Alle kabinetten in Nederland sinds 1945
Alle kabinetten in Nederland sinds 1945
Sinds 1945 zijn er 30 kabinetten aangetreden onder voorzitterschap van 15 ministers-presidenten. Drees, Balkenende en Rutte hebben de meeste kabinetten achter hun naam staan. Lubbers is met 12 jaar de langstzittende minister-president.
Let op: de teksten worden continu verbeterd en aangevuld! Lees meer…
Lees hier ->>> meer over politiek op deze website…
Kabinet-Schermerhorn-Drees – 1945-1946
Partijen: RKSP, SDAP, VDB
Bijzonderheden:
- Het betreft een ‘koninklijk’ kabinet en wordt ook wel een noodkabinet genoemd.
- Het kabinet moet orde op zaken moest stellen na de Duitse bezetting.
- Ze gaan aan de slag met het economisch herstel.
- Voorbereiding verkiezingen van 1946.
- Het noodparlement zou pas vanaf november 1945 functioneren.
Ook de voedselvoorziening moest weer op gang worden gebracht. Vanwege de aanwezigheid van veel zwart geld vond in juli 1945 een geldzuivering plaats via het zogenaamde ’tientje van Lieftinck’. Ook het culturele leven (pers, omroep) werd weer genormaliseerd.
Kabinet-Beel I – 1946-1948
Partijen: KVP, PvdA
Bijzonderheden:
- Tekenen van de Overeenkomst van Linggadjati met Republiek Indonesië in november 1946
- De eerste politionele actie in Indonesië: “Operatie Product”.
- Totstandkoming Noodwet Ouderdomsvoorziening, de voorloper van de Algemene Ouderdomswet en ook wel de noodwet-Drees genoemd.
Kabinet-Drees-Van Schaik – 1948-1951
Partijen: KVP, PvdA, CHU, VVD
Het kabinet regeert met een ruim een tweederdemeerderheid (76 van de 100 zetels). Deze is ook noodzakelijk zodat de grondwetswijziging die nodig is voor de onafhankelijkheid van Nederlands-Indië ook in tweede aanleg door het parlement gevoerd kon worden.
Bijzonderheden:
- In 1948 voert Nederland voor de tweede maal een politionele actie uit in Indonesië, wat tot internationale afkeuring leidt.
- In 1949 wordt Nederland lid van de NAVO en lijft enkele kleinere gebieden van Duitsland in zoals de gemeente Selfkant.
- Eind 1949 wordt de onafhankelijkheid van Indonesië door Nederland erkend.
- In 1951 leidt uiteindelijk een motie over Nieuw-Guinea tot de val van het kabinet. Er worden geen nieuwe verkiezingen gehouden, maar met dezelfde partijen wordt een nieuwe regering gevormd.
- Op 4 september 1948 doet koningin Wilhelmina afstand van de troon ten gunste van prinses Juliana, die overigens al enige tijd als regentes optreedt.
Kabinet Drees I – 1951-1952
Partijen: KVP, PvdA, CHU, VVD
Bijzonderheden:
- Als eerste stap naar een mogelijke Europese eenwording wordt Nederland in 1951 lid van de Europese Gemeenschap voor Kolen en Staal (EGKS). Naast Nederland treden ook België, Luxemburg, Frankrijk, Italië en West-Duitsland toe.
- Het geschilpunt dat leidt tot de val van het vorige kabinet Drees-Van Schaik, de positie van Nieuw-Guinea in de Nederlands-Indonesische Unie, gaat de ‘ijskast’ in.
- Het kabinet richt zich met name op het te voeren financieel-economische beleid.
- Nederlandse militairen nemen in VN-verband deel aan de strijd tussen Noord- en Zuid-Korea.
- De Korea-crisis leidt tot een lichte economische recessie.
- Het kabinet brengt onder meer een nieuwe Winkelsluitingswet en een Kinderbijslagwet voor zelfstandigen tot stand.
- Verder komen er wetten over de bescherming van de burgerbevolking en om de regering bijzondere bevoegdheden te geven in geval van oorlogsdreiging of binnenlandse onrust.
- Op 2 oktober 1951 vindt in Nederland de eerste officiële tv-uitzending plaats.
Kabinet-Drees II – 1952-1956
Partijen: PvdA, KVP, ARP, CHU
Bijzonderheden:
- Het economische herstel zet geleidelijk door, waardoor de inkomens verder stijgen.
- Het kabinet zet verder in met het voortgegaan met de opbouw van de sociale zekerheid. Op 31 mei 1956 wordt door minister van Sociale Zaken en Volksgezondheid Ko Suurhoff de Algemene Ouderdomswet (AOW) ingevoerd die de werking van het collectieve ouderdomspensioen in Nederland gaat regelen.
- In februari 1953 wordt Nederland opgeschrikt door de Watersnood in Zuid-West Nederland. De ramp is veroorzaakt door een zware stormvloed in combinatie met springtij. De ramp was aanleiding voor de ontwikkeling van sterk verbeterde kustverdediging met de bouw van uitgebreide stormvloedkeringen.
- Gedurende deze jaren ontstaan verder spanningen in het huwelijk van Koningin Juliana en prins Bernhard. De Commissie-Beel gaat aan de slag om de Greet Hofmans-affaire verder te onderzoeken en om een echtscheiding en constitutionele crisis proberen te voorkomen.
Kabinet-Drees III – 1956-1958
Partijen: PvdA, KVP, ARP, CHU
Bijzonderheden:
- De crisis rond het Suezkanaal en een opstand tegen het Stalinistische bewind in Hongarije leidt tot internationale monetaire en economische problemen.
- Door loonstijgingen en belastingverlagingen is er een overbesteding en dreigt de export in gevaar te komen. Minister van Financiën Henk Hofstra komt daarom met een bestedingsbeperking waarmee vanaf 1957 de ’tering naar de nering’ moet worden gezet. Oplossing de staat bezuinigt 200 miljoen gulden en er komt loonmatiging.
- 25 maart 1957 ondertekent de regering de Verdragen van Rome waarmee onder meer de Europese Economische Gemeenschap wordt opgericht en de Europese Gemeenschap voor Atoomenergie.
- In 1958 wordt in Den Haag een verdrag ondertekend over instelling van de Benelux economische unie, waardoor de grenzen tussen Nederland, België en Luxemburg geleidelijk zullen verdwijnen.
Het einde van het kabinet komt in 1958, als een KVP-Kamerlid een voorstel indient dat een door PvdA-minister Henk Hofstra (Financiën) voorgestelde belastingverhoging beperkt. Hofstra heeft over het KVP-amendement zijn onaanvaardbaar uitgesproken.
Kabinet-Beel II – 1958-1959
Partijen:
Bijzonderheden:
Alle kabinetten in Nederland sinds 1945
Kabinet-De Quay – 1959-1963
Partijen:
Bijzonderheden:
Kabinet-Marijnen – 1963-1965
Partijen: KVP, VVD, ARP, CHU
Bijzonderheden:
- Het kabinet regeert tijdens een periode van hoogconjunctuur door onder meer aardgasvondsten begunstigen het financieel-economische beleid.
- Er is krapte op de arbeidsmarkt, waardoor de lonen gaan stijgen. Vanwege een te kort op de arbeidsmarkt worden buitenlandse werknemers geworven.
- Er wordt voortgegaan met de opbouw van de sociale verzorgingsstaat, er komt een Ziekenfondswet en in 1964 wordt er door minister van Sociale Zaken en Volksgezondheid Gerard Veldkamp het sociaal minimum ingevoerd.
- Om de stijgende overheids- en sociale zekerheidsuitgaven te financieren overschrijden de collectieve lasten de grens van 30%.
- De kwestie-Irene. De tweede dochter van koningin Juliana wil trouwen met de Spaanse prins Carlos Hugo de Bourbon Parma. Omdat deze aanspraak maakt op de troon in zijn land, weigert het kabinet toestemming voor het huwelijk. Irene verliest daardoor haar recht op troonopvolging. Dat de prinses voor haar toekomstige echtgenoot overging tot het katholieke geloof, zorgt in protestants Nederland voor veel reuring.
- In 1964 neemt de regering maatregelen tegen commerciële televisie-uitzendingen vanaf de Noordzee. Mariniers worden ingezet om de zendapparatuur op het ‘REM-eiland’ te verzegelen.
- Er ontstaat op 27 februari 1965 verschil van mening in de ministerraad over het omroepbeleid over de toelating van nieuwe zendgemachtigden. Het kabinet biedt op 28 februari 1965 zijn ontslag aan.
Kabinet-Cals – 1965-1966
Partijen: KVP, PvdA, ARP
Bijzonderheden:
- Het kabinet-Cals is het laatste naoorlogse meerderheidskabinet dat werd gevormd na de val van een kabinet zonder een tussentijdse verkiezing.
- Het kabinet krijgt te maken met een lagere economische groei en met hogere inflatie.
- Minister van Sociale Zaken en Volksgezondheid Gerard Veldkamp houdt zich vervolgens bezig met het voorbereiden van de Wet op de arbeidsongeschiktheidsverzekering (WAO) en start met de voorbereidingen voor invoering van de Algemene Wet Bijzondere Ziektekosten (AWBZ).
- Op 17 december 1965 kondigt minister van Economische Zaken Joop den Uyl de geleidelijke sluiting aan van de steenkolenmijnen in Zuid-Limburg. Het voorstel bevat naast het mijnsluitingsprogramma een pakket van steunmaatregelen voor mijnondernemingen die met het oog op de werkgelegenheid de productie zullen voortzetten en maatregelen om industrievestiging in het herstructureringsgebied te stimuleren.
- De huwelijksdag van kroonprinses Beatrix en jonkheer Claus van Amsberg op 10 maart 1966 in Amsterdam leidt tot rellen.
- Ook het kabinet-Cals viel echter voortijdig, na de Nacht van Schmelzer, een geruchtmakende botsing tussen bewindslieden en parlementariërs van dezelfde partij, de KVP.
- De begroting voor 1967 heeft een tekort van twee miljard gulden. Het kabinet besluit als dekking enkele belastingen tijdelijk te verhogen, maar een groot deel van de KVP-fractie eist dat de koers drastisch zou worden bijgesteld.
- In de nacht van 13 op 14 oktober 1966 valt het rooms-rode kabinet-Cals. Dit gebeurt na een verkapte motie van wantrouwen van Norbert Schmelzer, fractievoorzitter van de KVP, de partij van premier Cals. Daarin wordt het kabinet verzocht de uitgaven voor het jaar erop beter te dekken.
- Op dezelfde dag waarop het kabinet-Cals ten val komt, 14 oktober 1966, is in Amsterdam D66 (toen nog gespeld als D’66) officieel opgericht.
Kabinet-Zijlstra – 1966-1967
Partijen:
Bijzonderheden:
- Het betreft een rompkabinet en regeert van 22 november 1966 tot 5 april 1967, de kortste periode waarin een kabinet in Nederland heeft geregeerd.
Alle kabinetten in Nederland sinds 1945
Verkiezingen 15 februari 1967
Tijdens de verkiezingen van 1967 raken de confessionele drie partijen KVP, CHU en ARP voor het eerst hun meerderheid kwijt, onder andere door de opkomst van Boerenpartij en nieuwkomer D’66. Ook de PvdA leed een gevoelig verlies.
De grote winnaar van de verkiezingen is D’66. mr. H.A.F.M.O Van Mierlo en de zijnen halen 7 zetels.
Het zijn de eerste verkiezingen voor de Tweede Kamer waarbij de verlaging van de leeftijdsgrens voor actief en passief kiesrecht tot 21 jaar effectief is.
Kabinet-De Jong – 1967-1971
Partijen:
Bijzonderheden:
- Piet de Jong is anno 2022 de laatste minister-president die nooit politiek leider van zijn partij is geweest.
Kabinet-Biesheuvel – 1971-1973
Partijen:
Bijzonderheden:
Kabinet-Den Uyl – 1973-1977
Partijen: PvdA, KVP, ARP, PPR, D’66
Bijzonderheden:
Alle kabinetten in Nederland sinds 1945
Kabinet-Van Agt I – 1977-1981
Partijen:
Bijzonderheden:
Kabinet-Van Agt II – 1981-1982
Partijen: CDA, PvdA, D’66
Bijzonderheden:
- Het kabinet kreeg te maken met grote financieel-economische problemen.
- Nog voor de regeringsverklaring kwam het kabinet al bijna ten val. Het gaat over de financiering van het door de PvdA gewilde werkgelegenheidsplan. De breuk kan door de PvdA-informateurs De Galan en Halberstadt in 19 dagen ‘gelijmd’ worden.
- Na acht maanden, op 12 mei 1982, nadat de PvdA een grote nederlaag bij de Statenverkiezingen heeft geleden, valt het kabinet vanwege een conflict over bezuinigingen. De PvdA-bewindslieden kunnen zich niet vinden in het financieel-economisch beleid, meer in het bijzonder in de financiering van het werkgelegenheidsbeleid.
Kabinet-Van Agt III – 1982
Partijen: CDA, D’66
Bijzonderheden:
- Het kabinet-Van Agt III is een rompkabinet dat als belangrijkste taak heeft om de voorbereidingen van de vervroegde verkiezingen te organiseren.
Kabinet-Lubbers I – 1982-1986
Partijen:
Bijzonderheden:
Kabinet-Lubbers II – 1986-1989
Partijen:
Bijzonderheden:
Alle kabinetten in Nederland sinds 1945
Kabinet-Lubbers III – 1989-1994
Partijen: CDA, PvdA
Bijzonderheden:
- Het kabinet start met de intentie meer geld uit te trekken voor investeringen in milieu, gezondheidszorg, kinderopvang en voor verhoging van uitkeringen en ambtenarensalarissen.
- Speerpunt is de zogenaamde sociale vernieuwing, waartoe rijk en gemeenten projecten zullen opzetten.
- Het kabinet moet ook verder bezuinigen, onder meer op de sociale zekerheid. Dit leidt tot grote strubbelingen binnen de PvdA
De val van de Berlijnse Muur markeert een keerpunt in de geschiedenis. - Op 19 juli 1990 tekent Nederland met België, Luxemburg, Frankrijk en West-Duitsland de Verdragen van Schengen over afschaffing van de grenscontroles aan de binnengrenzen.
- Bij de Tussenbalans van 1991 wordt er om de tekorten van de rijksbegroting terug te dringen het kwartje van Kok ingevoerd.
- Op 7 februari 1992 wordt het Verdrag van Maastricht getekend dat bestaande EG-verdragen uitgebreid met bepalingen over samenwerking op economisch en monetair beleid, buitenlands en veiligheidsbeleid, sociaal beleid en op het gebied van justitie. De Economische en Monetaire Unie (EMU) komt tot stand, waardoor invoering van een gezamenlijke munt dichterbij komt.
- In 1992 komt het Structuurschema Groene Ruimte uit. Hierin wordt een plan voor het tot stand brengen van de Ecologische Hoofdstructuur (EHS) geschetst. De EHS moet via ecologische verbindingszones waardevolle natuurgebieden met elkaar verbinden. De nadere uitwerking hiervan wordt in handen gelegd van provincies en gemeenten.
- Ook wordt besloten dat Aruba uiterlijk tien jaar na het verkrijgen van de status aparte onafhankelijk moet worden, wordt teruggedraaid. Het eiland mag in het Koninkrijk blijven.
Diverse:
Op 4 oktober 1992 verongelukt een Boeing 747 van de Israëlische luchtvaartmaatschappij El Al vlucht 1862 boven de Amsterdamse wijk Bijlmermeer. Het vliegtuig stortte neer op de flats Groeneveen en Klein-Kruitberg waarna de gebouwen direct in brand vlogen en gedeeltelijk instortten.
De ramp kostte 43 mensen het leven, waaronder de driekoppige bemanning en de enige passagier van het vliegtuig.
Kabinet-Kok I – 1994-1998
Partijen:
Bijzonderheden:
Kabinet-Kok II – 1998-2002
Partijen:
Bijzonderheden:
Tweede Kamerverkiezingen 2002
Op 15 mei 2002 haalt de pas opgerichte Lijst Pim Fortuyn (LPF) 26 Kamerzetels bij de Tweede Kamerverkiezingen. Zonder Pim Fortuyn, want die is negen dagen eerder vermoord. Mat Herben, zijn trouwe woordvoerder, fungeert als lijsttrekker.
Het CDA heeft 14 zetels gewonnen onder leiding van zijn nieuwe lijstaanvoerder Jan Peter Balkenende. Met 43 zetels is het nu veruit de grootste partij in de Tweede Kamer.
De VVD heeft fors verloren: van 38 naar 24 zetels.
Kabinet Balkenende I – 2002-2003
Partijen: CDA, LPF, VVD
Bijzonderheden:
- Balkenende I was het kortst zittende kabinet van na de oorlog. Op 22 juli 2002 treed het aan. Nog geen drie maanden later moet het alweer zijn ontslag indienen.
Kabinet-Balkenende II – 2003-2006
Partijen:
Bijzonderheden:
Kabinet-Balkenende IV – 2007-2010
Partijen:
Bijzonderheden:
Kabinet-Balkenende III – 2006-2007
Partijen:
Bijzonderheden:
Kabinet-Rutte-Verhagen – 2010-2012
Partijen:
Bijzonderheden:
Kabinet-Rutte-Asscher – 2012-2017
Partijen:
Bijzonderheden:
Kabinet-Rutte III – 2017-2021
Partijen:
Bijzonderheden:
Kabinet-Rutte IV – sinds 2022
Partijen:
Bijzonderheden:
Afkortingen van de partijen:
ARP: Anti Revolutionaire Partij, ,
D’66: Democraten 1966
CHU: Christelijk-Historische Unie
KVP: Katholieke Volkspartij
PPR: Politieke Partij Radicalen
PvdA: Partij van de Arbeid
RKSP: Roomsch-Katholieke Staatspartij
SDAP: Sociaal-Democratische Arbeiderspartij
VDB: Vrijzinnig-Democratische Bond
VVD: Volkspartij voor Vrijheid en Democratie
Alle kabinetten in Nederland sinds 1945
Kabinet-Rutte IV (sinds 2022)
Kabinet-Rutte III (2017-2021)
Kabinet-Rutte-Asscher (2012-2017)
Kabinet-Rutte-Verhagen (2010-2012)
Kabinet-Balkenende IV (2007-2010)
Kabinet-Balkenende III (2006-2007)
Kabinet-Balkenende II (2003-2006)
Kabinet Balkenende I (2002-2003)
Kabinet-Kok II (1998-2002)
Kabinet-Kok I (1994-1998)
Kabinet-Lubbers III (1989-1994)
Kabinet-Lubbers II (1986-1989)
Kabinet-Lubbers I (1982-1986)
Kabinet-Van Agt III (1982)
Kabinet-Van Agt II (1981-1982)
Kabinet-Van Agt I (1977-1981)
Kabinet-Den Uyl (1973-1977)
Kabinet-Biesheuvel (1971-1973)
Kabinet-De Jong (1967-1971)
Kabinet-Zijlstra (1966-1967)
Kabinet-Cals (1965-1966)
Kabinet-Marijnen (1963-1965)
Kabinet-De Quay (1959-1963)
Kabinet-Beel II (1958-1959)
Kabinet-Drees III (1956-1958)
Kabinet-Drees II (1952-1956)
Kabinet Drees I (1951-1952)
Kabinet-Drees-Van Schaik (1948-1951)
Kabinet-Beel I (1946-1948)
Kabinet-Schermerhorn-Drees (1945-1946)
Plaats een Reactie
Meepraten?Draag gerust bij!