Watersnood en dijkdoorbraken in Nederland door de eeuwen heen
Watersnood en dijkdoorbraken in Nederland door de eeuwen heen
Een watersnood kan verschillende oorzaken hebben, waaronder overmatige regenval, het falen van waterkeringen zoals dijken en dammen, stormvloeden, smeltende sneeuw, of andere factoren die leiden tot een plotselinge en ongecontroleerde stijging van het waterpeil.
Zie hieronder de ellende die watersnood en dijkdoorbraken ons de afgelopen eeuwen hebben gebracht.
Lees hier → meer over het klimaat op deze website.
800 tot 1500: Watersnood en dijkdoorbraken in Nederland door de eeuwen heen
838: 26 december – Stormvloed Noordwest-Nederland
Tijdens de Stormvloed van 838 loopt een groot deel van Noordwest-Nederland onder water. Een groot aantal plaatsen verdwijnt in de golven.
1014: 28 september – Watersnood van 1014
De Watersnood van 1014 resulteerde in wat zeer waarschijnlijk de eerste doorbraak van de vrijwel gesloten kustlijn van de Lage Landen is geweest. De kroniek van de abdij van Quedlinburg maakt melding van duizenden doden.
1134: 4 oktober – Stormvloed van 1134
De Stormvloed van 1134 treft Zuidwest-Nederland en de Belgische kust. Het Zwin ontstaat en de duinen bij Monster en Naaldwijk worden weggeslagen.
1163: 21 december – Sint-Thomasvloed
De Sint-Thomasvloed zet grote delen van Holland onder water.
1164: 16/17 februari – Sint-Julianavloed
De Sint-Julianavloed treft vooral Friesland en Groningen en eist duizenden slachtoffers. Het eiland Marken ontstaat en het dorpje Wyberga verdwijnt van de kaart.
1170: 1 november – Eerste Allerheiligenvloed
Tijdens de Eerste Allerheiligenvloed breekt de zee door de duinenrij tussen Texel en Huisduinen. Het Marsdiep ontstaat.
1196: december – Sint-Nicolaasvloed
Grote delen van Noord-Nederland en het Zuiderzeegebied overstroomd. Het Almere of Zuiderzee komt onder invloed te staan van getijstroom.
1219: 16 januari – Eerste Sint Marcellusvloed
Tijdens de Eerste Sint Marcellusvloed worden grote delen van Noord-Nederland en het Zuiderzeegebied overstroomd. Er verdrinken ca. 36.000 mensen.
1287: 14 december – Sint-Luciavloed
Mogelijk 50.000 à 80.000 doden in het Waddengebied. West-Friesland en Friesland worden van elkaar gescheiden en zo ontstaat de Zuiderzee. ‘God doe sende ene vloet also groot, daer vele volx in bleef doot.’
1334: 23 november – Sint-Clemensvloed
Tijdens de Sint-Clemensvloed stroomt Walcheren onder water. Het eiland Wulpen kreeg bij deze stormvloed de eerste klap. Bronnen maken melding van duizenden slachtoffers.
Zie hier de Top 25 meest gebruikte spreekwoorden in Nederland.
1362: 16 januari – Tweede Sint Marcellusvloed
Ook wel Eerste Grote Mandrenke. Langs de gehele kust braken dijken door en grote delen van Nederland liepen onder water. Het precieze aantal slachtoffers is onduidelijk. Schattingen lopen uiteen van 25.000 tot 40.000.
1374: 9 oktober – Stormvloed van 1374
De Stormvloed van 1374 was een stormvloed die vooral Walcheren, Borssele, Voorne, Westvoorne en Goeree trof. Verder richt de stormvloed ook schade aan in de Zwijndrechtse Waard, de Riederwaard, en de Groote of Hollandsche Waard.
1404: 19 november – Eerste Sint Elisabethsvloed
Door de Eerste Sint Elisabethsvloed gaan de Zeeuws-Vlaamse dorpen Hughevliet, Oud-IJzendijke en Oostmanskapelle verloren.
1421: 19 november – Tweede Sint-Elisabethsvloed
De Tweede Sint-Elisabethsvloed zorgt vermoedelijk voor zo’n 2.000 doden door dijkdoorbraken in Zeeland en Holland.
Sint-Elisabethsvloed (1421)
1424: 19 november – Derde Sint-Elisabethsvloed
De Derde Sint-Elisabethsvloed had vooral effect op de wilskracht van veel mensen. Door deze vloed werden namelijk veel herstelwerkzaamheden van de vorige vloed ongedaan gemaakt.
1468: 21 oktober – Ursulavloed
De Ursulavloed veroorzaakt een grote hoeveelheid schade, vooral rond Rotterdam. De Walburgiskerk te Zutphen stort in.
1477: 27 september – Eerste Cosmas- en Damianusvloed
Het dorp Arnemuiden wordt verwoest door de Eerste Cosmas- en Damianusvloed. Geheel Walcheren loopt onder water.
1500 tot 1900: Watersnood en dijkdoorbraken in Nederland door de eeuwen heen
1509: 26 september – Tweede Cosmas- en Damianusvloed
Het stadje Veere wordt zwaar getroffen door de Tweede Cosmas- en Damianusvloed. Oud-Stavenisse verdwijnt in de golven. Pas in 1599 wordt dit gebied opnieuw ingepolderd. Het land tussen het IJ en de Oude Rijn overstroomde. Het Spieringmeer en het Haarlemmermeer groeien aaneen tot de Grote Haarlemmermeer.
1514: 30 september – De Sint-Jeronimusvloed
De Sint-Jeronimusvloed veroorzaakt dijkdoorbraken bij Giessen, Giessendam, Spaarndam, Diemen en Hoorn.
1523: 5 januari – Dijkdoorbraak bij Schalkwijk
Nabij Schalkwijk ontstaat een dijkdoorbraak in de Lekdijk. Grote delen van Utrecht komen onder water te staan. Er verdrinken 7 personen.
1530: 5 november – Sint-Felixvloed
Sint-Felixvloed is in het stroomgebied van de Westerschelde. Deze Quade Saterdach is wellicht de ernstigste overstroming uit de Nederlandse geschiedenis.
Schattingen lopen op tot 100.000 doden. Daar waar nu het Verdronken land van Zuid-Beveland is, verdwijnen 18 dorpen in de golven. In de stad Reimerswaal verdrinken 404 parochies.
1532: 2 november – Allerheiligenvloed van 1532
De Allerheiligenvloed van 1532 verwoest alle herstelwerken van de Sint-Felixvloed. De schade is bijna nog erger. Reimerswaal wordt definitief opgegeven. Ook Sint-Philipsland wordt geheel verwoest.
1552: 13 januari – Eiland van Bath loopt onder
Het eiland van Bath verdwijnt in de golven tijdens de Sint-Pontiaansvloed. Pas in 1773 wordt het opnieuw ingepolderd en komt het aan Zuid-Beveland vast te zitten.
1570: 1 november – Allerheiligenvloed van 1570
De vloed teistert Zeeland en het noorden van Nederland. Alleen al in Friesland verdrinken 3.273 mensen. Het totaal aantal doden bedraagt volgens een nauwkeurige schatting circa 10.000.
Allerheiligenvloed (1570)
1573: 21 augustus – Dijkdoorbraak Friesland en Kampereiland
Zware storm. Dijken breken door in Friesland en op het Kampereiland. Vier oorlogsschepen op de Zuiderzee vergaan, met verlies van circa 300 levens.
1610: 23 januari – Noordwesterstorm delen van Holland en Friesland
Na een dagenlange noordwesterstorm ontstaan grootschalige overstromingen in delen van Holland en Friesland.
1633: 1 november – Dijkdoorbraken in Zeeland
Zware storm zorgt voor dijkdoorbraken in Zeeland. 360 mensen verdrinken.
1643: 15 januari – Overstroming van de Maas.
Het dorp Obbicht werd na een dijkdoorbraak geheel weggespoeld, waarbij mogelijk meer dan 500 doden vielen.
1651: 5 maart – Dijkdoorbraak bij Amsterdam
Tijdens een stormnacht breken aan de oostkant van de stad braken de Sint Antoniesdijk, Zeeburgerdijk en Diemerzeedijk. Hierdoor overstroomde de Watergraafsmeer-polder en kwam een groot deel van Amsterdam onder water te staan. Vijf doden.
1675: 5 november – Dijkdoorbraak bij Schardam
Er volgt een grote watersnood, waarbij veel mensen en dieren verdrinken, West-Friesland staat tot Enkhuizen toe onder water. Pas in 1676 kan het gat in de Zuiderzeedijk worden gedicht.
1682: 26 januari – Stormvloed van 1682
Door de Stormvloed van 1682 overstromen in Zeeland en Zuid-Holland in totaal 161 polders. Op Goeree-Overflakkee verdrinken 22 personen, vooral in Ooltgensplaat. Te Dordrecht stort een molen met vluchtelingen in, waarbij tien mensen om het leven komen. In het stadje Veere verdrinken 30 mensen.
1686: 13 november – Sint-Maartensvloed
De Sint-Maartensvloed in de provincie Groningen zorgt voor 1.558 doden. Alle dijken langs de Eems en de Dollard worden weggeslagen en geheel Noord-Groningen overstroomt. Alleen al in Uithuizermeeden komen 313 mensen om het leven.
Sint-Maartensvloed bij Groningen (1686)
Zie hier de grootste natuurramp sinds 1900 is de overstroming in China (top 10).
1703: 8 december – Grote Storm van 1703
De Grote Storm van 1703leidt niet alleen tot enorme schade, maar ook tot tal van dijkdoorbraken. Het zuiden van Friesland komt blank te staan. Ook de Nederlandse vloot krijgt het zwaar te verduren. De Engelse schrijver Daniel Defoe spreekt over de ergste storm die de wereld ooit zag.
1717: 25 december – Kerstvloed in de provincie Groningen
Met 2.276 doden. Dorpen die direct achter de zeedijk liggen worden bijna volledig weggevaagd. In Uithuizermeeden vielen 208 doden, Leens 182, Pieterburen 172 en Kloosterburen 178.
1740: 23 december/24 december – Watersnood in het rivierengebied
De Lekdijk tussen Ameide en Lexmond breekt door, waardoor de Vijfherenlanden onderlopen. Ook in de Betuwe, de Tielerwaard, de Alblasserwaard en het land van Heusden en Altena breken de dijken door en komt het land onder water te staan. Ten minste 8 mensen verdrinken.
Kaart van Zuid-Holland waarop in verschillende kleuren de gebieden die getroffen zijn bij de overstromingen in begin 1726 en in december 1740 en januari 1741 zijn aangegeven.
1769: 29 december – Grote dijkdoorbraak bij Huissen
De gehele Betuwe en de Tieler en Culemborger waarden stromen vol. Het water stroomt bij Culemborg over de dijk in de Lek en bedreigt Zuid-Holland.
1775: 11 mei – Dijkdoorbraak bij Dussen
Vijf mensen verdrinken.
1776: 22 november – Golven van de Zuiderzee
De golven van de Zuiderzee verwoesten 11 woningen te Elburg, waarbij 7 mensen verdrinken.
1781: 28 januari – Dijkdoorbraak bij Wamel
Dijkdoorbraak bij Wamel na ijsgang. 13 mensen verdrinken.
1784: 19 maart – De Waal breekt door
De Waal breekt op twee plaatsen door de dijk bij Haalderen. Het dorp wordt bijna geheel verwoest. Circa 15 mensen verdrinken.
1799: 7 februari – Dijkdoorbaak bij Doornik
Dijkdoorbaak bij het dorpje Doornik tussen Bemmel en Lent (Watersnood van 1799). Daarbij gaan alle achttien huizen en de kerk verloren. 17 mensen verdrinken. Het dorpje wordt nooit meer opgebouwd.
1808: 15 januari – Stormvloed Nederland en Vlaanderen
Stormvloed veroorzaakt overstromingen in Nederland en Vlaanderen. De binnenstad van Vlissingen loopt onder water. 31 doden. Elders langs de Westerschelde verdrinken nog eens 21 personen.
Zie hier deTop 10 kostbaarste klimaatrampen 2022.
1809: 29 januari – Watersnood van 1809
Door het ontstaan van ijsdammen in de rivieren steeg het waterpeil snel, met dijkdoorbraken als gevolg. ca. 275 doden. 1.000 woningen worden verwoest.
Prent uit 1809, het instorten van huizen en het omkomen van mensen en dieren in Erichem.
1820: 23 januari – Watersnood van 1820
Grootschalige overstromingen in het rivierengebied na ijsgang. Drie doden in Wercheren, negen doden te Lent en één dode in de Alblasserwaard.
Watersnood van 1820
1825: 3 februari – Stormvloed van 1825 in Groningen, Friesland en Noordwest-Overijssel
379 doden waarvan 305 in Overijssel. Op Schokland verdrinken 13 personen.
1827: 17 maart – Doorbraak dijken in het rivierengebied
Door storm breken enkele dijken door in het rivierengebied. Te Vuren en Herwijnen worden in totaal ruim 110 woningen verwoest. 8 mensen komen in deze storm om het leven door het rivierwater.
1837: 24 februari – Dijkdoorbraak bij Dussen
Dijkdoorbraak bij Dussen veroorzaakt 12 doden. De polder Jannezand stroomt vol, waarbij vijf mensen verdrinken. Een huis langs de buitendijk zakt in de rivier waarbij een weduwe met haar zes kinderen verdrinkt.
1855: 5 maart – Watersnood van 1855
Bij deze grote overstroming worden vooral de Gelderse Vallei en het Land van Maas en Waal getroffen. Er verdrinken 13 mensen.
Overstroming van 1855 in Gelderland
1861: 6 januari – Watersnood van 1861
Bij Zuilichem in de Bommelerwaard breekt de Waaldijk door na ijsgang. Het gebied wordt hard getroffen door deze overstroming. 37 mensen verdrinken.
1874: 22 maart – Zware storm in Groningse Westpolder
Een zware storm overstroomt de nog in aanleg zijnde Groningse Westpolder, waarbij 13 mensen verdrinken. De loodskotter Eems no. 1 vergaat tijdens deze storm ten noorden van Schiermonnikoog. Vijf doden.
1900 tot heden: Watersnood en dijkdoorbraken in Nederland door de eeuwen heen
Zie hier de Top 10 Grootste scheepsrampen aller tijden.
1906: 12 maart – Stormvloed van 1906
De Stormvloed van 1906 ontstaat na extreem hoog water op de Westerschelde. Diverse zeedijken breken door, met grote schade tot gevolg. Doordat de stormvloed overdag plaatsvindt, vallen er geen doden. Net over de grens in het Waasland verdrinken in totaal 8 mensen.
1916: 13 en 14 januari – Stormvloed van 1916
Met onder meer Watersnood op Marken, 16 doden, en doorbraak van de Amsteldijk bij Anna Paulownapolder, 2 doden. Bij scheepsrampen op de Noordzee komen nog eens 32 mensen om.
1953:1 februari – Watersnood in Zeeland, delen van Zuid-Holland en Noord-Brabant
1.836 doden, waarvan 865 in Zeeland, 677 in Zuid-Holland, 247 in Noord-Brabant en zes in Noord-Holland (Texel). Ongeveer 100.000 mensen verliezen hun huis en bezittingen.
Website: www.watersnoodmuseum.nl
Watersnoodramp in 1953
2021: juli – Watersnoodramp in Limburg, Duitsland, en België
De Nederlandse regering heeft de watersnoodramp officieel tot een ramp verklaard in juli. In Duitsland en België samen vallen meer dan 200 doden, in Nederland geen.
Ravage in Pepinster na de overstroming van de Vesder en de Hoëgne