Oudste kerken van Nederland – De top 100
Oudste kerken van Nederland
Wat hebben wij Nederlanders in vroeger dagen toch enorm ons best gedaan om de heer te prijzen! Zie hier de 100 oudste kerken van Nederland.
Lees hier → meer over architectuur op deze website.
De top 100 – Oudste kerken van Nederland
100. Sint-Agathakerk in Oudega (Friesland) – 12e eeuw
Sint-Agathakerk in Oudega
99. Mariakerk in Boer (Friesland) – 12e eeuw
Mariakerk in Boer
98. Hervormde kerk van Aalsum in Aalsum (Friesland) – 12e eeuw
Hervormde kerk van Aalsum
Opmerking: Schip
Deze enkelvoudige romaanse kerk staat op een deels afgegraven terp in het dorp. De kerk is opgebouwd uit grote bakstenen en werd oorspronkelijk toegewijd aan Catharina van Alexandrië, in gebruik genomen rond het einde van de 12e eeuw.
Het schip van het gebouw dateert uit die tijd. Het koor werd halverwege de 13e eeuw toegevoegd, terwijl het schip rond 1500 nog eens werd verlengd in westelijke richting. Rond 1822 werd hoogstwaarschijnlijk de oude gewelf vervangen door een balklaag, en in 1829 werden ramen geplaatst.
De westgevel onderging een vernieuwing in 1843 na de afbraak van de toren. Als vervanging voor de oude toren werd een houten geveltoren opgericht.
97. Grote of Laurentiuskerk in Rijnsburg (Zuid-Holland) – 12e eeuw
Opmerking: Toren
Grote of Laurentiuskerk in Rijnsburg
De kerk is in gebruik genomen in 1578, nadat op 1 oktober 1577 de eerste eigen predikant van Rijnsburg was aangesteld. Hij is gebouwd achter een romaanse toren die overbleef van de kerk van de abdij van Rijnsburg, gesticht in 1133 door Petronilla van Saksen, douairière van Graaf Floris II van Holland.
Na 1578 onderging de Grote kerk vijf uitbreidingen, in 1633, 1660, 1903, 1910 en 1923. In de jaren 1980 werd de kerk een jaar gesloten voor renovatie, waarbij onder andere het dak werd vervangen. De kerk is in eigendom van de burgerlijke gemeente.
96. Gertrudiskerk in Achlum (Friesland) – 12e eeuw
Opmerking: Schip
95. H.H. Lambertus en Genovevakerk in Holset (Limburg) – 12e eeuw
Opmerking: Toren en schip
H.H. Lambertus en Genovevakerk in Holset (Limburg)
De H.H. Lambertus en Genovevakerk is een oude kerk op een heuvel in Holset in Limburg. Het is een parochiekerk gewijd aan de heiligen Lambertus van Maastricht en Genoveva van Parijs. Het gebouw is een rijksmonument en opgetrokken in Kalksteen van Vijlen.
94. Sint-Cunibertuskerk in Wahlwiller (Limburg) – 12e eeuw
Opmerking: Schip
93. Sint-Dionysiuskerk in Nijswiller (Limburg) – 12e eeuw
92. Sint-Pauluskerk in Aldtsjerk (Friesland) – 12e eeuw
91. Johanneskerk in Tzum (Friesland) – 12e eeuw
Opmerking: Schip
90. Sint-Johanneskerk in Nes (Friesland) – 12e eeuw
Opmerking: Oostgevel en toren
89. Kerk van Breede in Breede (Groningen) – 12e eeuw
Kerk van Breede in Breede
88. Sint-Laurentiuskerk in Baflo (Groningen) – 12e eeuw
87. Kerk van Zuidhorn in Zuidhoorn (Groningen) – 12e eeuw
86. Jacobikerk in Groningen (Groningen) – 12e eeuw
Opmerking: Toren12e eeuw, rest jonger
85. Petruskerk in Leens (Groningen) – 12e eeuw
Petruskerk in Leens
De Petruskerk is het grootste kerkgebouw van het dorp Leens en is gelegen op een van de wierden waarop het dorp is gebouwd. In de middeleeuwse kerk zijn romaanse, romanogotische en gotische elementen terug te vinden.
84. Andrieskerk in Amerongen (Utrecht) – 12e eeuw
83. Petruskerk in Spankeren (Gelderland) – 12e eeuw
Opmerking: toren
82. Torenkerk in Winsum (Groningen) – 12e eeuw
Opmerking: Delen zuidmuur 12e eeuws.
Torenkerk in Winsum
81. Kerk van Midwolde in Midwolde (Groningen) – 12e eeuw
Opmerking: 12e eeuw (schip en toren)
80. Kerk van Marum in Marum (Groningen) – 12e eeuw
79. Kerk van Doezum in Doezum (Groningen) – 12e eeuw
Kerk van Doezum
De kerk van Doezum is een oude tufstenen kerk gelegen in de provincie Groningen. Het gebouw stamt uit de twaalfde eeuw en was aanvankelijk gewijd aan Sint-Vitus.
De kerk bevindt zich prominent op het hoogste punt van het dorp Doezum. Omringd door het Kerkplein en de Eesterweg, die over De Eest naar ’t Dorp leidt, trekt het gebouw de aandacht door het gebruik van drie verschillende kleuren steen.
Van de oorspronkelijke romaanse kerk rest enkel nog de toren, met gedeeltelijk behouden gereduceerd westwerk. Dit deel van de kerk is opgetrokken uit tufsteen, aangevuld met enkele blokken zandsteen. Aan de zuidkant strekt het schip zich iets verder uit, waarbij de zadeldaktoren in het gebouw is opgenomen.
De zuidmuur en westermuur van de toren zijn versierd met boogfriezen. Opmerkelijk zijn de twee blinde bogen met spitsboog en rondboog in de noordmuur van de toren, evenals de drie dichtgemetselde ingangen in de zuidmuur van het schip annex toren.
78. Sint Maartenskapel in Nijmegen (Gelderland) – 12e eeuw
Opmerking: Barbarossa-ruïne
77. Sint Joriskerk in Bristwerd (Friesland) – 12e eeuw
76. Nicolaïkerk in Utrecht (Utrecht) – 12e eeuw
Opmerking: Alleen het tweetorenfront
75. Oude Sint-Willibrorduskerk in Waalre (Noord-Brabant) – 12e eeuw
Oude Sint-Willibrorduskerk in Waalre
De kerk bestaat uit het tufstenen schip in romaanse stijl uit de 12e eeuw. De latere uitbreiding en toren is uit de 15e eeuw, in gotische stijl. Het romaanse tufstenen schip is een der oudste van Noord-Brabant. De kerk is voorzien van een beiaard en een pijporgel.
74. Michaëlskerk in Oosterland (Noord-Holland) – 12e eeuw
73. Agneskerk in Goutum (Friesland) – 12e eeuw
Agneskerk in Goutum
Zie hier de Top 25 oudste kerken van België.
72. Dorpskerk Rheden in Rheden (Gelderland) – 12e eeuw
Opmerking: Toren
71. Sint-Radboudkerk in Jorwerd (Friesland) – 12e eeuw
70. Kerktoren Ewijk in Ewijk (Gelderland) – 12e eeuw
Opmerking: Alleen kerktoren resteert.
69. Mauritiuskerk in Marsum (Groningen) – 12e eeuw
Mauritiuskerk in Marsum
De Mauritiuskerk in Marsum, gelegen in de gemeente Eemsdelta, en in eigendom van de Stichting Oude Groninger Kerken, behoort tot de meest prachtige middeleeuwse kerken in de Nederlandse provincie Groningen.
De vermoedelijke oorsprong van de Marsumer kerk gaat terug tot de 12e eeuw, waardoor het een van de oudste bakstenen kerken in de provincie zou zijn.
Echter, na dendrochronologisch onderzoek naar de dakconstructie, acht de Stichting Oude Groninger Kerken het waarschijnlijker dat de kerk aan het begin van de 14e eeuw werd gebouwd.
Hoewel het jaar 1306 werd gesuggereerd, bestaat ook de mogelijkheid dat dit het jaar was waarin het dak werd vernieuwd.
De kerk is gelegen op een afgegraven wierde en vormt grotendeels het enige restant van het kerkdorp Marsum, dat tijdens het Beleg van Delfzijl (1813-1814) vrijwel volledig verwoest werd tijdens de Franse bezetting.
Het betreft een kleine eenbeukige zaalkerk met een inspringend halfrond koor en een zadeldaktoren waarvan de verdieping naar het schip gericht is. Deze verdieping diende mogelijk ooit als kapel.
De noord- en zuidwanden zijn voorzien van smalle vensters (hagioscopen), terwijl op de apsis nog de originele monniken- en nonnenpannen liggen. Het balkenplafond en de preekstoel dateren niet uit de middeleeuwen, maar zijn afkomstig uit het einde van de 18e eeuw.
68. Grote of Nicolaaskerk in Muiden (Noord-Holland) – 12e eeuw
Opmerking: Alleen toren 12e eeuws
67. Willibrordkerk in Nederhorst-den-Berg (Noord-Holland) – 12e eeuw
Opmerking: Toren en het schip
66. Mariakerk in Ruinen (Drenthe) – 12e eeuw
Mariakerk in Ruinen
Website: www.pkn-ruinen.nl
65. Dorpskerk Eelde in Eelde (Drenthe) – 12e eeuw
Opmerking: Alleen fundamenten rest jonger
Website: www.dorpskerkeelde.nl
64. Sint-Pancratiuskerk in Diever (Drenthe) – 12e eeuw
Opmerking: Toren
63. Maartenskerk in Etten (Gelderland) – 12e eeuw
62. Sint-Joriskerk in Drempt (Gelderland) – 12e eeuw
Opmerking: Onderbouw toren
61. Dorpskerk: Nederlands Hervormde Kerk in Hellendoorn (Gelderland) – 12e eeuw
Opmerking: Schip
60. Basiliek van de H.H. Wiro, Plechelmus en Otgerus in Sint Odiliënberg (Limburg) – 12e eeuw
59. Hervormde kerk Ressen in Ressen (Gelderland) – 12e eeuw
Hervormde kerk Ressen in Ressen
58. Kerk van Eenrum in Eenrum (Groningen) – 12e eeuw
57. Kerk van Jelsum in Jelsum (Friesland) – 12e eeuw
56. Petruskerk in Usquert (Groningen) – 12e eeuw
55. Hervormde kerk Maarssen in Maarssen (Utrecht) – 12e eeuw
Opmerking: Toren
54. Mariakerk of Boterkerkje in Oirschot (Noord-Brabant) – 12e eeuw
Opmerking: Fundamenten 8e eeuws
53. Schildkerk in Rijssen voorheen Dionysiuskerk (Overijssel) – Eerste helft 12e eeuw
Schildkerk in Rijssen
52. St. Pancratiuskerk in Heerlen (Limburg) – Eerste helft 12e eeuw
Opmerking: Schip
51. Blasiuskerk in Delden (Overijssel) – 1118
Opmerking: Mogelijk ouder
Zie hier de Top 10 oudste kerken ter wereld.
De top 50 – Oudste kerken van Nederland
50. Sint Stevenskerk in Werkhoven (Utrecht) – Begin 12e eeuw
49. Abdij Rolduc vanaf 1104 in (Limburg) – Bouw vanaf 1104
Abdij Rolduc
Opmerking: crypte kerk in 1108 voltooid
De voormalige abdij Rolduc bevindt zich in het Kerkraadse stadsdeel Rolduckerveld, binnen het Nederlands-Limburgse bisdom Roermond, nabij de Duitse grens. Deze abdij speelde een cruciale rol in de ontginning van het gebied en bij de vroegste steenkoolwinning.
Oorspronkelijk stond de abdij bekend als de Abdij van Rode of Kloosterrade, afgeleid van het toponiem ‘-rode’, wat een ontgonnen plaats betekent. In de nabije omgeving ligt de plaats Herzogenrath, de hoofdplaats van het Land van ‘s-Hertogenrade, met de imposante Burcht van Rode.
Tijdens de Franse overheersing onderging de naam ‘s-Hertogenrade een verfransing tot Rode-le-Duc, wat al snel werd verbasterd tot Rolduc. De abdij bevindt zich op het Plateau van Kerkrade en biedt een prachtig uitzicht over het Wormdal.
48. Michaëlkerk in Anjum (Friesland) – 1100
47. Sint-Galluskerk in Angerlo (Gelderland) – 1100
Opmerking: Romaans turfstenen schip (ca. 1100)
46. Hervormde Kerk in Dodewaard (Gelderland) – 1100
Hervormde Kerk in Dodewaard
45. St.Stephanuskerk in Heel (Limburg) – 1100
Opmerking: Onderste deel toren
44. Oude Nederlands Hervormde Kerk in Velp (Gelderland) – 1100
43. Pancratiuskerk in Sassenheim (Zuid-Holland) – 1100
Opmerking: Deel schip
42 . Kerk van Zuidwolde in Zuidwolde (Groningen) – 1100
41. Sint-Galluskerk in Angerlo (Gelderland) – ca 1100
Opmerking: Romaans turfstenen schip
Sint-Galluskerk in Angerlo
40. Sint-Catharinakapel in Lemiers (Limburg) – 11e of 12e eeuw
39. Toren Dreumel in Dreumel (Gelderland) – 11e of 12e eeuw
Opmerking: Alleen toren resterend
38. kerk van Warffum in Warffum (Groningen) – 11e of 12e eeuw
37. Kerk van Hogebeintum in Hogebeintum (Friesland) – 11e of 12e eeuw
Kerk van Hogebeintum in Hogebeintum
36 . Mariakerk in Utrecht (Utrecht) – tweede helft 11e eeuw
Opmerking: Alleen zuilengalerij nog overeind
35 . Sint Dionysiuskerk in Andelst (Gelderland) – 11e eeuw
Opmerking: Alleen schip
34. Herv.Kerk. Dorpskerk in Wilp (Gelderland) – 11e eeuw
Opmerking: Schip
33. Hervormde Kerk in Echteld (Gelderland) – 11e eeuw
Opmerking: Deel schip
32. Hervormde Dorpskerk in Andelst (Gelderland) – 11e eeuw
Opmerking: Deel schip
31. Sint-Amelbergabasiliek in Susteren (Limburg) – 11e eeuw
Sint-Amelbergabasiliek in Susteren
30. Oude Kerk in Valburg (Gelderland) – 11e eeuw
Opmerking: Onderbouw toren
29. O.L. Vrouwekapel in Sint Odiliënberg (Limburg) – 11e eeuw
28. Sint-Mauritiuskerk in Schin op Geul (Limburg) – 11e eeuw
Opmerking: Delen muur mogelijk ouder
27. Sint-Dionysiuskerk in Schinnen (Limburg) – 11e eeuw
26 . Hervormde kerk in Oostereind (Noord-Holland) – 11e eeuw
Opmerking: Schip is 11e eeuws
De top 25 – Oudste kerken van Nederland
25. Sint-Michaelskerk in Dennenburg (Noord-Brabant) – 11e eeuw
24. Protestante kerk in Appeltern (Gelderland) – 11e eeuw
Opmerking: Toren
23. Walfriduskerk in Hellum (Groningen) – 11e eeuw
22. Sint-Martinuskerk in Warnsveld (Gelderland) – 11e eeuw
21. Magnuskerk in Anloo (Drenthe) – 11e eeuw
Zie hier de top 10 grootste tempels ter wereld.
20. Walfriduskerk in Bedum (Groningen) – 11e eeuw
19. Donatuskerk in Leermens (Groningen) – 11e eeuw (1050)
18. Sint-Remigiuskerk in Klimmen (Limburg) – 11e eeuw
Opmerking: Delen fundament 2/3e eeuws
17. Kerk van Holwierde in Holwierde (Groningen) – 11e eeuw
16. Hervormde kerk in Wadenoijen (Gelderland) – 11e eeuw eerste helft
Opmerking: Schip is vroegromaans
15. Sint-Lambertuskerk in Wilsum (Overijssel) – 1050
Opmerking: Toren en schip
14. Sint-Laurentiuskerk in Voerendaal (Limburg) – 1049
Opmerking: Toren
Sint-Laurentiuskerk in Voerendaal
13. Lebuineskerk in Deventer (Overijssel) – 1040
Opmerking: Alleen crypte resteert van Romaanse kerk
12 . Janskerk in Utrecht (Utrecht) – na 1040
11. Pieterskerk in Utrecht (Utrecht 1039
Opmerking: Gebouwd van 1040-1048
De top 10 – Oudste kerken van Nederland
10. Sint-Nicolaaskapel in Nijmegen (Gelderland) – 1030
Opmerking: Ook wel Valkhofkapel
9. Hervormde Kerk in Kerkwijk (Gelderland) – Eerste kwart 11e eeuw
8. Dorpskerk Castricum in Castricum (Noord-Holland) – begin 11e eeuw
7. Onze Lieve Vrouwebasiliek in Maastricht (Limburg) – 1000
6. Sint-Salviuskerk in Limbricht (Limburg) – 1000
De top 5 – Oudste kerken van Nederland
5. Engelmunduskerk in Velsen-Zuid (Noord-Holland) – 10e of 11e eeuw
Toren en schip van de Engelmunduskerk
Website: www.engelmunduskerkoudvelsen.nl
4. Grote Kerk in Elst (Gelderland) – 10e eeuw
Opmerking: Delen van de vloer zijn op een Romeinse tempel gebouwd
Grote Kerk in Elst
Website: www.pg-elst.nl
De top 3 – Oudste kerken van Nederland
3. Oude Kerk in Oosterbeek (Gelderland) – 9e tot 10e eeuw
Opmerking: Schip van tufsteen is gebouwd in de Karolingische periode
Oude Kerk omstreeks 1905
De Oude Kerk aan de Benedendorpseweg in Oosterbeek is sinds de Reformatie een protestantse kerk waar de Hervormde gemeente gebruik van maakte. Na de Tweede Wereldoorlog is het tevens een pelgrimsoord geworden voor veteranen, nabestaanden en andere belangstellenden aangaande de Slag om Arnhem.
Website: www.oudekerkoosterbeek.nl
2. Sint-Pancratiuskerk in Mesch (Limburg) – 9e eeuw
Opmerking: 9e eeuw (deel schip)
Sint-Pancratiuskerk in Mesch
De Sint-Pancratiuskerk is nog steeds als parochiekerk in gebruik. Het eenbeukige schip dateert deels uit de 9e eeuw en heeft een voor Nederland uniek visgraatmotief, een van oorsprong Romeins metselverband, in het onderste gedeelte van de noordelijke buitenmuur. Het koor werd rond 1400 vervangen door het huidige mergelstenen koor in gotische stijl. De oorspronkelijke toren is in 1875 ingestort.
Website: www.pancratius-mesch.nl
1. Sint-Servaasbasiliek in Maastricht (Limburg) – Ingewijd in 1039
Opmerking: Sint-Servaascrypte uit 560
Sint-Servaasbasiliek
De kerk is, denken we, gebouwd op het graf van Sint-Servaas en is de oudste nog bestaande kerk van Nederland. De grote, driebeukige kruisbasiliek is grotendeels in romaanse stijl gebouwd met gebruikmaking van kolenzandsteen en mergel. Het kerkgebouw fungeert als parochiekerk van de rooms-katholieke Sint-Servaasparochie en is tevens dekenaatskerk van Maastricht.
Website: www.sintservaas.nl
