Adriana ‘Jeanne’ Valkenburg
(Schiedam, 10 juni 1894 – Putte, 19 februari 1968)
Bijnaam: Jeanne de Leugenaarster
Adriana Valkenburg alias Jeanne de Leugenaarster is een Nederlandse collaborateur die voor de oorlog als prostituee en hoerenmadam werkt.
Zie hier ->>> 100 grootste criminelen van Nederland
Zie hier ->>> De Nederlands misdaadencyclopedie
Zie hier ->>> Alle Liquidaties in Nederland
Zie hier ->>> Boeken over Nederlandse criminaliteit
Zie hier ->>> Bijnamen van de verschillende criminelen uit binnen- en buitenland.
Zie hier ->>> Meer interessante artikelen over criminaliteit op deze website
Jeugd in Schiedam
Adriana Valkenburg wordt op 10 juni 1894 in Schiedam geboren als vierde kind in een gezin van veertien kinderen. Haar strenggelovige vader, Jacob Valkenburg (1866-1950), heeft een slagerij aan de Singel in Schiedam en is getrouwd met Adriana Cornelia de Ligt. Thuis zou het geen pretje zijn geweest voor Adriana: veel ruzie, achterbaksheid en bedriegen zouden aan de orde van de dag zijn geweest binnen het gezin.
Adriana in de prostitutie
In 1920 verhuist Adriana naar Amsterdam, waar zij zich vestigt als prostituee en hoerenmadam. In de jaren ’20 en ’30 groeit zij uit tot een bekende speler in de Amsterdamse onderwereld. In die tijd krijgt Adriana de bijnaam ‘Jeanne de Leugenaarster’, omdat zij als onbetrouwbaar te boek staat.
Eén van haar trucs is dat ze de mannen, die met haar het bed in duiken, op een listige wijze de portemonnee afhandig weet te maken. Als ze met haar klant bezig is, sluipt haar souteneur (pooier) via een geheim deurtje naar binnen en rooft de portemonnee of ze verstopt deze voor de klant achter een onzichtbaar luikje.
Er wordt in de jaren ’20 en ’30 21 keer proces verbaal opgemaakt tegen Adriana Valkenburg. Vaak gaat dit om prostitutie, wat toentertijd verboden was, maar ook vanwege andere delicten zoals mishandeling.
Het is het gevaarlijkste wijf, dat ik tijdens mijn loopbaan heb ontmoet. Kapitalen heeft dit wijf verdiend, zowel met haar nachthuizen als met berovingen en chantage.
Amsterdamse oud-politiecommissaris Voordewind in zijn memoires
Een mishandeling die de krant haalt…
Ergens halverwege 1932 moet ze ook voor de rechter verschijnen vanwege mishandeling een jaar eerder. Adriana en haar toenmalige vriend, een kelner, zouden een ander echtpaar hebben aangevallen. Het relaas is opgetekend in dagblad Het Volk van 17 september 1932.
Het is een mistig verhaal, waarbij Adriana, ‘groot en omvangrijk en gehuld in een zwarte crêpe georgette’, natuurlijk haar ex-partner, de schuld geeft. Jeanne de Leugenaarster vertelt: ‘Die meneer (de ex-vriend / de kelner red.) heb me tot allerlei misdrijven aangezet. Hij heb jaren lang van mij geleefd. Nu ik niet meer voor hem werken wil, heeft hij zich geschaard aan de zijde van de vijanden. Hij heb chantage gepleegd op een meneer, die voor mij zorgde.’
Zij drijft de rechter tot wanhoop, want die krijgt maar geen antwoord op zijn vraag wat er zich nu heeft voorgevallen. Ze gaat maar door en zegt: ‘Ik ben bijna afgemaakt door dien man. En ik ben in de Reguliersbreestraat al eens aangevallen met een boksbeugel…’ En dan met een breed gebaar, dat wanhoop en berusting poogt uit te drukken: ‘Ik sta als vrouw alleen machteloos tegen al dat tuig…’ Uiteindelijk komt ze er af met een boete van 200 gelden of tien dagen hechtenis.
De oorlog en het verraden van joden
In 1931 krijgt zij een relatie met de Joodse zakenman Jacob Acohen. Eerst is hij klant bij haar, later krijgen zij een liefdesrelatie. Als het stel op 17 maart 1942 in ondertrouw gaat, om Acohen deportatie te laten ontlopen, wordt hij door de Sicherheitsdienst (SD) opgepakt. Hij sterft op 29 juni in concentratiekamp Mauthausen.
In de oorlog blijkt Valkenburg een opportunist. In 1942 helpt zij Joden tegen een financiële vergoeding aan een onderduikadres in haar eigen huis op de Van Ostadestraat. Als zij in 1943 hiervoor wordt gearresteerd, gaat zij werken als V-Frau (1) voor de bezetters. Om vervolging te ontlopen, moet zij zelf Joden aanbrengen bij het beruchte bureau Joodsche Zaken.
(1) Vertrouwensman, vaak afgekort als V-Män of V-Frau, was een begrip dat in de Tweede Wereldoorlog gebruikt werd voor personen die namens de Duitse bezetter jacht maakten op ondergedoken Joden, neergestorte piloten en leden van het verzet.
In de zomer van 1943 verhuist Jeanne naar de Zuider Amstellaan 120 (nu: Rooseveltlaan), nadat een collega-verrader door het verzet was geliquideerd. Bij deze verhuizing leerde ze de klusjesman Joop Bom (1904) kennen, met wie zij haar het verraden van Joden voortzet. Op 16 november 1943 trouwen Adriana en Joop.
Na Dolle Dinsdag vlucht het echtpaar halsoverkop naar het zuiden, waar ze tijdelijk onderdak vinden bij een zus van Valkenburg in Bergen op Zoom. Op aanwijzing van deze zus wordt het echtpaar op 31 maart 1945 gearresteerd en overgebracht naar interneringskamp Meilust in Bergen op Zoom.
Ter dood veroordeel en gratie
Tegen de de 58-jarige Valkenburg wordt bij het Bijzonder Gerechtshof te Amsterdam de doodstraf geëist. Zij heeft tientallen Joden verraden en stond op vriendschappelijke voet met de SD. Haar verhouding met de Duitser SS-Untersturmführer Otto Kempin, chef van het bureau Joodse Zaken, is waarschijnlijk zelfs méér dan vriendschappelijk.
Van de getuigen is Kempin dan ook de enige die tracht haar de hand boven het hoofd te houden. In zijn requisitoir zegt mr. Gelinck: ‘Ongetwijfeld heeft Ans van Dijk (2) een grotere activiteit ontplooid dan deze vrouw. Daartegenover staat echter, dat Ans van Dijk Jodin was en dus onder voortdurende dreiging leefde. Bij deze vrouw (Adriana Valkenburg, Red.) is hiervan echter geen sprake. Zij was er op uit de Joden te plunderen en het is zeer waarschijnlijk, dat boven de veertig, welke Schaap voor den geest staan, nog vele anderen het slachtoffer van haar praktijken zijn geworden’ en daarom eist hij de doodstraf tegen haar.
(2) Ans van Dijk is overigens de enige vrouw die na de oorlog ter dood wordt veroordeeld en wordt terechtgesteld vanwege het verraden van Joden.
Na een lang proces wordt Valkenburg tot de doodstraf veroordeeld. Zij krijgt echter in 1949 gratie en de straf werd omgezet in een levenslange gevangenisstraf. Tijdens haar gevangenisstraf gaat ze voort met liegen en bedriegen. Op de luchtplaats en in de naaizaal van de Noordsingel in Rotterdam zou ze veel heisa veroorzaken. Bijvoorbeeld door nieuwelingen in te palmen en op te hitsen, aldus een rapport van maatschappelijk werk in 1958.
In 1960 komt zij vervroegd vrij. Zij woont hierna op verschillende adressen in Amsterdam en Putte. Het einde van haar leven slijt ze in een rolstoel vanwege extreem overgewicht. Uiteindelijk wordt Adriana Valkenburg, ruim honderd kilo zwaar, opgenomen in het Algemeen Burger Gasthuis in Bergen op Zoom, waar ze op 73-jarige leeftijd op 19 februari 1968 overlijdt.
Bron en meer informatie:
Bart Middelburg: Jeanne de Leugenaarster: Adriana Valkenburg: hoerenmadam, verraadster, femme fatale, Nieuw Amsterdam, oktober 2009
