Tien beroemdste werken van Claude Lorrain

Tien beroemdste werken van Claude Lorrain

Claude (le) Lorrain

Geboren als Claude Gellée
Chamagne, circa 1600 – Rome, 23 november 1682

Claude Lorrain

Claude Lorrain maakte schilderijen waarin zon, aarde en water lijken te resoneren met emotie. Zijn naam is onlosmakelijk verbonden met de 17e-eeuwse landschapschilderkunst, gekenmerkt door een barokke klassiekheid, vooral zichtbaar in zijn weergave van antieke architectuur en zijn nadruk op dramatische contrasten tussen licht en schaduw.

Lees hier → meer over kunst op deze website.

Hoewel zijn werken vaak een lofzang op de natuur waren in plaats van grote menselijke deugden af te beelden, zoals bij veel tijdgenoten, verbeelden ze meestal historische of mythische scènes. In een tijd waarin landschapschilderkunst nog geen prominente kunstvorm was, legde Claude de basis voor de traditie van het historische landschap, die minstens 150 jaar dominant zou zijn in de Franse en Engelse schilderkunst.

Lorrain, Claude Gellée, groeide op in armoede en vertrok op jonge leeftijd naar Rome. Daar begon hij zijn artistieke carrière en ontwikkelde hij zijn vaardigheden onder invloed van kunstenaars zoals Agostino Tassi. Hij reisde door Europa en bestudeerde diverse landschappen, wat zijn werk een unieke gevoeligheid voor de natuur gaf. Claude werd een van de meest gevraagde kunstenaars van zijn tijd en documenteerde zijn werk minutieus in de Liber Veritatis om vervalsing tegen te gaan.

Invloed en erfgoed

Claude’s schilderijen beïnvloedden niet alleen zijn tijdgenoten in Rome maar ook latere generaties in heel Europa. Zijn werk legde de basis voor de Franse en Engelse traditie van landschapschilderkunst en inspireerde romantische schilders zoals J.M.W. Turner en John Constable. Tijdens de 18e en 19e eeuw waren zogenaamde ‘Claude Glasses’ populair, kleine spiegels die landschappen transformeerden in de stijl van Claude’s schilderijen. Zijn combinatie van technische perfectie en emotionele diepgang blijft een maatstaf voor de Europese schilderkunst.

Opmerkelijk

• Claude Lorrain bracht ongekende empirische nauwkeurigheid in de traditie van geïdealiseerde landschappen. Hij combineerde klassiek idealisme met naturalistische details en werkte vaak buiten om de natuur nauwkeurig te observeren, wat leidde tot werken die soms mooier waren dan de natuur zelf.
• In zijn weergave van antieke ruïnes herinnerde hij ons zowel aan het verstrijken van de tijd als aan de duurzaamheid van bouwwerken, een echo van het middeleeuwse concept Memento Mori. Deze dubbelheid tussen het vergankelijke en het eeuwige is een krachtig thema in zijn werk.
• Claude begreep het historische belang van zijn oeuvre en documenteerde het nauwgezet in de Liber Veritatis (Boek van de Waarheid), waarmee hij zijn artistieke erfenis veiligstelde.
• Hij was een van de eerste kunstenaars die zich toelegde op het weergeven van natuurlijke lichtbronnen, zoals zonsopgangen en zonsondergangen, met iconische zeegezichten die later Engelse landschapsschilders zoals J.M.W. Turner inspireerden.

Tien beroemdste werken van Claude Lorrain

2. Port de mer au soleil couchant (1639) – Claude Lorrain

Haven bij zonsondergang

Port de mer au soleil couchant (1639) – Claude Lorrain

Locatie: Louvre, Parijs
Afmetingen: 103,5 cm x 137,5 cm

Dit schilderij combineert geïdealiseerde havenbeelden met een baanbrekende focus op zonlicht als enige lichtbron. De horizon ligt laag, waardoor het licht de gehele scène omhult en een harmonieuze balans tussen land, zee en lucht creëert. Grote schepen silhouetteren tegen de zonsondergang, terwijl mensen op de kade met dagelijkse activiteiten bezig zijn. Dit werk is een mijlpaal in Claude’s verkenning van licht, met blijvende invloed op kunstenaars zoals J.M.W. Turner.

2. Paysage avec Apollon gardant les troupeaux d’Admète et Mercure les volant (1645) – Claude Lorrain

Landschap met Apollo die de kudden van Admetus bewaakt en Mercurius die ze steelt

Paysage avec Apollon gardant les troupeaux d’Admète et Mercure les volant (1645) – Claude Lorrain

Locatie: Holkham Hall, Holkham, Engeland
Afmetingen: 74 × 98 cm

In dit mythologische schilderij vertelt Claude het verhaal van Apollo die, als straf van Zeus, de kudden van Admetus bewaakt, terwijl Mercury de kudden steelt. De serene en idyllische natuur contrasteert subtiel met de actie binnen de compositie. Rijk gedetailleerde vegetatie en het zacht glooiende landschap brengen een rustige sfeer, terwijl het verhaal de spanning toevoegt. Claude’s meesterlijke beheersing van licht en schaduw benadrukt de dramatiek van de scène.

3. Port de mer avec l’embarquement de la reine de Saba (1648) – Claude Lorrain

Haven met de inscheping van de koningin van Sheba

Port de mer avec l’embarquement de la reine de Saba (1648) – Claude Lorrain

Locatie: National Gallery, Londen
Afmetingen: 149 cm x 196 cm

In deze scène stapt de koningin van Sheba aan boord voor haar reis naar koning Salomo. Het schilderij toont een majestueuze haven met klassieke en barokke architectuur, overspoeld met warm zonlicht dat de verfijnde compositie benadrukt. Het harmonieuze gebruik van perspectief en licht maakt dit werk een iconisch voorbeeld van Claude’s havengezichten.

4. Paysage avec le Mariage d’Isaac et de Rebecca (1648) – Claude Lorrain

Landschap met het huwelijk van Isaac en Rebecca

Paysage avec le Mariage d’Isaac et de Rebecca (1648) – Claude Lorrain

Locatie: National Gallery, Londen
Afmetingen: 152 cm x 200 cm

Dit schilderij beeldt het Bijbelse verhaal van het huwelijk van Isaac en Rebecca uit, te midden van een pittoresk en vredig landschap. De rivier slingert door de scène, en menselijke figuren vieren in een feestelijke sfeer. De compositie straalt harmonie uit, terwijl Claude’s beheersing van licht en details de scène een tijdloze kwaliteit geeft.

5. Paysage pastoral (1648) – Claude Lorrain

Pastoraal landschap

Paysage pastoral (1648) – Claude Lorrain

Locatie: Yale University Art Gallery, New Haven
Afmetingen: 105 cm x 139 cm

Een idyllische weergave van het plattelandsleven waarin menselijke figuren en vee harmonieus worden geïntegreerd in een prachtig landschap. De scène nodigt uit tot contemplatie en ontsnapping aan het stadsleven. Claude’s intensieve plein-air observaties resulteren in nauwkeurige details van flora, fauna en licht, terwijl het schilderij een gevoel van sereniteit en rust uitstraalt.

6. Le Sermon sur la montagne (1656) – Claude Lorrain

De Bergrede

Claude Lorrain (1600 – 1682)
The Sermon on the Mount, c.1656
oil on canvas (lined)
67 1/2 in. x 102 1/4 in. (171.45 cm x 259.72 cm)
Purchased by The Frick Collection, 1960.
Accession number: 1960.1.162

Locatie: Frick Collection, New York
Afmetingen: 104 cm x 145 cm

In dit Bijbelse werk combineert Claude een religieus thema met een majestueus landschap. Christus staat centraal op de top van een berg, omringd door zijn discipelen en een kudde schapen, terwijl hij zijn boodschap verkondigt. Het gebruik van ultramarijnblauw, een van de kostbaarste pigmenten van die tijd, benadrukt de grandeur en het heilige karakter van de scène.

Het uitgestrekte landschap, met zijn gedetailleerde vergezichten en subtiele lichtspel, draagt bij aan de verhevenheid en spiritualiteit van de boodschap die het schilderij overbrengt.

7. Paysage avec Agar et l’Ange (1660) – Claude Lorrain

Landschap met Hagar en de engel

Paysage avec Agar et l’Ange (1660) – Claude Lorrain

Locatie: National Gallery, Londen
Afmetingen: 52,2 cm x 42,3 cm

Dit schilderij toont Hagar, verdreven door Abraham, die troost vindt bij een engel in de woestijn. Claude plaatst deze emotionele gebeurtenis in een uitgestrekt landschap, waar het subtiele licht en de rustgevende kleuren een gevoel van hoop en troost oproepen. Het werk weerspiegelt Claude’s vermogen om menselijke verhalen te verweven met natuurlijke schoonheid.

8. Le Château enchanté (1664) – Claude Lorrain

Het betoverde kasteel

Le Château enchanté (1664) – Claude Lorrain

Locatie: National Gallery, Londen
Afmetingen: 87,1 cm x 151,3 cm

Deze melancholieke voorstelling van Psyche, buiten het paleis van Cupid, combineert renaissance- en barokelementen. Het zachte, diffuse licht en het koele kleurenpalet creëren een introspectieve sfeer. De ruïnes in het schilderij symboliseren zowel verval als de eeuwigheid, een thema dat vaak terugkomt in Claude’s werk.

9. Vue de Carthage avec Didon et Énée (1675) – Claude Lorrain

Gezicht op Carthago met Dido en Aeneas

Vue de Carthage avec Didon et Énée (1675) – Claude Lorrain

Locatie: Kunsthalle Hamburg, Duitsland
Afmetingen: 155 cm x 220 cm

Dit werk toont de tragische scène waarin Dido, koningin van Carthago, in wanhoop naar de schepen van Aeneas kijkt terwijl hij vertrekt. De compositie combineert klassieke architectuur met menselijke emotie, waarbij ruïnes het contrast tussen vergankelijkheid en eeuwigheid benadrukken. Het spel van licht en architectuur maakt dit schilderij tot een meesterwerk van dramatische vertelkunst.

10. Paysage avec Ascagne tirant sur le cerf de Sylvia (1682) – Claude Lorrain

Landschap met Ascanius die het hert van Sylvia neerschiet

Paysage avec Ascagne tirant sur le cerf de Sylvia (1682) – Claude Lorrain

Locatie: Ashmolean Museum, Oxford
Afmetingen: 100 cm x 133 cm

Claude’s laatste schilderij toont de mythologische scène waarin Ascanius een heilig hert doodt, wat een conflict ontketent. De compositie benadrukt de dynamiek van het verhaal met verlengde figuren en een koel kleurenpalet. Dit werk straalt een mysterieuze en plechtige sfeer uit, passend bij Claude’s latere stijl en thematiek.