cezanne, Claude Monet en Henri Rousseau, heeft geïnspireerd.

Terwijl Cezanne’s weergave van deze plek een idyllisch agrarisch landschap toont, legt Van Gogh juist de eenvoudige en verarmde boerenwoningen van de lokale gemeenschap vast.

Deze huizen, opgetrokken uit zandsteen en met zware rieten daken, lijken op een organische manier versmolten met de aarde, waardoor ze deel lijken uit te maken van het natuurlijke landschap.

Het resultaat is een tijdloos landschap waarin de gebouwen en de twee bescheiden boerenfiguren op de voorgrond bijna versmelten met hun natuurlijke omgeving.

In 1846 werd hier een rechtstreekse spoorlijn aangelegd, waardoor de reis tussen Parijs en dit gebied aanzienlijk werd vergemakkelijkt, maar desondanks bleef dit een plek die grotendeels onaangetast was door de moderne vooruitgang.

Ondanks de golven van commerciële, technologische en economische veranderingen die voortkwamen uit de Industriële Revolutie, waren deze veranderingen vooral merkbaar in de steden, terwijl het landelijke Frankrijk tot ver in de twintigste eeuw zijn eenvoudige en ongerepte karakter behield.

Thatched Sandstone Cottages in Chaponval – Vincent van Gogh, July 23, 1890

Tuin van Daubigny – Vincent van Gogh, juli 1890

Tussen zaterdag 19 en woensdag 23 juli 1890
Locatie: tuin van de Franse schilder Charles-François Daubigny, Rue de la Gare 24, nu 61 Rue Daubigny, 95430 Auvers-sur-Oise
Te zien in: Hiroshima Museum of Art
Geschilderd tijdens Van Gogh’s verblijf in Auvers-sur-Oise
Afmetingen: 52,3 x 103 cm
JH 2104 | F 776

Daubigny’s tuin – Vincent van Gogh, juli 1890

Daubigny’s Garden – Vincent van Gogh, July 23, 1890

Het schilderij waarin Van Gogh de lucht omschreef als “lichtgroen” lijkt sterk op het eerste dubbele vierkant van het Kunstmuseum in Basel, maar mist de zwarte kat. Deze is later overschilderd.

Deze iets latere versie, eveneens op dubbel vierkant canvas, is in bruikleen gegeven aan het Hiroshima Museum of Art.

Boerderijen in de buurt van Auvers – Vincent van Gogh, juli 1890

Ferme près d’Auvers

Vrijdag 25 of zaterdag 26 juli 1890
Te zien in: Tate, London
Geschilderd tijdens Van Gogh’s verblijf in Auvers-sur-Oise
Locatie: 24 rue Rajon, Cordeville
Afmetingen: 50,2 x 100,3 cm
JH2114 | F793

Boerderijen in de buurt van Auvers – Vincent van Gogh, juli 1890

Het schilderij is een voorbeeld van de dubbel-vierkante doeken die Van Gogh gebruikte in zijn laatste landschappen. Hij bracht de laatste paar maanden van zijn leven door in Auvers-sur-Oise, een klein stadje net ten noorden van Parijs, nadat hij in mei 1890 een inrichting in Saint-Rémy had verlaten.

Kort na aankomst in Auvers schreef Van Gogh zijn zus Wil: ‘Hier zijn daken van bemost riet die prachtig zijn, en waar ik zeker iets aan ga doen.’

Het schilderij lijkt niet af te zijn. Het is vergelijkbaar met ‘Rieten huisjes en huizen’, een schilderij waarvan wordt aangenomen dat het kort na aankomst in Auvers is gemaakt.

In 1933 is het schilderij door C. Frank Stoop nagelaten aan de Tate Collection in Londen, hoewel het momenteel in bruikleen is aan The National Gallery. Het is geschilderd in dezelfde maand dat Van Gogh stierf.

Farms near Auvers – Vincent van Gogh, friday or saturday, July 25 or 26, 1890

Boomwortels – Vincent van Gogh, juli 1890

Racines d’arbres

Zondag 27 juli 1890
Te zien in: Van Gogh Museum, Amsterdam
Geschilderd tijdens Van Gogh’s verblijf in Auvers-sur-Oise, Rue Daubigny
Locatie: ter hoogte van manoir de Colombières
Afmetingen: 50 x 100 cm
JH 2113 | F 816

Boomwortels – Vincent van Gogh, juli 1890

Van Gogh maakte Boomwortels op zondag 27 juli 1890, enkele uren voordat hij een zelfmoordpoging deed. Het werk, dat onvoltooid is, toont een helling met boomstammen en -wortels. Het gaat om hakhoutbomen boven op een mergelafgraving, zoals die rond Auvers-sur-Oise te vinden waren.

Ansichtkaart Rue Daubigny, Auvers-sur-Oise waarin het schilderij Boomwortelsvan Van Gogh te zien is, 1900-1910

De plek wordt inmiddels getipt als mondiaal cultureel erfgoed. Maar betrokkenen discussiëren vooral van wie de grond precies is, en wie eigenaar is van de bomen. De wortels staan achter een grijs schot, tot frustratie van inwoners en toeristen.

Tree roots – Vincent van Gogh, Sunday, July 27, 1890

Overlijden van Vincent van Gogh in de L’Echo Pontoisien, 7augustus 1890