Beroemdste schilderijen van Gustave Courbet
Gustave Courbet (Ornans (Frankrijk), 10 juni 1819 – La Tour-de-Peilz (Zwitserland), 31 december 1877) was een Frans realistisch schilder en een voorloper van het impressionisme. Zijn invloed op de Franse schilderkunst van de negentiende eeuw was groot. Het vernieuwende aan zijn werk was het realisme. Hij schilderde taferelen uit het dagelijks leven werden hoofdonderwerp en op groot formaat afgebeeld zoals steenhouwers of een begrafenis.
Courbet was bevriend met anarchist Pierre-Joseph Proudhon die hij samen met zijn kinderen schilderde. Ook Courbet leunde aan bij het gedachtegoed van het anarchisme. Toen de communards in 1871 de Colonne Vendôme neerhaalden is hij veroordeeld als aanstoker er van. De kosten van de wederoprichting werden verhaald op Courbet, die elk jaar 10.000 francs zou moeten betalen, omgerekend zo’n 43.000 euro. Hij stierf echter in ballingschap vóór de eerste termijn kon worden betaald.
Beroemdste schilderijen van Gustave Courbet
Le Désespéré / De wanhopige (1843-1845) – Gustave Courbet
Dit is een zelfportret van Gustave Courbet, een olieverf op doek, gemaakt tijdens zijn verblijf in Parijs. Het bevindt zich nu in de privécollectie van de Conseil Investissement Art BNP Paribas.
In de jaren 1840 maakt Courbet zowel portretten van zijn vrienden en klanten als zelfportretten. Hij brengt tijd door in het Louvre en kopieert werken van José de Ribera, Zurbaran, Velasquez en Rembrandt. Dit beïnvloedt zijn werk.
Les Casseurs de pierres / De steenhouwers (1849) – Gustave Courbet
Het is schilderij in de stijl van het sociaal realisme. Het zij twee boeren, een jonge man en een oude man, die stenen hakken.
Het schilderij is voor het eerst tentoongesteld op de Parijse Salon van 1850. Het is vernietigd tijdens de Tweede Wereldoorlog, samen met 154 andere foto’s. Dit gebeurde bij het bombardement van Dresden, in februari 1945 door geallieerde troepen.
L’origine du monde / De oorsprong van de wereld (1866) – Gustave Courbet
Dit realistisch schilderij is zijn meest provocerende naaktschilderij. Het schilderij maakt deel uit van de vaste collectie van het Musée d’Orsay in Parijs.
Het doek is besteld door de Turkse diplomaat Khalil-Bey, die in Parijs woonde. Hij voegt dit werk toe aan zijn persoonlijke verzameling erotische schilderijen. Di met onder meer Het Turkse bad van Ingres en De slaap, een ander werk van Courbet.
De vrouw die model stond voor het werk, is mogelijk de danseres en courtisane Constance Quéniaux. Dit ontdekte Claude Schopp in 2018, bij het bestuderen van een brief van Alexandre Dumas (fils) aan George Sand. Quéniaux was een van de minnaressen van Khalil-Bey.
In 2013 raakte bekend dat een geschilderd gezicht was gevonden dat bij het lichaam zou kunnen passen. Courbetexpert Jean-Jacques Fernier meende dat het deel met het hoofd werd verwijderd van het schilderij om de (latere) goede naam van het model niet te schaden. Experts van het Musée d’Orsay, waar het origineel hangt, meenden dat dit een verzinsel is.
L’Atelier du peintre / Het atelier van de schilder – Gustave Courbet
Het schilderij toont een blik in het atelier van de kunstschilder, die zichzelf centraal in het midden portretteert. L’Atelier du peintre geldt als een markerend werk in de omslag van de rond 1850. Het is een breuk nog overwegend idealiserende, academisch georiënteerde Franse kunst naar het realisme. Het schilderij bevindt zich in de collectie van het Musée d’Orsay te Parijs.
In de eerste helft van de negentiende eeuw vierde de academische kunst en het neoclassicisme hoogtij in Frankrijk. Kenmerkend was de idealisering van de schoonheid. Het resultaat was dat kunstenaars hun onderwerpen altijd mooier afbeeldden dan de werkelijkheid.
Na de revolutie van 1848 tekende zich echter een kentering af in deze opvatting. Er ontstaat heel voorzichtig meer aandacht voor de positie van het gewone volk en de arbeidersklasse. Ook Courbet, hoewel van gegoede komaf, voelde zich aangetrokken tot het revolutionaire vuur dat was gaan wakkeren. In 1848 sympathiseerde hij met het opstandige volk en in zijn schilderwerken. Hij keerde zich af van de verheven academische werken. Hij streefde een realistische weergave van de werkelijkheid na, zonder opsmuk.
Les Baigneuses / De baadsters (1853) – Gustave Courbet
De baadsters is een schilderij dat voor het eerst is tentoongesteld op de Parijse Salon van 1853. Het veroorzaakt een groot schandaal veroorzaakte. Het is unaniem aangevallen door kunstcritici vanwege de enorme naakte vrouw in het midden. Ook de schetsmatige landschapsachtergrond zijn beide tegen officiële artistieke canons.
Het is voor 3000 frank gekocht door Courbet’s toekomstige vriend Alfred Bruyas, een kunstverzamelaar. Door deze aankoop kon de kunstenaar financieel en artistiek onafhankelijk worden. Het is gesigneerd en gedateerd in de rechter benedenhoek op een kleine rots. Het is zich sinds 1868 te zien in het Musée Fabre in Montpellier.
La Femme à la vague / De vrouw in de golf (1868) – Gustave Courbet
De vrouw met de golf is te zien het Metropolitan Museum of Art in New York.
Portretten van vrouwen in de zee, van Venus en van nimfen en ondines waren gedurende een periode een thema van de 19de-eeuwse schilderkunst zeer populair. Denk aan Alexandre Cabanel, William Bouguerau of Paul Baudry.
Femme nue Couchee / Naakte vrouw slaapt (1862) – Gustave Courbet
We zien een jonge donkerharige vrouw voor, liggend op een bank, met alleen een paar schoenen en kousen aan. Achter haar onthullen de gedeeltelijk opengetrokken rode gordijnen een bewolkte hemel Het werk is waarschijnlijk beïnvloed door Goya’s La maja desnuda.
L’homme rendu fou de peur / Man gek van angst (1844) – Gustave Courbet
Le sommeil / De slaap (1847) – Gustave Courbet
Het schilderij is ook bekend als De twee vriendinnen (Les deux amies) en als Loomheid en luxe (Paresse et Luxure). Tegenwoordig maakt het deel uit van de collectie van het Petit Palais in Parijs.
Het heeft er alle schijn van dat beide vrouwen korte tijd eerder seks hebben gehad. Het doorwoelde bed, de gebroken parelketting, de haarspeld en de jurk die rechtsonder op het bed ligt, alles wijst in die richting. Op een Oosters aandoend tafeltje links staan een glas, een karaf en een kristallen vaas. Ook aan de rechterkant is een klein stilleven te zien, een vaas met bloemen op een console.
De slaap kan gezien worden als een echo van Manets Olympia. Dit schilderij veroorzaakt op de Salon van 1865 een groot schandaal. Beide doeken delen een realistische weergave van een naakt vrouwenlichaam in een luxueuze kamer. Het schilderij van Courbet wakkert de belangstelling voor dit thema sterk aan. Dit draagt bij aan de maatschappelijke acceptatie van lesbische relaties. Op zijn beurt was Courbet geïnspireerd door Delphine et Hippolyte, gedicht uit Baudelaires Les Fleurs du mal. Inspiratie komt ook door erotische prenten uit de achttiende eeuw.
